BÀI 12: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG BẢO VỆ, CHĂM SÓC SỨC KHỎE VÀ ĐẢM BẢO AN SINH XÃ HỘI

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK 

MỞ ĐẦU

Em hãy quan sát và cho biết các hình ảnh dưới đây đề cập đến quyền nào của công dân. Liên hệ tới việc thực hiện quyền đó của bản thân. 

KHÁM PHÁ

1. Quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe và đảm bảo an sinh xã hội

a. Quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe của công dân

Câu hỏi: 

a. Em hãy nhận xét việc thực hiện quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ của các cá nhân trong mỗi tình huống trên. Theo em, nếu có hành vi vi phạm thì các cá nhân đó phải chịu tác hại, hậu quả như thế nào?

b. Từ quy định của pháp luật trong các thông tin trên, em hãy xác định quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe của công dân mình.

b. Quyền được đảm bảo an sinh xã hội của công dân

Câu hỏi: 

a. Quyền được đảm bảo an sinh xã hội của công dân được thể hiện như thế nào trong các thông tin trên?

b. Em hãy nhận xét việc làm, hành vi của các chủ thể trong trường hợp trên. Hành vi vi phạm quyền được đảm bảo an sinh xã hội của công dân phải chịu tác hại, hậu quả như thế nào?

c. Nếu là bà V trong tình huống trên, em sẽ làm gì để bảo vệ quyền đảm bảo an sinh xã hội của công dân?

2. Nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe và đảm bảo an sinh xã hội

a. Nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe

Câu hỏi: 

a. Em hãy nhận xét việc thực hiện nghĩa vụ bảo vệ, chăm sóc sức khỏe của mỗi chủ thể trong các trường hợp trên.

b. Theo em, thông tin trên đã thể hiện nội dung nào về nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe?

b. Nghĩa vụ của công dân trong đảm bảo an sinh và xã hội

Câu hỏi: 

a. Căn cứ vào thông tin, em hãy xác định một số nghĩa vụ của công dân trong đảm bảo an sinh xã hội.

b. Em hãy nhận xét việc thực hiện nghĩa vụ của công dân trong đảm bảo an sinh xã hội trong trường hợp trên. Hành vi của doanh nghiệp X có thể dẫn đến tác hại và hậu quả gì?

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng ý với nội dung nào sau đây về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe và bảo đảm an sinh xã hội? Vi sao?

A. Tất cả người lao động đều được hưởng trợ cấp khi gặp khó khăn.

B. Mọi trẻ em đều được nhận trợ cấp hằng tháng của Nhà nước.

C. Tất cả công dân đều được tham gia đóng bảo hiểm tự nguyện.

D. Người dân tộc thiểu số chỉ được Nhà nước hỗ trợ vay vốn để phát triển kinh tế.

E. Người lao động tham gia bảo hiểm y tế phải chỉ trả mọi khoản chi phí cho bệnh viện.

Câu 2: Hành vi nào dưới đây vì phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ và bảo đảm an sinh xã hội? Vì sao?

A. Ông B đã không báo cáo cho cán bộ y tế biết về việc mình mắc bệnh truyền nhiễm.

B. Anh Q là cán bộ xã đã tìm cách cắt giảm tiền hỗ trợ của các gia đình thuộc hộ nghèo ở địa phương.

C. Chị H tích cực cùng cán bộ xã tuyên truyền về sức khỏe sinh sản cho bà con nhân dân.

D. Bạn V mồ côi cha mẹ từ nhỏ nên đã đăng kí gói vay hỗ trợ sinh viên học tập để có tiền đóng học và sinh hoạt.

E. Bà D là nhân viên của bệnh viện đã có hành vi áp giá cao hơn trong thanh toán chi phí khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế.

Câu 3: Để ổn định sinh hoạt cho người dân sau bão, Mặt trận Tổ quốc và các ban ngành ở địa phương đã phối hợp để cung cấp cứu trợ cho nhân dân các vùng bị ảnh hưởng do bão gây ra các nhu yếu phẩm thiết yếu như gạo, mì tôm. Tuy nhiên, anh N là cán bộ xã lại tìm cách bớt xén các nhu yếu phẩm của người dân nên đã bị ông V tố cáo đến cơ quan có thẩm quyền.

a) Em hãy nhận xét hành vi của anh N, ông V

b) Theo em, hành vi của anh N sẽ dẫn đến tác hại, hậu quả gì?

