BÀI 15. BẰNG CHỨNG TIẾN HÓA

PHẦN I. HỆ THỐNG BÀI TẬP, BÀI GIẢI CUỐI SGK

Mở đầu: Tại sao xác sinh vật, đặc điểm giải phẫu của sinh vật là những bằng chứng được sử dụng trong nghiên cứu tiến hoá?

I. BẰNG CHỨNG HÓA THẠCH

Câu hỏi 1: Quan sát và cho biết đặc điểm chung của các hóa thạch trong hình 15.1 là gì?

II. CÁC BẰNG CHỨNG GIẢI PHẪU HỌC SO SÁNH

Câu hỏi 2: Quan sát hình 15.3, cho biết điểm tương đồng trong hình thái và giải phẫu chi trước hoặc cánh của một số nhóm động vật. 

Luyện tập 1: Lấy ví dụ một số cơ quan tương đồng, cơ quan thoái hoá, hiện tượng lại tổ và cơ quan tương tự ở sinh vật.

III. BẰNG CHỨNG TẾ BÀO HỌC VÀ SINH HỌC PHÂN TỬ

Câu hỏi 3: Công nghệ DNA tái tổ hợp cho phép biến nạp gene insulin của người vào tế bào E. coli. Vì sao E. coli tái tổ hợp có thể tổng hợp được insulin của người?

Luyện tập 2: Đọc thông tin trong bảng 15.1, nhận xét mối quan hệ họ hàng giữa các loài thực vật sau đây:

Vận dụng 1: Phản ứng tổng hợp DNA trong ống nghiệm bằng kĩ thuật PCR được áp dụng nhằm khuếch đại (gia tăng số bản sao) một đoạn DNA hoặc một gene nghiên cứu. Người ta sử dụng một trình tự nucleotide mạch đơn bắt cặp bổ sung với mạch DNA khuôn, có vai trò là mồi cho phản ứng kéo dài mạch đơn polynucleotide. Dựa vào thông tin đã cho, hãy giải thích vì sao PCR sử dụng cùng trình tự mồi được áp dụng để nghiên cứu nguồn gốc tiến hoá giữa các loài (đơn vị phân loại).

Vận dụng 2: Năm 2018, hoá thạch xác sư tử Sparta được phát hiện trong lớp băng vĩnh cửu ở Siberi. Hãy suy luận ý nghĩa của hóa thạch này trong nghiên cứu tiến hoá.

PHẦN 2. 5 PHÚT TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP TRONG SGK

Đáp án MĐ: Do chúng cung cấp thông tin về lịch sử tiến hóa, mối quan hệ họ hàng giữa các sinh vật.

I. BẰNG CHỨNG HÓA THẠCH

Đáp án CH1: Đều là dấu tích của các sinh vật để lại trong lớp địa chất của vỏ Trái Đất.

II. CÁC BẰNG CHỨNG GIẢI PHẪU HỌC SO SÁNH

Đáp án CH2: Đều có cấu tạo chi trước giống nhau, gồm xương cánh tay, xương cẳng tay, xương cổ tay, xương bàn tay, xương ngón tay.

Đáp án LT1: 

 - Cơ quan tương đồng: xương chi trước của chuột, xương cánh của chim và xương tay ở người.

 - Cơ quan thoái hóa: ruột thừa ở người là dấu vết của manh tràng ở động vật ăn cỏ.

 - Hiện tượng lại tổ: xuất hiện đuôi ở người.

 - Cơ quan tương tự: cánh chim và cánh côn trùng.

III. BẰNG CHỨNG TẾ BÀO HỌC VÀ SINH HỌC PHÂN TỬ

Đáp án CH3: E. coli tái tổ hợp có thể tổng hợp insulin người do gene insulin người được nhập vào tế bào E. coli.

Đáp án LT2: 

- Đu đủ, gừng, lúa và thông có mối quan hệ họ hàng.

- Lúa và gừng có mối quan hệ gần gũi nhất, tiếp đến là đu đủ, và cuối cùng là thông.

Đáp án VD1: PCR sử dụng cùng trình tự mồi để nghiên cứu nguồn gốc tiến hoá giữa các loài bằng cách khuếch đại các đoạn DNA có trình tự tương đồng với mồi. Điều này giúp so sánh các đoạn DNA tương đồng giữa các loài, xác định mối quan hệ họ hàng và nguồn gốc tiến hóa của chúng.

Đáp án VD2: Hoá thạch sư tử có ý nghĩa quan trọng trong nghiên cứu tiến hoá bằng cách cung cấp thông tin về quá khứ. Nó góp phần quan trọng cho việc nghiên cứu sự tiến hóa của loài sư tử và đồng thời bảo tồn sư tử hiện đại.