Slide bài giảng Kinh tế pháp luật 12 Cánh diều bài 14: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên

Tóm lược nội dung

_{BÀI 14: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CÔNG DÂN TRONG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN}

Mở đầu: Em hãy cho biết các chủ thể trong hình ảnh dưới đây đang thực hiện quyền và nghĩa vụ nào của công dân.

Trả lời rút gọn:

Dựa trên mô tả của hình ảnh, các chủ thể trong hình đang thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ môi trường. 

1. QUYỀN CỦA CÔNG DÂN TRONG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Câu hỏi: 

a. Em hãy xác định các quyền của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên được thể hiện qua mỗi thông tin trên.

b. Theo em, các hộ gia đình trong trường hợp trên đã thực hiện quyền nào trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?

c. Em hãy nhận xét hành vi của ông H. Hành vi đó có thể dẫn đến tác hại và hậu quả như thế nào?

Trả lời rút gọn:

a. Các quyền của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên được thể hiện qua mỗi thông tin trên bao gồm:

+ Quyền được sống trong môi trường trong lành (Hiến pháp năm 2013, Điều 43).

+ Quyền bảo vệ môi trường là quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân (Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Điều 4).

+ Quyền khiếu nại về hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường của cơ quan, tổ chức, cá nhân (Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Điều 163).

b. Các hộ gia đình trong trường hợp trên đã thực hiện quyền bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên bằng cách sử dụng máy cuộn rơm để thu gom rơm sau mùa mùa, thay vì đốt chúng và gây ô nhiễm không khí.

c. Hành vi của ông H có thể dẫn đến nhiều tác hại và hậu quả. Việc đốt rơm trên cánh đồng không chỉ gây ô nhiễm không khí, mà còn ảnh hưởng đến tầm nhìn của người tham gia giao thông, có thể gây ra tai nạn. 

2. NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Câu hỏi: 

a. Em hãy nhận xét hành vi của các chủ thể trong hai tình huống trên. Em có đồng ý với suy nghĩ và việc làm của vợ ông M và mẹ chị G không? Vì sao?

b. Em hãy xác định hành vi vi phạm nghĩa vụ bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong thông tin bên. Hành vì đó phải chịu tác hại và hậu quả gì?

Trả lời rút gọn:

a. Nhận xét về hành vi của các chủ thể trong hai tình huống:

Tình huống 1: Bà K đã không báo cáo cho chính quyền địa phương về việc nhà máy của ông P xả nước thải chưa qua xử lý ra môi trường. Đây là vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ môi trường. Vì vậy, em đồng ý với suy nghĩ và việc làm của ông M, chồng của bà K.

Tình huống 2: Chị G đã yêu cầu nhân viên đổ hết rác thải vào các bao chứa mà không phân loại. 

b. Hành vi vi phạm nghĩa vụ bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong thông tin bên là việc 70% khu công nghiệp vi phạm các quy định về pháp luật bảo vệ môi trường, 60% khu công nghiệp không có hệ thống xử lý nước thải. 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Nội dung nào sau đây không đúng với quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên? Vì sao?

A. Công dân có quyền khai thác và sử dụng mọi tài nguyên thiên nhiên.

B. Công dân bị phạt hành chính với hành vi vứt rác không đúng nơi quy định.

C. Công dân được sử dụng tất cả các loại hóa chất trong sản xuất nông nghiệp.

D. Công dân không cần tái sử dụng chất thải từ hoạt động xây dựng.

E. Công dân thực hiện hoạt động bảo vệ môi trường ở cả gia đình và nơi công cộng.

Trả lời rút gọn:

Nội dung sau đây không đúng với quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên:

A. Công dân có quyền khai thác và sử dụng mọi tài nguyên thiên nhiên. Điều này không đúng vì theo pháp luật, công dân chỉ có quyền khai thác và sử dụng tài nguyên thiên nhiên theo quy định của pháp luật và không gây hại cho môi trường.

C. Công dân được sử dụng tất cả các loại hóa chất trong sản xuất nông nghiệp. Điều này không đúng vì theo pháp luật, chỉ những loại hóa chất được phép sử dụng trong sản xuất nông nghiệp mới được sử dụng, các loại hóa chất cấm hoặc hạn chế sử dụng không được phép.

D. Công dân không cần tái sử dụng chất thải từ hoạt động xây dựng. Điều này không đúng vì theo pháp luật, công dân có nghĩa vụ phải xử lý chất thải từ hoạt động xây dựng theo quy định của pháp luật để đảm bảo môi trường không bị ô nhiễm.

Câu 2: Hành vi nào sau đây vì phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên? Vì sao?

