Slide bài giảng Khoa học tự nhiên 9 Chân trời bài 34: Nguồn carbon. Chu trình carbon và sự ấm lên toàn cầu

Tóm lược nội dung

BÀI 34. NGUỒN CARBON. CHU TRÌNH CARBON VÀ SỰ ẤM LÊN TOÀN CẦU

Mở đầu: Trong những năm gần đây, hiện tượng biến đổi khí hậu diễn ra hầu như ở nhiều nơi trên Trái Đất. Ảnh hưởng của nó ngày càng nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên và con người. Nguyên nhân gây ra sự bất thường của khí hậu là do đâu? Con người đã thực hiện những biện pháp nào để làm giảm sự biến đổi đó?

Trả lời rút gọn:

Nguyên nhân gây ra sự bất thường của khí hậu do hiệu ứng nhà kính, gây nên sự ấm lên toàn cầu. Con người đã và đang thực hiện rất nhiều biện pháp để làm giảm sự biến đổi này, bao gồm các biện pháp làm giảm lượng khí nhà kính thải ra môi trường, hưởng ứng giờ Trái Đất, tích cực nghiên cứu và chuyển dần sang sử dụng các nguồn năng lượng mới thân thiện với môi trường…

1. NGUỒN CARBON VÀ CHU TRÌNH CARBON TRONG TỰ NHIÊN

Câu 1: Quan sát Hình 34.1, hãy cho biết carbon tồn tại dưới những dạng nào trong tự nhiên?

Trả lời rút gọn:

Trong tự nhiên, Carbon tồn tại có thể dưới dạng đơn chất như than, kim cương… Ngoài ra còn có thể tồn tại dưới dạng hợp chất như carbon dioxide có trong khí quyển, các muối carbonate và trong các hợp chất hữu cơ 

Luyện tập: Em hãy tìm một số vật thể trong tự nhiên có thành phần là hợp chất của nguyên tố carbon

Trả lời rút gọn:

Thạch nhũ trong hang động có thành phần chính là CaCO₃; soda khan dùng trong công nghiệp thủy tinh, đồ gốm… có công thức là Na₂CO_3…

Câu 2: Em hãy cho biết vì sao các nhiên liệu than mỏ, khí thiên nhiên, khí mỏ dầu khi đốt cháy sẽ sinh ra CO₂

Trả lời rút gọn:

 Lí do đây là những nhiên liệu có chứa carbon nên các nhiên liệu than mỏ, khí thiên nhiên, khí mỏ dầu khi đốt cháy sẽ sinh ra CO₂

Câu 3: Sự chuyển hoá carbon trong tự nhiên diễn ra như thế nào?

Trả lời rút gọn:

Sự chuyển hóa carbon trong tự nhiên diễn ra như sau:

Quá trình hấp thu làm giảm lượng carbon dioxide trong khí quyển: khí carbon dioxide trong không khí được thực vật hấp thu và thực hiện quá trình quang hợp tạo ra các hợp chất hữu cơ (tinh bột, cellulose,...) giúp thực vật phát triển. Động vật sử dụng thực vật làm thức ăn, các hợp chất chứa carbon trong thực vật được chuyển sang động vật.

Quá trình phát thải khí carbon dioxide: các sinh vật sống đều có sự hô hấp. Quá trình hô hấp là nguồn phát thải carbon dioxide đáng kể. Bên cạnh đó, các hoạt động sống của con người cũng đã góp phần sản sinh ra lượng khí carbon dioxide vào khí quyển qua việc đốt nhiên liệu phục vụ cho việc sản xuất, phương tiện giao thông…

Câu 4: Em hãy trình bày dưới dạng sơ đồ về vai trò của carbon dioxide trong chu trình carbon

Trả lời rút gọn:

Luyện tập: Trong chu trình carbon, quá trình nào đóng vai trò quan trọng nhất trong việc hấp thụ carbon dioxide từ khí quyển?

Trả lời rút gọn:

Quá trình quang hợp đóng vai trò quan trọng nhất trong việc hấp thụ carbon dioxide từ khí quyển.

2. NGUỒN GỐC CỦA METHANE

Câu 5: Trong tự nhiên, methane được tạo thành từ đâu?

