Slide bài giảng Kinh tế pháp luật 12 Cánh diều bài 6: Trách nghiệm xã hội của doanh nghiệp

Tóm lược nội dung

BÀI 6: TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP

Mở đầu: Khi quan sát các hình ảnh và thông điệp dưới đây, em liên tưởng đến trách nhiệm xã hội nào của doanh nghiệp? Em hãy nêu ý nghĩa của các việc làm đó.

Trả lời rút gọn:

+ Hỗ trợ người nghèo: Hình ảnh về nhiều bàn tay đến từ nhiều phía khác nhau tạo thành một trái tim, biểu tượng cho sự đoàn kết và hỗ trợ. 

+ Bảo vệ môi trường: Hình ảnh về một nhà máy tái chế cho thấy doanh nghiệp đang nỗ lực thực hiện các hoạt động tái chế, góp phần tích cực vào việc bảo vệ môi trường. 

1. TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP VÀ CÁC HÌNH THỨC THỰC HIỆN

Câu hỏi: 

a. Từ thông tin trên, em hiểu thế nào là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp?

b. Em hãy làm rõ các hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp được thể hiện qua tháp trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

c. Em hãy xác định mỗi trường hợp trên đề cập đến hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội nào của doanh nghiệp.

Trả lời rút gọn:

a. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là toàn bộ trách nhiệm bắt buộc và tự nguyện mà một doanh nghiệp thực hiện đối với xã hội bằng những chính sách và việc làm cụ thể.

b.

c.

+ Trường hợp 1 đề cập đến hình thức thực hiện trách nhiệm đạo đức và trách nhiệm pháp lý.

+ Trường hợp 2 đề cập đến hình thức thực hiện trách nhiệm từ thiện.

+ Trường hợp 3 đề cập đến hình thức thực hiện trách nhiệm kinh tế.

2. CÁC BƯỚC LẬP KẾ HOẠCH KINH DOANH

Câu hỏi: 

a. Em hãy cho biết thông tin trên đề cập đến những trách nhiệm xã hội nào của doanh nghiệp. Em hãy nêu ý nghĩa của việc thực hiện trách nhiệm đó đối với xã hội và doanh nghiệp.

b. Trong trường hợp trên, bà H đã thực hiện trách nhiệm công dân khi làm giám đốc điều hành doanh nghiệp như thế nào?

c. Em nhận xét như thế nào về việc làm của ông S trong tình huống trên. Em hãy liệt kê các biểu hiện thiếu trách nhiệm đối với xã hội của một số doanh nghiệp và lấy ví dụ minh hoạ.

Trả lời rút gọn:

a. 

Thông tin trong bài đề cập đến trách nhiệm đạo đức và trách nhiệm từ thiện. 

+ Trách nhiệm đạo đức: doanh nghiệp đã đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực môi trường; đổi mới công nghệ sản xuất, quy trình sản xuất, và phương thức quản lý để đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường trong quá trình sản xuất và kinh doanh.

+ Trách nhiệm từ thiện: doanh nghiệp đã chung tay tham gia hoạt động “Vì người nghèo.”; tham gia vận động Quỹ "Vì người nghèo" và an sinh xã hội, đóng góp tổng cộng trên 8 014 tỉ đồng.

Ý nghĩa của việc thực hiện trách nhiệm đó đối với xã hội và doanh nghiệp là: 

b. Bà H đã thực hiện trách nhiệm công dân bằng cách: 

+ Xây dựng môi trường làm việc thân thiện, an toàn trong doanh nghiệp; bảo đảm quyền lợi chính đáng của cán bộ công nhân viên trong doanh nghiệp mình.

+ Ủng hộ và giúp đỡ cộng đồng thông qua việc tặng sách cho học sinh, quyên góp tiền hỗ trợ đồng bào ở các tỉnh miền Trung bị lũ lụt; xây dựng nhà tình nghĩa cho những gia đình có công với đất nước, đóng góp tích cực vào công tác giúp đỡ những người cần thiết.

c. Hành động của ông S có thể được nhận xét như sau:

+ Thiếu trách nhiệm về bảo vệ môi trường: việc bỏ qua trách nhiệm của công ty về bảo vệ môi trường, như thải khí vượt quá mức quy định và xả nước thải chưa qua xử lý, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và đời sống của người dân xung quanh. Đây là biểu hiện của việc ưu tiên lợi nhuận mà không quan tâm đến tác động tiêu cực đối với môi trường và cộng đồng.