Câu 4: Ông T là bệnh nhân đang điều trị tại bệnh viện H. Trong quá trình điều trị, ông nhận thấy một số bác sĩ còn chưa hoà nhã với người bệnh, thậm chí quá trình sơ cứu, cấp cứu cũng chưa kịp thời. Vì vậy, ông T gửi thư đóng góp ý kiến cho phòng chăm sóc khách hàng của bệnh viện nhưng một số bệnh nhân khác lại phản đối vì sợ bác sĩ sẽ không điều trị tiếp cho mình.

Em có đồng tình với việc làm của ông T không? Vì sao?

Câu 5: Do làm ăn thua lỗ nên công ty X đã quyết định cơ cấu tổ chức lại lao động bằng cách sáp nhập phòng kinh doanh với phòng marketing. Việc sáp nhập đã dẫn đến công ty phải cho bốn lao động nghỉ việc, trong đó có anh P. Vì vậy, anh P đã để nghị công ty X phải giải quyết các thủ tục về bảo hiểm cho mình. Tuy nhiên, công ty lại không cung cấp các giấy tờ cần thiết để anh P làm thủ tục hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp.

Nếu là anh P, em cần làm gì để bảo vệ quyền của mình được bảo đảm an sinh xã hội?

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy viết một bài chia sẻ về việc tự giác thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe.

Câu 2: Em hãy tìm hiểu việc thực hiện quyền và nghĩa vụ đảm bảo an sinh xã hội ở địa phương và chia sẻ với các bạn.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

MỞ ĐẦU

Các hình ảnh dưới đây đề cập đến quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe và an sinh xã hội của công dân.

Liên hệ: 

+ Tham gia kiểm tra sức khỏe định kỳ

+ Tham gia các hoạt động xã hội

+ Thực hiện các biện pháp phòng tránh bệnh tật

KHÁM PHÁ

1. Quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe và đảm bảo an sinh xã hội

a. Quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe của công dân

a. 

+ Tình huống 1: Anh M đã thể hiện quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe khi muốn cùng vợ tham gia lớp học tiền sản. Tuy nhiên, vợ anh M đã không nhận thức đúng quyền này khi cho rằng lớp học chỉ dành cho các mẹ.

+ Tình huống 2: Chị P đã thể hiện quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe khi biết rằng công ty nơi bạn mình làm việc tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho nhân viên. Tuy nhiên, công ty A đã vi phạm quyền này khi không tổ chức khám sức khỏe cho chị P và các công nhân khác.

+ Tình huống 3: Anh T đã bị vi phạm quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe khi không được trang bị đầy đủ bảo hộ lao động và không được đưa đi cấp cứu kịp thời.

Nếu có hành vi vi phạm, các cá nhân đó có thể phải chịu tác hại, hậu quả như sức khỏe bị ảnh hưởng, không được tiếp cận đúng và đầy đủ các dịch vụ y tế, hoặc thậm chí có thể gặp nguy hiểm đến tính mạng.

b. 

+ Được bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ, bình đẳng trong việc sử dụng các dịch vụ y tế (Hiến pháp năm 2013, Điều 38).

+ Được bảo vệ sức khỏe, nghỉ ngơi, giải trí, rèn luyện thân thể; được bảo đảm vệ sinh trong lao động, vệ sinh dinh dưỡng, vệ sinh môi trường sống và được phục vụ về chuyên môn y tế (Luật Bảo vệ sức khoẻ nhân dân năm 1989, Điều 1).

+ Được thông tin, giải thích về tình trạng sức khoẻ, phương pháp, dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, được hướng dẫn cách tự theo dõi, chăm sóc, phòng ngừa tai biến (Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023, Điều 9).

+ Được khám bệnh, chữa bệnh bằng phương pháp an toàn phù hợp với bệnh, tình trạng sức khoẻ của mình và điều kiện thực tế của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh (Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023, Điều 9).

b. Quyền được đảm bảo an sinh xã hội của công dân

a. 

+ Gia đình anh G, mặc dù sống trong điều kiện khó khăn, nhưng đã được Nhà nước hỗ trợ thông qua các chính sách pháp luật về an sinh xã hội.

+ Chị H, mặc dù mắc bệnh hiểm nghèo, nhưng đã được bác sĩ giải thích về chế độ bảo hiểm dành cho người nghèo mà chị có quyền hưởng.