Trả lời rút gọn:

Trong tự nhiên, methane được tạo thành từ các ao, hố bùn, đầm lầy… và các mỏ khí (khí thiên nhiên, khí mỏ dầu). Methane có thể được sinh ra khi các vi sinh vật phân hủy các chất hữu cơ trong môi trường yếm khí. Ngoài ra, methane cũng có thể được tạo ra từ các hoạt động của con người như quá trình khai thác nhiên liệu hóa thạch, các hoạt động nông nghiệp như chăn nuôi gia súc (trâu, bò…).

Luyện tập: Hãy sử dụng sơ đồ tư duy để tóm tắt lại nguồn gốc của methane

Trả lời rút gọn:

Sơ đồ tư duy:

3. HIỆU ỨNG NHÀ KÍNH VÀ SỰ ẤM LÊN TOÀN CẦU

Câu 6: Vì sao lượng khí nhà kính trên Trái Đất ngày càng tăng?

Trả lời rút gọn:

Lượng khí nhà kính trên Trái Đất ngày càng tăng như một hệ quả tất yếu đến từ các hoạt động sản xuất, chăn nuôi của con người, đã khiến lượng khí nhà kính (carbon dioxide, methane…) tăng cao; ngoài ra, nạn chặt phá rừng vẫn hoành hành, cây xanh bị giảm số lượng, khiến cho quá trình quang hợp, hấp thụ khí carbon dioxide bị ảnh hưởng.

Luyện tập: Có ý kiến cho rằng khí nhà kính gây ảnh hưởng tiêu cực cho hành tinh xanh. Em hãy cho biết ý kiến của mình về vấn đề trên

Trả lời rút gọn:

Khí nhà kính không hoàn toàn chỉ gây ra những ảnh hưởng tiêu cực cho Trái Đất. Trên thực tế, khí nhà kính có vai trò quan trọng trong việc giữ nhiệt cho hành tinh xanh.

Câu 7: Em hãy nêu một số hậu quả do biến đổi khí hậu trên thế giới

Trả lời rút gọn:

Biến đổi khí hậu trên thế giới đã gây ra rất nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan, ngoài ra còn khiến băng ở 2 cực tan ra, mực nước biển dâng cao gây xâm lấn, ngập mặn, diện tích đất đai, đất canh tác bị thu hẹp, nhiễm mặn, ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh lương thực…

Luyện tập: Sử dụng sơ đồ tư duy để hệ thống lại những tác động tiêu cực do biến đổi khí hậu gây ra

Trả lời rút gọn:

Sơ đồ tư duy

4. MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIẢM LƯỢNG KHÍ CARBON DIOXIDE TRONG NƯỚC VÀ TOÀN CẦU

Câu 8: Với vai trò là một học sinh, một công dân nhỏ của nước Việt Nam, em sẽ có những hành động nào để góp phần giảm lượng khí carbon dioxide?

Trả lời rút gọn:

Em sẽ tích cực tuyên truyền về những tác hại của việc gia tăng lượng khí thải carbon dioxide trên toàn cầu, cũng như tham gia những hoạt động ý nghĩa 

Luyện tập: Không chỉ Việt Nam mà thế giới cũng đều kêu gọi mọi người chung tay trồng nhiều cây xanh, phủ kín đồi trọc. Việc làm này đem lại lợi ích gì cho môi trường?

Trả lời rút gọn:

Cây xanh đóng vai trò rất quan trọng trong việc giảm thiểu lượng khí thải carbon dioxide thông qua quá trình quang hợp, rừng được ví như lá phổi xanh của thế giới. Trồng nhiều cây xanh, phủ kín đồi trọc chính là góp phần giảm thiểu những tác hại do khí nhà kính gây ra, từ đó làm giảm những tác hại của biến đổi khí hậu.

Vận dụng: Hãy tìm hiểu và giới thiệu cho các bạn cùng biết nội dung Nghị định thư Kyoto đề cập đến vấn đề gì?

Trả lời rút gọn:

Nghị định thư Kyōto là một nghị định liên quan đến Công ước khung Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu tầm quốc tế của Liên Hợp Quốc với mục tiêu cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính.