BÀI 19. CÂU LỆNH RẼ NHÁNH IF

PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI, BÀI TẬP TRONG SGK

KHỞI ĐỘNG

Trong cuộc sống, chúng ta vẫn thường gặp các tình huống một việc được thực hiện hay không phụ thuộc vào một điều kiện. Ví dụ, em dự định, nếu ngày mai trời không mưa em sẽ đi chơi cùng bạn, ngược lại nếu trời mưa em sẽ ở nhà làm bài tập. Các tình huống như vậy trong lập trình được gọi là rẽ nhánh. Em hãy điền thông tin ở tình huống trên vào vị trí <Điều kiện> và lệnh tương ứng trong sơ đồ cấu trúc rẽ nhánh ở Hình 19.1.

1. BIỂU THỨC LÔGIC

Hoạt động 1: Biểu thức nào sau đây có thể đưa vào vị trí <điều kiện> trong lệnh: Nếu <điều kiện> thì <lệnh> của các ngôn ngữ lập trình bậc cao?

A. m, n = 1, 2           

B. a + b > 1             

C. a* b < a + b            

D. 12 + 15 > 2* 13

Câu hỏi: Mỗi biểu thức sau có giá trị True hay False?

a) 100%4==0                                       b)111//5 != 20 or 20%3 != 0

2. LỆNH IF

Hoạt động 2: 

Cho trước số tự nhiên n (được gán hoặc nhập từ bàn phím). Đoạn chương trình như sau kiểm tra n > 0 thì thông báo "n là số lớn hơn 0".

Em có nhận xét gì về cấu trúc lệnh if? Sau <điều kiện> lệnh if có kí tự gì? Lệnh print() được viết như thế nào?

Câu hỏi: Đoạn chương trình sau thực hiện công việc gì?

LUYỆN TẬP

Luyện tập 1: Viết biểu thức lôgic ứng với mỗi CH sau:

a) Số x nằm trong khoảng (0; 10).                          

b) Số y nằm ngoài đoạn [1; 2].

c) Số z nằm trong đoạn [0; 1] hoặc [5; 10].

Luyện tập 2: 

Tìm một vài giá trị m, n thỏa mãn các biểu thức sau:

a) 100%m == 0 and n%5 != 0                       b) m%100 == 0 and m%400 != 0

c) n%3 == 0 or (n%3 != 0 and n%4 ==0)

VẬN DỤNG

Vận dụng 1: Giá bán cam tại siêu thị tính như sau: nếu khối lượng cam mua dưới 5kg thì giá bán là 12 000 đồng/kg, nếu khối lượng mua lớn hơn hoặc bằng 5 kg thì giá bán là 10 000 đồng/kg. Viết chương trình nhập số lượng mua (tính theo kg) sau đó tính số tiền phải trả.

Vận dụng 2: Năm n là năm nhuận nếu giá trị n thỏa mãn điều kiện: n chia hết cho 400 hoặc n chia hết cho 4 đồng thời không chia hết cho 100. Viết chương trình nhập số năm n và cho biết n có phải là năm nhuận hay không?

PHẦN II. 5 PHÚT TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP SGK

KHỞI ĐỘNG

Đáp án KD:

1. BIỂU THỨC LÔGIC

Đáp án HD1: B, C, D

Đáp án CH: 

a) True                                              b) True

2. LỆNH IF

Đáp án HD2: 

Sau điều kiện lệnh if có kí tự dấu hai chấm ":". Lệnh print được viết lùi vào và thẳng hàng.

Đáp án CH:

a) True                                     b) True

LUYỆN TẬP

Đáp án LT1:

a) x > 0 and x < 10                                                

b) y < 1 and y > 2

c) (z >=0 and z <= 1) or (z >=5 and z <= 10)

Đáp án LT2:

Gợi ý:

a) m = 2, 4, 5, 10...; n = 6; 7; 8; 9; 11; 12...

b) m = 500; 600; 700; 1000;...                      c) n = 6; 8; 9; 12;...

VẬN DỤNG

Đáp án VD1: 

x = int(input("Nhập khối lượng cam mua:"))

if x < 5:

    print( "Số tiền phải trả là:", x * 12000, "đồng")

else:

     print( "Số tiền phải trả là:", x * 10000, "đồng")

Đáp án VD2: 

n = int(input( "Nhập năm: "))

if n%400 == 0 or (n%4 == 0 and n%100 != 0):

    print ("Năm", n, "là năm nhuận")

else:

    print("Năm", n, "không phải là năm nhuận")