BÀI 17: QUYỀN BẤT KHẢ XÂM PHẠM VỀ THÂN THỂ, ĐƯỢC PHÁP LUẬT BẢO VỆ VỀ TÍNH MẠNG, SỨC KHỎE, DANH DỰ VÀ NHÂN PHẨM

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

MỞ ĐẦU

CH: Theo em, bạo lực học đường có phải là hành vi vi phạm quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm không? Vì sao?

KHÁM PHÁ

1. Một số quy định cơ bản của pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo vệ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm

CH: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi

           THÔNG TIN 1

Khoản 1, 2 Điều 20 Hiến pháp năm 2013 quy định:

”1. Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực truy bức, nhục hình hay bất kì hình thức đổi nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm.

2. Không ai bắt nếu không có quyết định của Toà án nhân dân, quyết định hoặc phê chuẩn của Viện kiểm sát nhân dân, trừ trường hợp phạm tội bắt quả tang. Việc bắt, giam, giữ người do luật định."

       THÔNG TIN 2

- Điều 33 luật Dân sự năm 2015 quy định:

“Cá nhân có quyền sống, quyền bất khả xâm phạm về tính mạng thân thể quyền được pháp luật bảo hộ về sức khỏe. Không ai bị tước đoạt tính mạng trái luật”.

- Điều 34 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:

1. Danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ.

2. Cá nhân có quyền yêu cầu Toà án bác bỏ thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình".

- Điều 10 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2071) quy định:

“Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể. Không ai bát nếu không có quyết định của Tòa án, quyết định hoặc phê chuẩn của Viện kiểm soát, trừ trường hợp phạm tội quả tang.

  Việc giữ người trong trường hợp khẩn cấp, việc bắt, tạm giữ, tạm giam người phải theo quy định của Bộ luật này. Nghiêm cấm tra tấn, bức cung, dùng phục hình hay bất hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, tính mạng, sức khoẻ của con người”.

       Trường hợp 1

     Chị H đang đi xe đạp trên phần đường dành cho xe thô sơ thì bị anh K điều khiển xe gắn máy đi ngược chiều gây tai nạn. Hành vị của anh K làm hư hỏng xe đạp của chị H và khiến chị bị gãy tay. 

        Trường hợp 2

Do chị D thường xuyên bị ông M, lãnh đạo cơ quan gây khó khăn trong công việc nên anh T, chồng chị D đã viết bài đăng trên một trang thông tin điện tử xuyên tạc việc ông M sử dụng ngân sách của đơn vị sai mục đích. Ông M nhờ chị V là Chủ tịch Công đoàn khuyên vợ chồng chị D nên cải chính nội dung bài viết nhưng chị D từ chối.

- Theo em, việc làm của nhân vật trong các trường hợp trên có phù hợp với quy định pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm không? Vì sao?

- Em biết các quy định nào khác của pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm?

2. Hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm.

CH: Em hãy đọc các trường hợp sau và thực hiện yêu cầu.

         Trường hợp 1

         H là nhân viên bán hàng tại cửa hàng thời trang của vợ chồng anh M. Do cửa hàng bị mất quần áo nên vợ chồng anh M đã giữ H ở lại của hàng để tra hỏi. Mặc dù H khẳng định là mình không lấy quán áo, nhưng vợ chồng anh M cho rằng H ngoan cố nên đã đe doạ, ép buộc H nhận là người lấy đồ. Vợ anh M còn ghi hình quá trình tra hỏi, sau đó lan truyền thông tin H chính là người đã trộm cắp tài sản tại cửa hàng của mình.

         Trường hợp 2

         Xuất phát từ việc anh A mượn tiền chị B nhưng không trả nên chị B đã nhờ anh C đòi nợ. Tiện đường đến nhà anh A, phát hiện anh đang điều khiển xe gắn máy chạy trên đường, anh C đuổi theo bắt, giữ anh A và dùng tay đánh vào mặt anh A dẫn đến chảy máu mũi. Sau đó, chị B và anh C còn ép buộc anh A lên ô tô và chờ về nhà chị B.

- Em hãy cho biết hành vi của nhân vật trong hai trường hợp trên có bị pháp luật xử lí không. Giải thích lí do.

- Hãy nêu một số hành vi xâm phạm thân thể, tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm khác mà em biết.

3. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm và trách nhiệm của công dân trong việc thực hiện quyền này.

a. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm.

CH: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi

         THÔNG TIN

- Điều 134 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định:

1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỉ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Dùng vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn có khả năng gây nguy hại cho nhiều người

b) Dùng a-xít nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm;

c) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;

d) Đối với ông, bà, cha, mẹ thầy giáo, cô giáo của mình người nuôi dưỡng, chữa bệnh cho mình;

đ) Có tổ chức

e) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn

g) Trong thời gian đang bị giữ, tạm giữ tạm giam, đang chấp hành án phạt tù, đang chấp hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng hoặc đang chấp hành biện pháp xử lí vi phạm hành chính đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng hoặc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;

h) Thuê gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do được thuê,

i) Có tính chất côn đồ;

k) Đối với người đang thi hành công vụ hoặc lí do công vụ của nạn nhân”.

- Điều 156 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định:

2. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây thì bị phạt tiền từ 10 000 000 đồng đến 150 000 000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt từ 03 tháng đến 01 năm;

a) Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền lợi ích hợp pháp của người khác.

b) Bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.

- Điều 157 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) quy định:

“1. Người nào bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 153 và Điều 377 của Bộ luật này thì phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm”.