+ Thiếu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm: chỉ đạo thay đổi linh kiện sản phẩm để giảm chi phí sản xuất có thể dẫn đến việc giảm chất lượng sản phẩm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hình ảnh và uy tín của công ty mà còn có thể gây hậu quả nghiêm trọng đối với người tiêu dùng sử dụng sản phẩm.

+ Thiếu trách nhiệm xã hội: hành động giảm chi phí mà không xem xét tác động đến môi trường và chất lượng sản phẩm là biểu hiện của thiếu trách nhiệm xã hội. Doanh nghiệp tồn tại không chỉ để tạo lợi nhuận mà còn phải chịu trách nhiệm đối với cộng đồng và môi trường.

Ví dụ minh hoạ khác có thể bao gồm:

+ Sử dụng nguồn nguyên liệu không bền vững hoặc hủy hoại môi trường trong quá trình sản xuất.

+ Lạm dụng quyền lợi đối với nhân viên, ví dụ như việc cắt giảm quyền lợi lao động hoặc không tạo điều kiện làm việc an toàn.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Nhận định nào dưới đây là đúng khi nói về thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp? Giải thích vì sao.

A. Xây nhà tình nghĩa cho người có công với đất nước là việc làm của Nhà nước, không thuộc trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

B. Ủng hộ tiền và hàng hoá cho các gia đình vùng lũ lụt là trách nhiệm xã hội bắt buộc của doanh nghiệp.

C. Sản xuất hàng hóa đạt tiêu chuẩn chất lượng quy định để bảo vệ người tiêu dùng là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

D. Bảo vệ quyền và lợi ích của người lao động không phải là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Trả lời rút gọn:

Nhận định đúng : C

Giải thích: việc sản xuất hàng hóa đạt tiêu chuẩn chất lượng quy định để bảo vệ người tiêu dùng thể hiện trách nhiệm pháp lý – thuộc trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. 

Câu 2: Em hãy trả lời các câu hỏi về các trường hợp dưới đây:

Trường hợp 1. Trong những năm qua, công ty may mặc P đã thực hiện nhiều hoạt động từ thiện, tham gia các phong trào tình nguyện, giúp đỡ cộng đồng, sản xuất hàng hoá bảo vệ người tiêu dùng. Niềm tin của khách hàng đã tạo ra hình ảnh thương hiệu tích cực của công ty. Uy tín của công ty đã tạo ra những thế hệ khách hàng ngày càng tăng, qua đó doanh thu của công ty P đã tăng lên đáng kể.

Trường hợp 2. Công ty D chuyên sản xuất máy móc phục vụ cho nông nghiệp. Từ khi sản xuất kinh doanh có hiệu quả, công ty luôn chú trọng bảo vệ môi trường, thực hiện các biện pháp giảm lượng chất thải như rác, khói bụi, nước xả thải các chất thải rắn. Công ty D còn hợp tác với Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên và Uỷ ban nhân dân tỉnh K để bảo tồn các vùng đất ngập nước tự nhiên và các môi trường sống khác. Công ty đầu tư xây dựng ba công trình công cộng cho cộng đồng, đáp ứng các tiêu chí công trình xanh, được công nhận là sản phẩm xanh.

a. Theo em, các doanh nghiệp trên đã thực hiện những hình thức trách nhiệm xã hội nào?

b. Những hoạt động của các doanh nghiệp trên đã mang lại lợi ích gì cho xã hội và công ty?

Trả lời rút gọn:

a. Các doanh nghiệp trong cả hai trường hợp trên đều đã thực hiện nhiều hình thức trách nhiệm xã hội, bao gồm:

Trường hợp 1 (Công ty may mặc P):

+ Trách nhiệm từ thiện: Tham gia nhiều hoạt động từ thiện và giúp đỡ cộng đồng.

+ Trách nhiệm đạo đức: Sản xuất hàng hoá bảo vệ người tiêu dùng.

+ Trách nhiệm kinh tế: Tăng doanh thu thông qua niềm tin của khách hàng và hình ảnh tích cực của thương hiệu.