A. Anh B dùng xe tải chở rác thải từ khu dân cư về nơi tập kết nhưng không có bạt che chắn, để rơi vãi rác ra đường. 

B. Khi đến tham quan khu du lịch. bạn M đã có hành vi phá hoại một số cảnh quan.

C. Bà G đã chôn một số hoá chất hết hạn sử dụng để tiêu huỷ.

D. Bạn N đã cùng các bạn tham gia chương trình: Đổi rác tái chế lấy cây.

E. Cơ sở sản xuất nước mắm của gia đình bà P luôn xử lý nước thải trước khi xả thải ra môi trường.

Trả lời rút gọn:

Hành vi sau đây vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên:

A. Anh B dùng xe tải chở rác thải từ khu dân cư về nơi tập kết nhưng không có bạt che chắn, để rơi vãi rác ra đường. Việc này vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ môi trường. 

B. Khi đến tham quan khu du lịch, bạn M đã có hành vi phá hoại một số cảnh quan. Hành vi này vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ môi trường. Công dân có nghĩa vụ tôn trọng và bảo vệ môi trường, không được phá hoại cảnh quan.

C. Bà G đã chôn một số hoá chất hết hạn sử dụng để tiêu huỷ. Việc này có thể gây ô nhiễm môi trường nếu các hoá chất này tiếp xúc với đất và nước ngầm. Công dân có nghĩa vụ tiêu huỷ hoá chất theo quy định của pháp luật để đảm bảo an toàn cho môi trường.

Câu 3: Cạnh gia đình nơi ông S đang sinh sống có xưởng sản xuất gỗ do ông T làm chủ đang hoạt động. Gần đây tiếng ồn lớn từ máy cưa, máy đục và máy bào của xưởng gỗ đã ảnh hưởng đến giấc ngủ của người dân. Dù ông T đã sử dụng một số phương tiện phục vụ việc che chắn nhưng mùi sơn và bụi gỗ của xưởng vẫn phát tán ra không khí xung quanh. 

a. Em hãy nhận xét về hành vi, việc làm của ông S, các hộ gia đình và ông T.

b. Nếu là ông S, em sẽ làm gì để thực hiện quyền và nghĩa vụ bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên?

Trả lời rút gọn:

a. Nhận xét về hành vi, việc làm của ông S, các hộ gia đình và ông T:

+ Ông S và các hộ gia đình đã thể hiện trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ môi trường bằng cách phản hồi về tình trạng ô nhiễm môi trường từ xưởng gỗ của ông T. Đây là một hành động tích cực và cần thiết.

+ Trong khi đó, ông T đã không thực hiện đúng nghĩa vụ của mình trong việc bảo vệ môi trường. 

b. Nếu là ông S, em sẽ thực hiện các bước sau để thực hiện quyền và nghĩa vụ bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên:

+ Tiếp tục giao tiếp với ông T để thảo luận về vấn đề và tìm kiếm giải pháp cụ thể để giảm tiếng ồn và ô nhiễm không khí từ xưởng gỗ.

+ Nếu ông T không thay đổi hành vi, em sẽ báo cáo vấn đề cho cơ quan quản lý môi trường địa phương. 

+ Em cũng sẽ khuyến khích các hộ gia đình khác trong cộng đồng cùng hành động để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Cùng nhau, chúng ta có thể tạo ra sức ép cộng đồng mạnh mẽ hơn để giải quyết vấn đề.

Câu 4: Khi đi kiểm tra, anh D là cán bộ kiểm lâm đã phát hiện vợ chồng ông N đang tiến hành hoạt động trồng ngô trong khu vực rừng phòng hộ sau khi đã chặt phá một số cây. Ban đầu, ông N không thừa nhận hành vi chặt phá rừng của mình. Nhưng qua quá trình điều tra và thu thập các chứng cứ của cơ quan có thẩm quyền, vợ chồng ông N đã thừa nhận hành vi của mình.

a. Em hãy nhận xét hành vi của vợ chồng ông N.

b. Theo em, hành vi đó phải chịu hậu quả như thế nào?

Trả lời rút gọn:

a. Hành vi của vợ chồng ông N là vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Họ đã chặt phá cây trong khu vực rừng phòng hộ, đây là khu vực được pháp luật bảo vệ nhằm duy trì hệ sinh thái và giữ gìn đa dạng sinh học. 

b. Theo pháp luật, hành vi chặt phá rừng của vợ chồng ông N có thể phải chịu các hậu quả như sau:

+ Bị xử phạt hành chính: Đây có thể bao gồm việc phải nộp phạt tiền, thậm chí có thể bị tịch thu tài sản hoặc bị buộc phải khôi phục lại trạng thái ban đầu của môi trường.

+ Bị truy cứu trách nhiệm hình sự: Nếu hành vi chặt phá rừng diễn ra ở quy mô lớn hoặc gây ra hậu quả nghiêm trọng, vợ chồng ông N có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

+ Bị yêu cầu bồi thường thiệt hại: Nếu hành vi của họ gây ra thiệt hại cho môi trường hoặc cho người khác, họ có thể bị yêu cầu phải bồi thường.