+ Bà V, mặc dù đã đủ điều kiện nhưng vẫn chưa được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng do sai sót của công chức xã.

b. 

+ Anh G đã thực hiện quyền của mình bằng cách tận dụng các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước.

+ Chồng chị H đã không nhận thức đúng về quyền của vợ mình khi không cho vợ nhập viện điều trị bệnh hiểm nghèo.

+ Bác sĩ L đã thể hiện trách nhiệm của mình khi giải thích cho chồng chị H về quyền của vợ mình.

+ Anh D đã vi phạm quyền của bà V khi có sai sót trong việc kiểm tra hồ sơ xin trợ cấp của bà.

Hành vi vi phạm quyền được đảm bảo an sinh xã hội của công dân có thể dẫn đến các tác hại, hậu quả như sức khỏe bị ảnh hưởng, không được tiếp cận đúng và đầy đủ các dịch vụ y tế, hoặc không được hưởng đầy đủ các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước.

c. Nếu là bà V, em sẽ kiểm tra lại hồ sơ của mình để đảm bảo rằng tất cả các thông tin cần thiết đều đã được cung cấp đầy đủ và chính xác, liên hệ với Uỷ ban nhân dân xã để biết về tình trạng hồ sơ và yêu cầu họ xem xét lại.

2. Nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe và đảm bảo an sinh xã hội

a. Nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe

a. 

+ Trường hợp 1: D đã không thực hiện đúng nghĩa vụ của mình khi bỏ trốn khỏi khu vực cách ly. Hành vi này đã vi phạm quy định của pháp luật về bảo vệ sức khoẻ nhân dân và gây nguy cơ lây lan dịch bệnh cho cộng đồng.

+ Trường hợp 2: Anh T đã thực hiện nghĩa vụ của mình khi đến bệnh viện để khám, chữa bệnh. Tuy nhiên, anh T đã không chấp hành chỉ định của bác sĩ M khi yêu cầu bác sĩ phải khám cho mình trước các bệnh nhân cao tuổi.

b. 

+ Công dân có nghĩa vụ thực hiện nghiêm chính những quy định của pháp luật về bảo vệ sức khoẻ nhân dân để giữ gìn sức khoẻ cho mình và cho mọi người (Luật Bảo vệ sức khoẻ nhân dân năm 1989, Điều 1).

+ Công dân cần cung cấp trung thực và chịu trách nhiệm về thông tin liên quan đến nhân thân, tình trạng sức khoẻ của mình, hợp tác đầy đủ với người hành nghề và người khác làm việc tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh (Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023, Điều 17).

+ Công dân cần chấp hành chỉ định về chẩn đoán, phương pháp chữa bệnh của người hành nghề (Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023, Điều 17).

b. Nghĩa vụ của công dân trong đảm bảo an sinh và xã hội

a. + Đóng bảo hiểm y tế đầy đủ, đúng thời hạn.

+ Sử dụng thẻ bảo hiểm y tế đúng mục đích, không cho người khác mượn thẻ bảo hiểm y tế.

+ Chấp hành các quy định và hướng dẫn của tổ chức bảo hiểm y tế, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khi đến khám bệnh, chữa bệnh.

+ Thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh cho cơ sở khám bệnh, chữa bệnh ngoài phần chi phí do quỹ bảo hiểm y tế chi trả.

+ Đóng bảo hiểm xã hội theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014.

+ Thực hiện quy định về việc lập hồ sơ bảo hiểm xã hội.

+ Bảo quản số bảo hiểm xã hội.

b. Doanh nghiệp X vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc đảm bảo an sinh xã hội. Hành vi này có thể dẫn đến các tác hại và hậu quả như sau:

+ Anh K, không nhận được sự hỗ trợ tài chính từ quỹ bảo hiểm tai nạn lao động, gây khó khăn cho việc điều trị và phục hồi sức khỏe.

+ Doanh nghiệp X có thể bị phạt theo quy định của pháp luật 

+ Việc này cũng ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp, gây mất niềm tin từ phía người lao động và cộng đồng.

LUYỆN TẬP

Câu 1: C. Vì theo các quy định của pháp luật, tất cả công dân đều có quyền tham gia đóng bảo hiểm tự nguyện để đảm bảo quyền lợi của mình khi gặp rủi ro về sức khỏe hoặc an sinh xã hội. 