Trường hợp 2 (Công ty D):

+ Trách nhiệm từ thiện: Hợp tác với tổ chức bảo tồn thiên nhiên và xây dựng công trình công cộng cho cộng đồng.

+ Trách nhiệm đạo đức: Bảo vệ môi trường và thực hiện các biện pháp giảm chất thải.

+ Trách nhiệm pháp lý: Hợp tác với các tổ chức quốc tế và địa phương để bảo tồn môi trường.

b. Lợi ích cho xã hội và công ty:

Trường hợp 1 (Công ty may mặc P):

+ Xây dựng hình ảnh tích cực của thương hiệu, tạo ra niềm tin từ khách hàng.

+ Tăng doanh thu và giữ chân khách hàng, tạo ra lợi nhuận bền vững.

+ Đóng góp vào cộng đồng thông qua các hoạt động từ thiện và giúp đỡ.

Trường hợp 2 (Công ty D):

+ Bảo vệ môi trường và giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực đối với cộng đồng.

+ Xây dựng uy tín và hình ảnh tích cực của công ty với việc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường.

+ Tạo ra sản phẩm xanh, đáp ứng các tiêu chí công trình xanh, góp phần vào sự phát triển bền vững.

Câu 3: Em hãy xử lý các tình huống dưới đây:

Tình huống 1. Nhà máy H thường xuyên trả chậm lương cho nhân viên, chậm nộp bảo hiểm xã hội cho người lao động, không áp dụng đầy đủ các biện pháp >

bảo đảm an toàn lao động.

Tình huống 2. Vì mục tiêu lợi nhuận là trên hết, công ty K đã chủ trương sử dụng nguyên liệu giá rẻ, với thành phẩm có hại cho sức khỏe người tiêu dùng để tiết kiệm chi phí sản xuất.

Em có đồng tình với các việc làm của các doanh nghiệp trên không? Theo em, trước những việc làm của các doanh nghiệp thiếu trách nhiệm với xã hội, chúng ta cần có thái độ như thế nào?

Trả lời rút gọn:

Em không đồng tình với các việc làm của các doanh nghiệp trên, vì chúng là những hành động không chỉ vi phạm pháp luật mà còn thiếu trách nhiệm đối với người lao động và người tiêu dùng.

+ Tình huống 1: Việc trả chậm lương, chậm nộp bảo hiểm xã hội và không áp dụng đầy đủ biện pháp bảo đảm an toàn lao động là những hành động không đúng và vi phạm đạo đức của Nhà máy H. Điều này làm ảnh hưởng đến cuộc sống và quyền lợi của người lao động, cũng như tạo ra môi trường làm việc không an toàn.

+ Tình huống 2: Sử dụng nguyên liệu giá rẻ và sản xuất thành phẩm có hại cho sức khỏe người tiêu dùng là hành động không đúng và thiếu trách nhiệm của Công ty K. Điều này không chỉ gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của người tiêu dùng mà còn ảnh hưởng đến uy tín và đạo đức kinh doanh của công ty.

Trước những việc làm thiếu trách nhiệm với xã hội, chúng ta cần có thái độ nhất quán và quyết liệt trong việc phê phán và chống lại những hành động này. Các bên liên quan cần hợp tác để đưa ra sự cảnh báo, yêu cầu sửa đổi, và thậm chí có thể đưa ra hành động pháp lý để bảo vệ quyền lợi và an toàn của mọi người. Đồng thời, cần tạo ra và thúc đẩy môi trường kinh doanh có trách nhiệm xã hội, đạo đức và bền vững.

Câu 4: Bằng hiểu biết của mình về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, em hãy bình luận ý kiến dưới đây:

“Khi bản về thực trạng thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, có ý kiến cho rằng, bên cạnh những doanh nghiệp tích cực thực hiện trách nhiệm xã hội, vẫn còn những nhà máy gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, không đảm bảo vấn đề an toàn thực phẩm, tồn dư thuốc bảo vệ thực vật trong rau quả,... Điều này đã dấy lên mối lo ngại to lớn về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong nước, là những hồi chuông cảnh tỉnh đối với đạo đức, văn hoá doanh nghiệp nước ta”.

