Slide bài giảng Khoa học tự nhiên 9 Chân trời bài 41: Cấu trúc nhiễm sắc thể và đột biến nhiễm sắc thể

Tóm lược nội dung

BÀI 41. CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ VÀ ĐỘT BIẾN NHIỄM SẮC THỂ 

Mở đầu: Hiện nay, các nhà khoa học đã tạo được nhiều giống cây ăn quả không hạt có hàm lượng dinh dưỡng và giá trị thương mại cao. Các giống cây ăn quả không hạt có thể được tạo ra bằng phương pháp nào?

Trả lời rút gọn:
Các giống cây ăn quả không hạt có thể được tạo ra thông qua phương pháp lai tạo di truyền hoặc kỹ thuật biến đổi gen.

1. BỘ NHIỄM SẮC THỂ Ở SINH VẬT

Câu 1: Quan sát Hình 41.1 và 41.2, hãy nhận xét về hình dạng và số lượng nhiễm sắc thể ở các loài sinh vật

Trả lời rút gọn:
Hình dạng và số lượng nhiễm sắc thể ở người và ruồi giấm khác nhau. Người có 46 nhiễm sắc thể, trong khi ruồi giấm có 8 nhiễm sắc thể được sắp xếp thành 4 cặp trong quá trình phân tách.

Câu 2: Quan sát Hình 41.3, hãy cho biết đặc điểm của cặp nhiễm sắc thể tương đồng

Trả lời rút gọn:
Đặc điểm của cặp nhiễm sắc thể tương đồng là chúng có cùng kích thước, cùng hình dạng và chứa các gen có chức năng tương tự nhau.

Câu 3: Phân biệt bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội và bộ nhiễm sắc thể đơn bội. Từ đó, xác định bộ nhiễm sắc thể trong tế bào soma và giao tử của một số loài ở Bảng 41.1

Trả lời rút gọn:
Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội là khi mỗi tế bào có một bộ sắc thể đôi, thường ký hiệu là 2n. Bộ nhiễm sắc thể đơn bội là khi mỗi tế bào chỉ có một bộ sắc thể, thường ký hiệu là n.

2. HÌNH DẠNG VÀ CẤU TRÚC CỦA NHIỄM SẮC THỂ

Câu 4: Quan sát Hình 41.4, hãy xác định hình dạng của các nhiễm sắc thể

Trả lời rút gọn:

a) Nhiễm sắc thể có tâm cân thường có hình dạng đối xứng.

b) Nhiễm sắc thể có tâm lệch thường có hình dạng không đối xứng, một bên lớn hơn bên còn lại.

c) Nhiễm sắc thể có tâm mút thường có hình dạng như một mảnh bị cắt ra từ một hình khối lớn hơn.

Câu 5: Quan sát Hình 41.5, hãy mô tả cấu trúc của nhiễm sắc thể

Trả lời rút gọn:
Cấu trúc của nhiễm sắc thể là một cặp của các mạch nhỏ gồm ADN và protein, tổ chức vào các đôi, có thể được nhìn thấy trong hình dạng X khi nó được nhìn từng đôi lại gần nhau.

Luyện tập: Tại sao nói nhiễm sắc thể là cấu trúc mang gene của tế bào?

Trả lời rút gọn:
Có thể nói nhiễm sắc thể là cấu trúc mang gene của tế bào bởi vì nhiễm sắc thể chứa các gen, các đơn vị di truyền quyết định các đặc điểm di truyền của một cá thể.

3. ĐỘT BIẾN NHIỄM SẮC THỂ

Câu 6: Quan sát Hình 41.6 và 41.7, em hãy nhận xét về những biến đổi của nhiễm sắc thể đột biến so với nhiễm sắc thể bình thường

Trả lời rút gọn:
Nhiễm sắc thể đột biến thường xuất hiện khi có sự thay đổi trong cấu trúc hoặc số lượng các nhiễm sắc thể. Điều này có thể gây ra các biến đổi trong gen và ảnh hưởng đến tính trạng di truyền của cá nhân. So với nhiễm sắc thể bình thường, nhiễm sắc thể đột biến có thể gây ra các hiện tượng không mong muốn hoặc tạo ra đa dạng di truyền mới.

Luyện tập: Tại sao đột biến cấu trúc có thể làm thay đổi hình dạng của nhiễm sắc thể?

Trả lời rút gọn:
Đột biến cấu trúc có thể làm thay đổi hình dạng của nhiễm sắc thể bởi vì nó làm thay đổi số lượng hoặc cấu trúc của gen trên nhiễm sắc thể đó, ảnh hưởng đến việc mã hóa protein và các chức năng di truyền.

Câu 7: Cho thêm ví dụ về hậu quả của đột biến nhiễm sắc thể ở người

Trả lời rút gọn:
Hậu quả của đột biến nhiễm sắc thể ở người có thể là các bệnh di truyền như hội chứng Down (trisomy 21), hội chứng Turner (monosomy X), hội chứng Klinefelter (XXY), và các bệnh ung thư do đột biến gen như ung thư vú, ung thư ruột, và ung thư máu.

Câu 8: Quan sát Hình 41.8, hãy cho biết sự khác nhau giữa hai giống chuối 2n và 3n

Trả lời rút gọn:
Giống chuối 2n có số lượng nhiễm sắc thể tiêu biểu cho loài chuối, trong khi giống chuối 3n có một bộ phận số nhiễm sắc thể gấp ba lần. Điều này dẫn đến sự khác biệt trong cỡ trái, mức độ sinh sản và tính khả năng chịu đựng môi trường khác nhau giữa hai giống này.

Luyện tập: Trong công nghiệp sản xuất bia, tại sao người ta có thẻ làm tăng hiệu quả của quá trình chuyển hoá nhờ các enzyme bằng việc sử dụng chủng nấm men mang đột biến lặp đoạn nhiễm sắc thể?

Trả lời rút gọn:
Vì nhờ khả năng của chủng nấm men trong việc tăng cường sản xuất enzyme cần thiết để chuyển đổi tinh bột thành đường và sau đó thành cồn.

Vận dụng: Trong nông nghiệp, con người đã khai thác những đặc điểm có lợi gì ở các giống thực vật đa bội? Cho ví dụ

Trả lời rút gọn:
Trong nông nghiệp, con người đã khai thác những đặc điểm có lợi của các giống thực vật đa bội như khả năng chịu hạn, chịu hạn, và tăng sản lượng. Ví dụ, cây lúa đa bội có thể chịu hạn tốt hơn và sản xuất nhiều hạt hơn so với các giống lúa thông thường.