Slide bài giảng sinh học 10 kết nối bài 12: Truyền tin tế bào

Tóm lược nội dung

BÀI 12 - TRUYỀN TIN TẾ BÀO

MỞ ĐẦU

Câu 1: Hình bên minh họa sự truyền các phân tử tín hiệu hóa học giữa hai tế bào thần kinh qua một khe hở được gọi là synapse (khớp thần kinh). Nếu sự giao tiếp này bị ngưng trệ trong tích tắc, tính mạng chúng ta sẽ bị đe dọa. Vậy quá trình các tế bào truyền tín hiệu và nhận tín hiệu diễn ra như thế nào?

Trả lời rút gọn:

Quá trình truyền và nhận tín hiệu trong tế bào diễn ra như sau:

- Tế bào tiếp nhận tín hiệu thông qua các protein thụ thể trên màng hoặc bên trong tế bào chất. Mỗi loại thụ thể liên kết với một tín hiệu nhất định, tương tự như chìa khóa kết hợp với ổ khóa.

- Trong tế bào, tín hiệu được truyền qua các phân tử trong một con đường truyền tin. Tín hiệu từ tế bào khác kích hoạt thụ thể tạo ra sự biến đổi cấu hình, chuyển từ trạng thái không hoạt động sang hoạt động.

- Thụ thể hoạt động tiếp tục truyền tín hiệu cho các phân tử lân cận, làm cho chúng hoạt động hoặc không hoạt động tùy thuộc vào tín hiệu, và quá trình này tiếp tục cho đến khi đến phân tử đích cuối cùng.

I. TRUYỀN TIN GIỮA CÁC TẾ BÀO

Câu 1: Thế nào là truyền tin giữa các tế bào?

Trả lời rút gọn:

Truyền tin giữa các tế bào là sự phát tán và nhận các phân tử tín hiệu qua lại giữa các tế bào.

Câu 2: Thông tin mà các tế bào truyền cho nhau có thể là gì?

Trả lời rút gọn:

Thông tin mà các tế bào truyền cho nhau chủ yếu là các tín hiệu hóa học như amina acid, peptid ngắn, phân tử protein lớn, nucleotide, hormone, thậm chí chất khí như NO...

Câu 3: Các tế bào trong cơ thể đa bào có thể truyền tin cho nhau bằng những cách nào?

Trả lời rút gọn:

Trong cơ thể đa bào, tín hiệu truyền từ tế bào này tới tế bào khác qua bốn cách chủ yếu: truyền tin trực tiếp, tuyền tin cận tiết, truyền tin nội tiết và truyền tin qua synapse.

II. TRUYỀN TIN TRONG TẾ BÀO

Câu 1: Thụ thể là gì? Có những loại thụ thể nào? 

Trả lời rút gọn:

- Thụ thể là các protein trên màng tế bào hoặc trong tế bào chất có chức năng tiếp nhận tín hiệu.

- Thụ thể có thể là các protein kênh trên màng, các enzyme, các loại protein tham gia vào quá trình hoạt hóa gene hoặc nhiều loại protein kết cặp với enzyme.

Câu 2: Tín hiệu đến từ bên ngoài đến tế bào được chuyển đổi như thế nào bên trong tế bào?

Trả lời rút gọn:

Tín hiệu trong tế bào diễn ra như sau:

- Tín hiệu từ tế bào khác kích hoạt thụ thể của tế bào, thay đổi cấu hình của nó.

- Sự thay đổi cấu hình biến đổi thụ thể từ trạng thái bất hoạt sang hoạt động.

- Thụ thể hoạt động tác động lên các phân tử lân cận, làm thay đổi trạng thái của chúng.

- Quá trình này tiếp tục cho đến khi đến phân tử đích cuối cùng của chuỗi truyền tín hiệu trong tế bào.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Vì sao cùng một tín hiệu nhưng các tế bào khác nhau của cùng một cơ thể lại có thể tạo ra các đáp ứng khác nhau?

Trả lời rút gọn:

Cùng một tín hiệu nhưng các tế bào khác nhau của cùng một cơ thể lại có thể tạo ra các đáp ứng khác nhau là do thụ thể tiếp nhận hormone ở các tế bào khác nhau nằm trong các con đường truyền tín hiệu khác nhau.

Câu 2: Khi thụ thể tiếp nhận tín hiệu nằm trong tế bào chất thì phân tử tín hiệu thường là loại gì để có thể đi được qua màng sinh chất? Cho ví dụ.

Trả lời rút gọn:

- Khi thụ thể tiếp nhận tín hiệu nằm trong tế bào chất thì phân tử tín hiệu thường là những chất có kích thước nhỏ hoặc có tính kị nước để có thể đi được qua màng sinh chất

- Ví dụ: các hormone (insulin, testosterol...)