Trả lời rút gọn:

Ý kiến trên phản ánh một thực trạng phức tạp về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp tại Việt Nam. Mặc dù có những nỗ lực tích cực từ một số doanh nghiệp, những vấn đề ô nhiễm môi trường, an toàn thực phẩm, và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật vẫn là những thách thức lớn đối với cộng đồng và môi trường. Điều này đặt ra mối lo ngại sâu sắc về việc cần thiết phải cải thiện đạo đức và văn hoá doanh nghiệp trong nước để đảm bảo phát triển bền vững và hài hòa với xã hội.

Câu 5: Em hãy phân tích và làm rõ vai trò của Nhà nước và doanh nghiệp trong việc thúc đẩy trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp ở nước ta hiện nay.

Trả lời rút gọn:

Vai trò của Nhà nước và doanh nghiệp trong việc thúc đẩy trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp ở Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một cộng đồng và kinh tế bền vững. Dưới đây là phân tích và làm rõ về vai trò của cả hai bên:

Vai trò của nhà nước:

+ Lập pháp và quy định: nhà nước định đoạt quy định và chính sách để khuyến khích doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội, thông qua các văn bản pháp luật như Luật Doanh nghiệp, Luật Môi trường, và các hướng dẫn chi tiết.

+ Thanh tra và kiểm soát: thực hiện quản lý, thanh tra, và kiểm soát để đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ các quy định liên quan đến trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường và quyền lợi của người tiêu dùng.

+ Khuyến khích và ưu tiên: tạo điều kiện thuận lợi và ưu đãi cho các doanh nghiệp tích cực thực hiện trách nhiệm xã hội thông qua chính sách thuế, ưu đãi và các biện pháp khác.

+ Tổ chức và hỗ trợ: tổ chức các chương trình, sự kiện, và hỗ trợ để tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia các hoạt động từ thiện và các dự án trách nhiệm xã hội.

Vai trò của doanh nghiệp:

+ Thực hiện trách nhiệm xã hội: doanh nghiệp có trách nhiệm thực hiện trách nhiệm xã hội thông qua việc đóng góp vào cộng đồng, bảo vệ môi trường, và giúp đỡ những đối tượng khó khăn.

+ Xây dựng hình ảnh thương hiệu: thực hiện trách nhiệm xã hội giúp xây dựng và củng cố hình ảnh tích cực của doanh nghiệp, làm tăng uy tín và niềm tin từ phía khách hàng.

VẬN DỤNG

Câu 1: Mỗi nhóm tìm hiểu một hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp ở địa phương theo nội dung:

+ Tên các doanh nghiệp và lĩnh vực hoạt động,

+ Hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp;

+ Kết quả đạt được về thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Trả lời rút gọn:

Tìm hiểu doanh nghiệp Vinfast: 

VinFast là một doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Vingroup, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất xe điện. VinFast đã thực hiện trách nhiệm xã hội thông qua các hình thức sau:

+ Trách nhiệm từ thiện: VinFast đã tham gia vào các hoạt động xã hội và từ thiện.

+ Trách nhiệm đạo đức: VinFast đã thực hiện đạo đức kinh doanh, sản xuất sản phẩm không gây hại cho xã hội và môi trường.

+ Trách nhiệm pháp lý: VinFast tuân thủ pháp luật về môi trường, bảo vệ người tiêu dùng và các quy định khác của pháp luật.

+ Trách nhiệm kinh tế: VinFast đã đầu tư tối ưu quy trình vận hành, sản xuất hàng hoá mà xã hội cần với mức giá hợp lý.

Kết quả đạt được từ việc thực hiện trách nhiệm xã hội của VinFast bao gồm:

+ Nhận được đánh giá ESG (Môi Trường – Xã Hội – Quản Trị) từ Sustainalytics, công ty nghiên cứu, dữ liệu và xếp hạng ESG uy tín quốc tế.

+ Điểm đánh giá ESG tổng thể của VinFast là 23,3, là đánh giá cao nhất (rủi ro thấp nhất) so với các công ty ô tô thuần điện quốc tế khác.

+ VinFast đã nhận được gói tín dụng biến đổi khí hậu 135 triệu USD từ ADB, hướng tới mục tiêu phát thải bằng 0 và khẳng định góp phần hướng tới phát triển bền vững.