- Khoản 3 Điều 7 Nghị định số 14/2071/NĐ-CP quy định xử lí vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội, phòng, chống tệ nạn xã hội, phòng chá,y chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ, phòng, chống bạo lực gia đình quy định:

3. Phạt tiền từ 2 000 000 đồng đến 3 000 000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:

a) Có hành vi khiêu khích, trêu ghẹo, xúc phạm, lăng mạ, bôi nhọ danh dự, nhân phẩm của người khác trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 21 và Điều 54 Nghị định này,

b)Tổ chức, thuê, xúi giục, lôi kéo, dụ dỗ, kích động người khác cố gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe người khác hoặc xâm phạm danh dự, nhân phẩm của người khác nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự".

            Trường hợp

 Do có mâu thuẫn cá nhân với anh A, anh B đã đăng nhiều bài viết trên các trang mạng xã hội bịa đặt thông tin, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của anh A. Sau khi anh B đăng tài thông tin, đã có nhiều người bình luận, chia sẻ. Thấy việc làm nói trên của anh B ảnh hưởng đến danh dự, nhân phẩm của mình nên anh A đã làm đơn đề nghị cơ quan có thẩm quyền xử lí. Cơ quan chức năng đã ra quyết định xử phạt hành chính anh B về hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác với mức phạt tiền là 3 000 000 đồng.

- Theo em, hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ danh dự và nhân phẩm sẽ để lại hậu quả gì cho cá nhân và xã hội?

 - Cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể được pháp luật bảo hộ về tính mạng sức khỏe, danh dự và nhân phẩm sẽ phải gánh chịu những trách nhiệm pháp lí gì?

 - Em có suy nghĩ gì về hành vi của anh B trong trường hợp trên?.

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

MỞ ĐẦU

CH: Đúng vậy, bạo lực học đường là một hành động vi phạm quyền được pháp luật bảo vệ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm. Bất kỳ hành vi bạo lực, thù địch, lăng mạ hoặc làm tổn thương tinh thần thế hệ trẻ đều không được chấp thuận. Học đường là môi trường học tập, vui chơi và hòa đồng. Chính vì thế, trường học và xã hội có trách nhiệm cùng nhau giải quyết vấn đề bạo lực trong học đường, nhằm đảm bảo một môi trường học tập an toàn và lành mạnh cho các em học sinh.

KHÁM PHÁ

1. Một số quy định cơ bản của pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo vệ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm

CH: Trong trường hợp 1, hành động của anh K đã vi phạm quy định pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về thân thể, sức khỏe của chị H. Anh K bị phải chịu trách nhiệm về việc gây ra tai nạn và bồi thường thiệt hại cho chị H.

Trong trường hợp 2, việc viết bài xuyên tạc thông tin của anh T và chị D vi phạm quy định pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về danh dự, nhân phẩm của ông M. Tuy nhiên, ông M không có quyền bắt buộc chị V thay đổi nội dung bài đăng.

Các quy định pháp luật khác liên quan đến quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm bao gồm:

- Điều 21 Hiến pháp năm 2013 quy định về quyền riêng tư.

- Điều 29 Luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định về quyền tại ngoại của người bị bắt, tạm giữ.

- Điều 130 Bộ luật lao động năm 2019 quy định về bảo vệ sức khỏe, tính mạng của người lao động.

- Điều 21 Luật bảo vệ môi trường năm 2014 quy định về tác động đến sức khỏe của người dân từ các hoạt động gây ô nhiễm môi trường.

2. Hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm.

CH: Trường hợp 1: Hành vi của vợ chồng anh M. là không đúng pháp luật. Họ không có bằng chứng xác định rõ mà chỉ dựa vào giả thiết để ép buộc, đe dọa và đưa ra kết luận không cơ sở rằng H là người trộm cắp. Việc quay lại, ghi hình lại quá trình tra hỏi và lan truyền thông tin sai sự thật là hành vi xâm phạm đến danh dự, thân phận và uy tín của H.

Trường hợp 2: Hành vi của anh C và chị B cũng là bất hợp pháp. Dùng tay đánh vào mặt anh A, khiến anh A chảy máu mũi, là hành vi xâm phạm đến tính mạng và sức khoẻ của anh A. Ép buộc anh A lên ô tô là hành vi bắt cóc trái phép, xâm phạm đến tính mạng, thân thể.

Những hành vi xâm phạm đến thân thể, tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm khác mà tôi biết bao gồm: đánh đập, tra tấn, ném đá, xúc phạm, buồn chán và che giấu sự thật, phân biệt chủng tộc, địa vị xã hội, giới tính và hành vi cưỡng bức.

3. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm và trách nhiệm của công dân trong việc thực hiện quyền này.

a. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm.

CH: Hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến cá nhân và xã hội. Những người bị xúc phạm có thể mất đi niềm tin vào xã hội và con người, gây ra đau đớn thể chất và tinh thần. Đồng thời, hành vi này cũng gây ra sự phân biệt, kích động, gây tranh cãi trong xã hội.

Cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý, bao gồm phạt tiền, phạt tù hoặc cải tạo không giam giữ đến 03 năm, và bồi thường thiệt hại cho người bị xúc phạm.

Em nghĩ rằng hành vi của anh B trong trường hợp trên là vô trách nhiệm, thiếu tôn trọng người khác và làm tổn thương đến danh dự và nhân phẩm của người khác. Anh B nên tự trách nhiệm và chịu hậu quả của hành vi của mình.