PHẦN HAI: GIÁO DỤC PHÁP LUẬT 

CHỦ ĐỀ 7:  HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

BÀI 11: CÔNG DÂN VỚI HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

Mở đầu

CH: Em hãy quan sát hình ảnh dưới đây để xác định tên của các cơ quan, tổ chức và chia sẻ hiểu biết của em về các cơ quan, tổ chức đó.

Khám phá 

1. Cấu trúc của hệ thống chính trị nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

a) Các thành tố của hệ thống chính trị ở Việt Nam

CH1: Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi

Hệ thống chính trị nói chung được hiểu là một chỉnh thể các tổ chức chính trị hợp pháp trong xã hội, bao gồm các đảng chính trị, Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội được liên kết với nhau trong một hệ thống cấu trúc, chức năng với các cơ chế vận hành và mối quan hệ giữa chúng nhằm thực thi quyền lực chính trị.

Dựa vào thông tin trên

a) Em hãy lựa chọn các cơ quan, tổ chức trong bảng trên để vẽ sơ đồ hệ thống chính trị Việt Nam.

b) Em hãy trình bày những hiểu biết của em về các tổ chức trong sơ đồ hệ thống chính trị ở Việt Nam.

CH2: Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi

Thông tin 1. Hệ thống chính trị ở Việt Nam do một đảng duy nhất lãnh đạo là Đảng Cộng sản Việt Nam. Đảng là hạt nhân của hệ thống chính trị Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội.Đảng thực hiện chức năng lãnh đạo thông qua Nhà nước và các đoàn thể quần chúng. Đường lối, chủ trương, quan điểm của Đảng được Nhà nước tiếp nhận, thể chế hoá cụ thể bằng pháp luật và những chủ trương, chính sách, kế hoạch, chương trình cụ thể.

Thông tin 2. Trong cấu trúc của hệ thống chính trị Việt Nam gồm 3 bộ phận: Đảng, Nhà nước và các tổ chức chính trị — xã hội. Cả ba bộ phận đó đều có chung mục tiêu là đấu tranh giữ vững độc lập dân tộc và đi lên chủ nghĩa xã hội, xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Tất cả mọi hoạt động của các thành viên của hệ thống chính trị đều nhằm đạt được mục tiêu đó.

Hệ thống chính trị ở Việt Nam bao gồm nhiều tổ chức có tính chất, vị trí, vai trò, chức năng khác nhau nhưng có quan hệ chặt chẽ, gắn bó với nhau, tạo thành một thể thống nhất từ Trung ương đến cơ sở.Toàn bộ hoạt động của hệ thống chính trị đặt dưới sự lãnh đạo thống nhất của một đảng duy nhất cầm quyền là Đảng Cộng sản Việt Nam.

Thông tin 3. Trong hệ thống chính trị Việt Nam, Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại diện cho lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là công cụ của giai cấp, mang bản chất giai cấp công nhân, đông thời là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Nhà nước đó mang tính giai cấp và tính nhân dân rộng rãi. Mặt trận và các đoàn thể nhân dân trong hệ thống chính trị Việt Nam đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng. Mọi hoạt động của Mặt trận và các đoàn thẻ nhân dân đều phục vụ cho mục tiêu của giai cấp và dân tộc, vi lợi ích của giai cấp và dân tộc. Thông qua tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thẻ nhân dân, tất cả các giai cập, tàng lớp nhân dân, các nhóm xã hội đều có tiếng nói chung, đều có quyền thể hiện tâm tư, nguyện vọng, chính kiến của mình và được tôn trọng.

 Thông tin 4. Tất cả các tổ chức trong hệ thống chính trị Việt Nam đều hướng tới bảo đảm và tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân. Quyền lực của Nhà nước là quyên lực của nhân dân giao cho. Đảng, Nhà nước luôn tôn trọng nhu câu, nguyện vọng và quyền của mọi công dân. Tất cả mọi người dân đều có quyeefn bình đẳng tham gia vào công việc chính trị của đất nước, tham gia quản lí xã hội, tham gia bầu cử, lựa chọn người đại diện cho mình, không có phân biệt đối xử.

a) Từ các thông tin trên, em rút ra đặc điểm gì của hệ thống chính trị ở Việt Nam?

b) Đảng Cộng sản Việt Nam đóng vai trò như thế nào trong hệ thống chính trị Việt Nam?