Câu 2: A, B, E.

A. Đây là vi phạm quy định vì theo pháp luật, người mắc bệnh truyền nhiễm có nghĩa vụ phải thông báo cho cơ quan y tế để được hướng dẫn điều trị kịp thời, đồng thời ngăn chặn sự lây lan của bệnh tật.

B. Hành vi này vi phạm quy định vì anh Q đã làm trái với nghĩa vụ của mình trong việc bảo đảm quyền lợi cho người dân, đặc biệt là những người thuộc diện hộ nghèo.

E. Đây là vi phạm quy định vì bà D đã làm trái với nghĩa vụ của mình trong việc tuân thủ các quy định về chi phí khám, chữa bệnh trong bảo hiểm y tế.

Câu 3:

a. 

+ Anh N đã có hành vi không đúng mực khi tìm cách bớt xén các nhu yếu phẩm dành cho người dân. Đây là vi phạm đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm.

+ Ông V đã có hành động đúng đắn khi tố cáo hành vi sai trái của anh N đến cơ quan có thẩm quyền. Đây là biểu hiện của ý thức công dân tốt, không ngần ngại đứng lên bảo vệ quyền lợi của cộng đồng.

b. + Người dân trong vùng bị ảnh hưởng bởi bão sẽ không nhận đủ sự hỗ trợ cần thiết, gây khó khăn cho việc ổn định cuộc sống.

+ Làm mất niềm tin của người dân vào chính quyền địa phương, gây ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ giữa người dân và chính quyền.

+ Anh N cũng sẽ phải đối mặt với hậu quả từ phía pháp luật, có thể là mất chức vụ hoặc phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về hành vi của mình.

Câu 4: 

Em hoàn toàn đồng tình với hành động của ông T. Lý do là mỗi bệnh nhân đều có quyền được bảo vệ và chăm sóc sức khỏe và ông T đã thể hiện quyền của mình trong việc đảm bảo chất lượng dịch vụ y tế mà ông nhận được. 

Câu 5: 

Nếu là anh P, em sẽ thực hiện các bước sau để bảo vệ quyền lợi của mình:

+ Thu thập thông tin.

+ Gặp gỡ và trao đổi với công ty trình bày rõ ràng về quyền lợi của mình và yêu cầu công ty thực hiện trách nhiệm của họ.

VẬN DỤNG

Câu 1:

Sức khỏe là tài sản quý giá nhất của mỗi con người. Để bảo vệ và chăm sóc sức khỏe, mỗi công dân đều có quyền và nghĩa vụ của mình. Dưới đây là một số cách tự giác thực hiện quyền và nghĩa vụ này:

1. Tự giác trong việc chăm sóc sức khỏe cá nhân

Điều này bao gồm việc duy trì lối sống lành mạnh, thực hiện các bài tập thể dục thường xuyên, ăn uống cân đối và kiểm tra sức khỏe định kỳ. Đồng thời, chúng ta cũng có quyền được tiếp cận với dịch vụ y tế chất lượng.

2. Tự giác trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng

Chúng ta không chỉ chăm sóc sức khỏe cá nhân mà còn có trách nhiệm bảo vệ sức khỏe cộng đồng. 

3. Tự giác trong việc thực hiện quyền lợi và nghĩa vụ với bảo hiểm y tế

Mỗi công dân đều có quyền và nghĩa vụ tham gia bảo hiểm y tế. Điều này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của chính mình mà còn đóng góp vào sự phát triển của hệ thống y tế cộng đồng.

Như vậy, việc tự giác thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ, chăm sóc sức khỏe không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn góp phần vào sự phát triển chung của cộng đồng và xã hội. Hãy cùng nhau nỗ lực để xây dựng một xã hội khỏe mạnh.

Câu 2: 

1. Thực hiện quyền được hưởng an sinh xã hội: Mọi người tại địa phương em đều được hưởng đầy đủ các chính sách an sinh xã hội của Nhà nước 

2. Thực hiện nghĩa vụ đóng góp vào quỹ an sinh xã hội: Mọi người đều tự giác thực hiện nghĩa vụ đóng góp vào quỹ bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế. 

3. Tham gia vào các hoạt động cộng đồng: Mọi người tại địa phương em cũng rất tích cực tham gia vào các hoạt động cộng đồng nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống và tạo ra một môi trường sống tốt đẹp hơn.