BÀI 14: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CÔNG DÂN TRONG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK 

MỞ ĐẦU

Em hãy cho biết các chủ thể trong hình ảnh dưới đây đang thực hiện quyền và nghĩa vụ nào của công dân.

KHÁM PHÁ

1. Quyền của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên

Câu hỏi: 

a. Em hãy xác định các quyền của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên được thể hiện qua mỗi thông tin trên.

b. Theo em, các hộ gia đình trong trường hợp trên đã thực hiện quyền nào trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?

c. Em hãy nhận xét hành vi của ông H. Hành vi đó có thể dẫn đến tác hại và hậu quả như thế nào?

2. Nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên

Câu hỏi: 

a. Em hãy nhận xét hành vi của các chủ thể trong hai tình huống trên. Em có đồng ý với suy nghĩ và việc làm của vợ ông M và mẹ chị G không? Vì sao?

b. Em hãy xác định hành vi vi phạm nghĩa vụ bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong thông tin bên. Hành vì đó phải chịu tác hại và hậu quả gì?

LUYỆN TẬP

Câu 1: Nội dung nào sau đây không đúng với quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên? Vì sao?

A. Công dân có quyền khai thác và sử dụng mọi tài nguyên thiên nhiên.

B. Công dân bị phạt hành chính với hành vi vứt rác không đúng nơi quy định.

C. Công dân được sử dụng tất cả các loại hóa chất trong sản xuất nông nghiệp.

D. Công dân không cần tái sử dụng chất thải từ hoạt động xây dựng.

E. Công dân thực hiện hoạt động bảo vệ môi trường ở cả gia đình và nơi công cộng.

Câu 2: Hành vi nào sau đây vì phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên? Vì sao?

A. Anh B dùng xe tải chở rác thải từ khu dân cư về nơi tập kết nhưng không có bạt che chắn, để rơi vãi rác ra đường.

B. Khi đến tham quan khu du lịch. bạn M đã có hành vi phá hoại một số cảnh quan.

C. Bà G đã chôn một số hoá chất hết hạn sử dụng để tiêu huỷ.

D. Bạn N đã cùng các bạn tham gia chương trình: Đổi rác tái chế lấy cây.

E. Cơ sở sản xuất nước mắm của gia đình bà P luôn xử lý nước thải trước khi xả thải ra môi trường.

Câu 3: Cạnh gia đình nơi ông S đang sinh sống có xưởng sản xuất gỗ do ông T làm chủ đang hoạt động. Gần đây tiếng ồn lớn từ máy cưa, máy đục và máy bào của xưởng gỗ đã ảnh hưởng đến giấc ngủ của người dân. Dù ông T đã sử dụng một số phương tiện phục vụ việc che chắn nhưng mùi sơn và bụi gỗ của xưởng vẫn phát tán ra không khí xung quanh. Mặc dù, ông S và các hộ gia định đã có ý kiến phản hồi nhưng ông T vẫn tiếp tục để xưởng gỗ hoạt động bình thường.

a. Em hãy nhận xét về hành vi, việc làm của ông S, các hộ gia đình và ông T.

b. Nếu là ông S, em sẽ làm gì để thực hiện quyền và nghĩa vụ bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên?

Câu 4: Khi đi kiểm tra, anh D là cán bộ kiểm lâm đã phát hiện vợ chồng ông N đang tiến hành hoạt động trồng ngô trong khu vực rừng phòng hộ sau khi đã chặt phá một số cây. Ban đầu, ông N không thừa nhận hành vi chặt phá rừng của mình. Nhưng qua quá trình điều tra và thu thập các chứng cứ của cơ quan có thẩm quyền, vợ chồng ông N đã thừa nhận hành vi của mình.

a. Em hãy nhận xét hành vi của vợ chồng ông N.

b. Theo em, hành vi đó phải chịu hậu quả như thế nào?

Câu 5: Hưởng ứng phong trào “Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn” do nhà trường phát động, M là lớp trường đã tổ chức họp lớp thông qua nội dung hoạt động của phong trào và vận động các bạn tham gia. M dự định lớp sẽ thực hiện một buổi lao động tập thể cùng nhau quét dọn lớp học và khuôn viên nhà trường vào ngày Chủ nhật. Nhưng T lại không đồng ý với lý do bận các công việc cả nhân và học sinh lớp 12 cần tập trung vào nhiệm vụ học tập.

a. Em có đồng ý với ý kiến của T không? Vì sao?

b. Nếu là M, em sẽ giải thích cho T như thế nào?

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy cùng các bạn thực hiện hoạt động thu gom rác có thể tái chế trong trường học, tạo ra những sản phẩm tái chế và chia sẻ để mọi người cùng học hỏi ý tưởng.

Câu 2: Em hãy cùng mọi người tích cực tham gia các hoạt động do Tổ tự quản bảo vệ môi trường ở địa phương tổ chức và chia sẻ với bạn bè về ý nghĩa của hoạt động đó.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

MỞ ĐẦU

Các chủ thể trong hình đang thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ môi trường. 

KHÁM PHÁ

1. Quyền của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên

a. Các quyền của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên được thể hiện qua mỗi thông tin trên bao gồm:

+ Quyền được sống trong môi trường trong lành (Hiến pháp năm 2013, Điều 43).