CH3: Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi

Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam do Nhân dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc vê Nhân dân. Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.Các tổ chức của Đảng và đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội đều được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ.

Hệ thống chính trị hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ, lãnh đạo tập thể, cá nhân phụ trách.

a) Ở Việt Nam, quyền lực nhà nước thuộc về ai?

b) Hệ thống chính trị Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc nào?

CH4: Em hãy đọc các trường hợp sau đây và trả lời câu hỏi

Trường hợp 1. S là đoàn viên Chi đoàn lớp 10A1. Trong buổi sinh hoạt Chi đoàn với nội dung góp ý cho báo cáo của Đoàn trường để chuẩn bị cho Đại hội, trong lúc nhiều bạn tích cực đưa ra các ý kiến khác nhau để góp ý cho báo cáo, thì S lại chỉ tập trung làm việc riêng. Khi được gọi phát biểu, S trả lời, việc này là của Ban chấp hành Chi đoần. Hơn nữa, các bạn đã phát biểu nhiều ý kiến rồi nên mình nghĩ mình không cần có ý kiến.

Trường hợp 2. Là một đoàn viên, A rất tích cực tham gia vào các chương trình hành động do Đoàn thanh niên phát động, như: thanh niên tình nguyện, tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc, hành trình đến các địa chỉ đỏ, theo dấu chân Bác, hành trình tôi yêu Tổ quốc tôi, vì Trường Sa thân yêu,...

a) Em hãy nhận xét về suy nghĩ và hành vi của bạn S. Em sẽ góp ý với bạn S như thế nào để bạn S thấy được trách nhiệm của mình trong việc tham gia xây dựng và phát triển tổ chức Đoàn trong trường học?

b) Em học được điều gì từ những hành động của bạn A?

Luyện tập 

CH1: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

A. Toàn bộ hoạt động của hệ thống chính trị đặt dưới sự lãnh đạo thống nhất của một đảng duy nhất cầm quyền là Đảng Cộng sản Việt Nam.

B. Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một tổ chức trong hệ thống chính trị có tính chất, vị trí, vai trò, chức năng riêng.

C. Trong hệ thống chính trị Việt Nam, Nhà nước là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại diện cho lợi ích của giai cấp công nhân.

D. Tất cả các tổ chức trong hệ thống chính trị Việt Nam đều hướng tới bảo đảm và tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân.

E. Công dân Việt Nam thể hiện tâm tư, nguyện vọng, chính kiến của mình thông qua Mặt trận và các đoàn thể nhân dân trong Hệ thống chính trị

CH2: Em hãy xử lí tình huống sau:

Lợi dụng việc nhiều người dân thích theo dõi các trang mạng xã hội như E, Y,... các thế lực thù địch sử dụng tính năng quảng cáo để thực hiện hoạt động quảng cáo chính trị, phát tán các nội dung xuyên tạc sai sự thật, chống phá Đảng, Nhà nước.

K vô tình phát hiện M có vào các trang mạng đó để theo dõi, thậm chí còn ấn nút “thích” ở một số nội dung.

a) Em nhận xét như thế nào về hành vi của M?

b) Nếu là K, em sẽ làm gì để anh M từ bỏ các hành vì đó?

Vận dụng 

CH1: Em hãy sử dụng sơ đồ tư duy để mô tả lại cấu trúc, đặc điểm, nguyên tắc của hệ thống chính trị Việt Nam.

CH2: Em hãy viết bài tuyên truyền về vị trí, vai trò của Đảng trong hệ thống chính trị Việt Nam.

CH3: Em hãy xây dựng kế hoạch và tổ chức toạ đàm về hoạt động của Đoàn thanh niên trong phong trào đóng góp xây dựng quê hương.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

Mở đầu

CH:

 Hình 1: Đảng Cộng sản Việt Nam:

Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập ngày 3 tháng 2 năm 1930, là đảng cầm quyền và là chính đảng duy nhất được phép hoạt động tại Việt Nam theo Hiến pháp. 