Câu 5: Hưởng ứng phong trào “Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn” do nhà trường phát động, M là lớp trường đã tổ chức họp lớp thông qua nội dung hoạt động của phong trào và vận động các bạn tham gia. M dự định lớp sẽ thực hiện một buổi lao động tập thể cùng nhau quét dọn lớp học và khuôn viên nhà trường vào ngày Chủ nhật. Nhưng T lại không đồng ý với lý do bận các công việc cả nhân và học sinh lớp 12 cần tập trung vào nhiệm vụ học tập.

a. Em có đồng ý với ý kiến của T không? Vì sao?

b. Nếu là M, em sẽ giải thích cho T như thế nào?

Trả lời rút gọn:

a. Em không đồng ý với ý kiến của T, bởi việc tham gia vào các hoạt động như “Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn” không chỉ giúp cải thiện môi trường học tập mà còn giúp học sinh phát triển kỹ năng làm việc nhóm, trách nhiệm xã hội và tình yêu thiên nhiên. T nên tham gia để có cơ hội phát triển bản thân.

b. Nếu là M, em sẽ giải thích cho T rằng mặc dù việc học tập là ưu tiên hàng đầu, nhưng việc tham gia vào các hoạt động như “Xây dựng trường, lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn” cũng rất quan trọng. Những hoạt động này không chỉ giúp cải thiện môi trường học tập mà còn giúp chúng ta phát triển kỹ năng làm việc nhóm, trách nhiệm xã hội và tình yêu thiên nhiên. Em sẽ đề xuất tổ chức buổi lao động vào một thời điểm thuận tiện hơn, có thể là sau giờ học hoặc vào một ngày không phải là ngày học, để không ảnh hưởng đến thời gian học tập của T và các bạn học sinh khác. Em cũng sẽ khuyến khích T và các bạn học sinh khác thảo luận và đưa ra ý kiến về cách tổ chức hoạt động sao cho phù hợp với mọi người.

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy cùng các bạn thực hiện hoạt động thu gom rác có thể tái chế trong trường học, tạo ra những sản phẩm tái chế và chia sẻ để mọi người cùng học hỏi ý tưởng.

Trả lời rút gọn:

Dưới đây là một kế hoạch cho hoạt động thu gom rác có thể tái chế và tạo ra sản phẩm tái chế:

Bước 1: Tổ chức buổi họp để thông báo về hoạt động

+ Giới thiệu về mục tiêu của hoạt động: giảm lượng rác thải, tái chế rác, tạo ra sản phẩm hữu ích và nâng cao nhận thức về môi trường.

+ Thảo luận về cách thức thu gom rác: phân loại rác tại nguồn (nhựa, giấy, kim loại, …), xác định nơi đặt thùng rác tái chế.

Bước 2: Thực hiện hoạt động thu gom rác

+ Mỗi học sinh sẽ chịu trách nhiệm thu gom rác tái chế từ lớp học của mình và đặt vào thùng rác phù hợp.

Bước 3: Tạo ra sản phẩm tái chế

+ Tổ chức các buổi workshop để hướng dẫn học sinh cách tạo ra sản phẩm từ rác tái chế. Ví dụ: tạo ra giấy tái chế từ rác giấy, tạo ra đồ chơi từ rác nhựa, …

Bước 4: Chia sẻ và học hỏi

+ Tổ chức một cuộc triển lãm nhỏ để trưng bày các sản phẩm tái chế do học sinh tạo ra.

+ Mời học sinh từ các lớp khác và giáo viên đến tham quan, học hỏi và chia sẻ ý tưởng.

Câu 2: Em hãy cùng mọi người tích cực tham gia các hoạt động do Tổ tự quản bảo vệ môi trường ở địa phương tổ chức và chia sẻ với bạn bè về ý nghĩa của hoạt động đó.

Trả lời rút gọn:

Tham gia các hoạt động do Tổ tự quản bảo vệ môi trường tổ chức không chỉ giúp cải thiện môi trường sống của chúng ta mà còn giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường. Dưới đây là một số ý nghĩa của việc tham gia các hoạt động này:

+ Tạo ra một môi trường sống sạch sẽ và an lành: Các hoạt động như thu gom rác, trồng cây, và giữ gìn vệ sinh công cộng giúp cải thiện chất lượng môi trường sống của cộng đồng.

+ Nâng cao nhận thức về môi trường: Thông qua việc tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, mọi người có thể hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và hậu quả của việc không tôn trọng môi trường.

+ Phát triển kỹ năng và tạo ra cơ hội học hỏi: Các hoạt động nhóm như thu gom rác hoặc trồng cây cung cấp cơ hội để phát triển kỹ năng làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, và trách nhiệm xã hội.

+ Tạo ra cộng đồng mạnh mẽ: Khi mọi người cùng nhau tham gia vào một mục tiêu chung, họ tạo ra một cộng đồng mạnh mẽ hơn và tăng cường tình đoàn kết.