+ Quyền bảo vệ môi trường là quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân (Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Điều 4).

+ Quyền khiếu nại về hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường của cơ quan, tổ chức, cá nhân (Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Điều 163).

b. Các hộ gia đình trong trường hợp trên đã thực hiện quyền bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên bằng cách sử dụng máy cuộn rơm để thu gom rơm sau mùa mùa, thay vì đốt chúng và gây ô nhiễm không khí.

c. Hành vi của ông H gây ô nhiễm không khí, làm mất đi nguồn tài nguyên có thể được tái sử dụng hoặc tái chế. 

2. Nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên

a. Tình huống 1: Bà K vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ môi trường. Theo Điều 159 của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, đại diện cộng đồng dân cư có quyền yêu cầu chủ dự án đầu tư, cơ sở cung cấp thông tin về bảo vệ môi trường. Vì vậy, em đồng ý với suy nghĩ và việc làm của ông M, chồng của bà K, về việc nên gửi thông tin và bằng chứng vi phạm của nhà máy cho chính quyền để có các biện pháp can thiệp kịp thời.

Tình huống 2: Chị G vi phạm Điều 60 của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, theo đó, hộ gia đình, cá nhân có trách nhiệm giảm thiểu, phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn. Vì vậy, em đồng ý với suy nghĩ và việc làm của mẹ chị G về việc nên để nhân viên phân loại rác thải trước khi xả.

b. Hành vi vi phạm nghĩa vụ bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong thông tin bên là việc 70% khu công nghiệp vi phạm các quy định về pháp luật bảo vệ môi trường, 60% khu công nghiệp không có hệ thống xử lý nước thải. Hậu quả của hành vi này có thể rất nghiêm trọng, bao gồm ô nhiễm môi trường, gây hại cho sức khỏe con người và động vật, làm giảm chất lượng nước và không khí, và gây ra biến đổi khí hậu. Ngoài ra, các cơ sở vi phạm cũng có thể phải chịu các biện pháp xử lý hành chính hoặc hình sự theo quy định của pháp luật.

LUYỆN TẬP

Câu 1: A, C, D.

A. Theo pháp luật, công dân chỉ có quyền khai thác và sử dụng tài nguyên thiên nhiên theo quy định của pháp luật và không gây hại cho môi trường.

C. Chỉ những loại hóa chất được phép sử dụng trong sản xuất nông nghiệp mới được sử dụng, các loại hóa chất cấm hoặc hạn chế sử dụng không được phép.

D. Công dân có nghĩa vụ phải xử lý chất thải từ hoạt động xây dựng theo quy định của pháp luật để đảm bảo môi trường không bị ô nhiễm.

Câu 2: A, B, C.

A. Theo Điều 60 của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, hộ gia đình, cá nhân có trách nhiệm phân loại, chuyển rác thải vào từng loại thùng chứa rác công cộng hoặc đúng nơi quy định tập trung rác thải.

B. Công dân có nghĩa vụ tôn trọng và bảo vệ môi trường, không được phá hoại cảnh quan.

C. Việc này có thể gây ô nhiễm môi trường nếu các hoá chất này tiếp xúc với đất và nước ngầm. Công dân có nghĩa vụ tiêu huỷ hoá chất theo quy định của pháp luật để đảm bảo an toàn cho môi trường.

Câu 3:

a. 

+ Ông S và các hộ gia đình đã thể hiện trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ môi trường bằng cách phản hồi về tình trạng ô nhiễm môi trường từ xưởng gỗ của ông T. 

+ Trong khi đó, ông T đã không thực hiện đúng nghĩa vụ của mình trong việc bảo vệ môi trường. 

b. Nếu là ông S, em sẽ tiếp tục giao tiếp với ông T để thảo luận về vấn đề và tìm kiếm giải pháp cụ thể để giảm tiếng ồn và ô nhiễm không khí từ xưởng gỗ. Nếu ông T không thay đổi hành vi, em sẽ báo cáo vấn đề cho cơ quan quản lý môi trường địa phương. 

Câu 4

a. Hành vi của vợ chồng ông N là vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. 

b. Theo pháp luật, hành vi chặt phá rừng của vợ chồng ông N có thể phải chịu các hậu quả như sau:

+ Bị xử phạt hành chính.

+ Bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

+ Bị yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Câu 5: 

a. Em không đồng ý với ý kiến của T, bởi việc tham gia vào các hoạt động như “Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn” không chỉ giúp cải thiện môi trường học tập mà còn giúp học sinh phát triển kỹ năng làm việc nhóm, trách nhiệm xã hội và tình yêu thiên nhiên. 

b. Nếu là M, em sẽ giải thích cho T rằng mặc dù việc học tập là ưu tiên hàng đầu, nhưng việc tham gia vào các hoạt động như “Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn” cũng rất quan trọng. 

VẬN DỤNG

Câu 1:

Bước 1: Tổ chức buổi họp để thông báo về hoạt động

Bước 2: Thực hiện hoạt động thu gom rác

Bước 3: Tạo ra sản phẩm tái chế

Bước 4: Chia sẻ và học hỏi

Câu 2: 

+ Tạo ra một môi trường sống sạch sẽ và an lành

+ Nâng cao nhận thức về môi trường.

+ Phát triển kỹ năng và tạo ra cơ hội học hỏi.

+ Tạo ra cộng đồng mạnh mẽ.