- Hình 2: Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:Cơ quan này có ba chức năng chính là:lập hiến, lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, giám sát tối cao hoạt động của Nhà nước.

- Hình 3: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam:

Được thành lập ngày 10 tháng 9, 1955.Đây là một bộ phận cấu thành hệ thống chính trị của nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

- Hình 4: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh:

Thành lập ngày 26 tháng 3, 1931.Đây là một tổ chức chính trị – xã hội của thanh niên Việt Nam. 

Khám phá 

1. Cấu trúc của hệ thống chính trị nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

a) Các thành tố của hệ thống chính trị ở Việt Nam

CH:

a) HS tự vẽ

b) Một số thông tin về hệ thống chính trị

• Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN): Là đảng lãnh đạo duy nhất của quốc gia, có vai trò quyết định trong việc xây dựng chính sách và chiến lược quốc gia.

• Nhà nước Việt Nam: Bao gồm Chính phủ, Quốc hội, Tổng thống. Chính phủ là cơ quan chủ trì thực hiện các nhiệm vụ hành chính, Quốc hội là cơ quan lập pháp và Tổng thống là người đại diện cao nhất của Nhà nước.

• Các tổ chức chính trị - xã hội: Gồm các tổ chức đại diện cho các lực lượng xã hội khác nhau, tham gia vào việc xây dựng và thúc đẩy các chính sách phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

CH2: 

a) Đặc điểm của hệ thống chính trị ở Việt Nam:

• Được lãnh đạo bởi Đảng Cộng sản Việt Nam.

• Gồm ba bộ phận chính: Đảng, Nhà nước, và các tổ chức chính trị - xã hội.

• Mục tiêu chung là bảo vệ độc lập dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội.

b) Đảng Cộng sản Việt Nam đóng vai trò chủ đạo trong hệ thống chính trị Việt Nam bằng cách:

• Xây dựng chính sách và quyết định chiến lược theo lý tưởng Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.

• Lãnh đạo qua Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội để thực hiện chức năng quản lý và phát triển đất nước.

CH3:

 a) Ở Việt Nam, quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân, do Nhân dân làm chủ.

b) Hệ thống chính trị Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc:

• Nguyên tắc tập trung dân chủ: Quyền lực tập trung ở Nhà nước, nhưng phải thực hiện dưới sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước.

• Lãnh đạo tập thể: Đảng Cộng sản Việt Nam đóng vai trò lãnh đạo chủ đạo, nhưng quyết định được đưa ra dựa trên quy trình tập thể và cá nhân phụ trách.

CH3:

a) Nhận xét về bạn S:

• S có thái độ thụ động và không tích cực trong việc góp ý và tham gia hoạt động của Chi đoàn.

• Cần khuyến khích S nhận thức và thể hiện trách nhiệm hơn đối với tổ chức Đoàn trong trường học.

Gợi ý cho S:

• Hãy tham gia tích cực vào các hoạt động của Chi đoàn để có cơ hội góp ý và học hỏi từ các bạn.

• Mỗi thành viên trong Đoàn đều có vai trò quan trọng trong việc xây dựng môi trường học tập đoàn kết và phát triển.

b) Học được từ hành động của A:

• A thể hiện sự nhiệt huyết và trách nhiệm cao đối với các hoạt động Đoàn thanh niên.

• Hành động của A khuyến khích các thành viên khác tham gia tích cực vào các hoạt động xã hội và góp phần vào sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.

Luyện tập 

CH1: 

A. Đồng tình.

B. Đồng tình. 

C. Không đồng tình. Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam không chỉ đại diện cho giai cấp công nhân mà còn là của toàn bộ nhân dân.

D. Đồng tình. 

E. Đồng tình. 

CH2:

a) Hành vi của M là không có ý thức về những hoạt động quảng cáo chính trị và phát tán thông tin xuyên tạc sai sự thật trên các trang mạng xã hội. Việc M thích và theo dõi các nội dung này có thể khiến người khác hiểu lầm về quan điểm và tư tưởng của M.

b) Nếu là K, để M từ bỏ hành vi đó, em sẽ:

• Tìm cơ hội thảo luận một cách khách quan với M về những hậu quả của việc tham gia vào các hoạt động này.

• Giải thích rõ ràng về tính chất và mục đích của các thông tin xuyên tạc sai sự thật mà M đang thích và theo dõi.

• Khuyên M nên đề cao sự đúng đắn và trách nhiệm trong việc tiếp nhận thông tin trên mạng xã hội để đảm bảo sự tin tưởng và đồng thuận của mọi người xung quanh.

Vận dụng 

CH: Gợi ý nội dung sơ đồ

Cấu trúc:

• Đảng Cộng sản Việt Nam: Lãnh đạo chính trị và làm nền tảng lý luận.

• Nhà nước: Bao gồm các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp.

• Tổ chức chính trị - xã hội: Bao gồm Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân.

Nguyên tắc hoạt động:

• Đơn đảng lãnh đạo: Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ đạo toàn bộ hệ thống chính trị.

• Tính tập trung dân chủ: Quyền lực tập trung và có sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan.

• Bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân: Tất cả hoạt động nhằm phục vụ lợi ích và ý chí của nhân dân.

CH2: Gợi ý

• Nòng cốt lãnh đạo: Đảng Cộng sản Việt Nam là nòng cốt lãnh đạo chính trị của toàn dân tộc, đảm bảo sự thống nhất và đồng thuận trong việc xây dựng và phát triển đất nước.

• Lý luận và tư tưởng: Đảng Cộng sản Việt Nam xây dựng trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, làm nền tảng cho sự lãnh đạo chính trị và quản lý quốc gia.

• Chỉ đạo toàn diện: Đảng không chỉ đảm nhận vai trò lãnh đạo tại cấp Trung ương mà còn tại các cấp địa phương, từ Trung ương đến cơ sở, đảm bảo sự phối hợp và thống nhất trong hoạt động chính trị, kinh tế, xã hội.

• Bảo vệ lợi ích quốc gia và nhân dân: Đảng luôn đặt lợi ích của quốc gia và của nhân dân lên hàng đầu, phát triển kinh tế - xã hội với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh.

• Đối thoại dân chủ và sự phát triển: Đảng Cộng sản Việt Nam không ngừng khuyến khích và phát triển các hoạt động dân chủ, mở rộng sự tham gia của nhân dân vào quản lý và giải quyết các vấn đề quan trọng của xã hội.

CH3:

Giới thiệu toạ đàm

• Mục đích: Tạo không gian giao lưu, thảo luận về vai trò của Đoàn thanh niên trong phong trào đóng góp xây dựng quê hương.

• Thời gian, địa điểm tổ chức.

Phần 1: Vai trò của Đoàn thanh niên trong xây dựng quê hương

• Khái niệm và ý nghĩa của phong trào đóng góp xây dựng quê hương.

• Vai trò của Đoàn thanh niên trong việc khơi nguồn, tổ chức và tham gia các hoạt động xây dựng cộng đồng, cải thiện môi trường sống.

Phần 2: Các hoạt động cụ thể của Đoàn thanh niên

• Tổ chức các chiến dịch vệ sinh môi trường, xây dựng nông thôn mới.

• Tham gia các chương trình giáo dục, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

• Xây dựng và phát triển cộng đồng, đẩy mạnh các hoạt động văn hóa, thể dục thể thao.

Phần 3: Kết nối và phát triển

• Các hình thức kết nối với cộng đồng, các tổ chức địa phương và quốc gia.

• Đề xuất các chiến lược, kế hoạch hành động để nâng cao hiệu quả hoạt động của Đoàn thanh niên trong phong trào này.

Phần 4: Tổng kết và định hướng

• Tóm tắt các ý kiến, đề xuất từ toạ đàm.

• Định hướng phát triển và mở rộng phong trào đóng góp xây dựng quê hương trong tương lai.

Kết luận

• Tóm tắt lại ý nghĩa của việc tổ chức toạ đàm này.

• Cam kết và khuyến khích sự tham gia tích cực của Đoàn thanh niên trong các hoạt động xây dựng và phát triển quê hương.