Slide bài giảng Địa lí 11 kết nối Bài 20: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội Liên bang Nga (phần 2)

Tóm lược nội dung

BÀI 20: VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI LIÊN BANG NGA

MỞ ĐẦU

Liên Bang Nga có diện tích rộng lớn, giáp với nhiều khu vực và quốc gia; điều kiện tự nhiên độc đáo, tài nguyên thiên nhiên phong phú; dân cư và xã hội với nhiều nét đa dạng ,khác biệt. Những đặc điểm này có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên Bang Nga?.

Trả lời rút gọn:

- Vị trí địa lý rộng lớn và tiếp giáp với nhiều quốc gia, biển lớn thuận lợi cho phát triển kinh tế và văn hóa.

- Điều kiện tự nhiên phong phú, thuận lợi cho trồng trọt và chăn nuôi.

- Khí hậu đa dạng tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng và động vật nuôi.

- Sông lớn cung cấp nguồn nước và thủy sản cho sản xuất.

- Đa dạng sinh vật cỏ tạo điều kiện cho hoạt động chăn nuôi.

- Khoáng sản phong phú như kim loại, vàng, thiếc làm cơ sở cho công nghiệp và ngoại thương.

- Biển dài có tài nguyên sinh vật phong phú, thúc đẩy phát triển thủy sản và giao thông biển.

I. PHẠM VI LÃNH THỔ VÀ VỊ TRÍ ĐỊA LÍ

CH1: Nêu đặc điểm phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí của Liên Bang Nga.

Trả lời rút gọn:

- Lãnh thổ trải dài trên châu lục Á và Âu.

- Vị trí:

  + Tiếp giáp với 14 nước.

  + Đường bờ biển dài, gặp các biển quan trọng như Bắc Băng Dương, Thái Bình Dương, biển Ban-tích, Ca-xpi, biển Đen.

  + Trải dài trên 11 múi giờ.

CH2: Phân tích ảnh hưởng của phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên Bang Nga.

Trả lời rút gọn:

- Đánh giá:

  + Thuận lợi:

    - Cảnh quan thiên nhiên đa dạng.

    - Giao lưu và phát triển các ngành kinh tế, đặc biệt là kinh tế biển.

  + Khó khăn:

    - Bảo vệ an ninh – quốc phòng.

    - Quản lí và khai thác lãnh thổ.

II. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Nhiệm vụ 2: Dựa vào nội dung mục II và hình 20.1, hãy:

CH1: Trình bày khái quát đặc điểm điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Liên Bang Nga.

Trả lời rút gọn:

- Địa hình: Đồng bằng và cao nguyên ở phía Tây, núi và cao nguyên ở phía Đông. Sông Ê-nít-xây chia Liên bang Nga thành hai phần rõ rệt.

  + Phía Tây: Đồng bằng Đông Âu cao màu mỡ, đồng bằng Tây xi-bia nhiều dầu mỏ và khí đốt. Dãy U-ran giàu khoáng sản, thuận lợi cho công nghiệp.

  + Phía Đông: Núi, cao nguyên giàu tài nguyên khoáng sản, lâm sản và năng lượng thủy điện.

- Khoáng sản: Có lượng lớn và đa dạng, bao gồm than đá, dầu mỏ, vàng, sắt, kẽm, thiếc...

- Rừng: Diện tích lớn và có khả năng khai thác cao.

- Sông, hồ: Nhiều sông lớn được sử dụng cho thủy điện, hồ Bai-can là hồ nước ngọt sâu nhất thế giới.

- Khí hậu: Ôn đới lục địa chiếm phần lớn, với khí hậu hàn đới ở phía Bắc và cận nhiệt ở phía Nam.

CH2: Phân tích thuận lợi và khó khăn của một điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển kinh tế - xã hội Liên Bang Nga.

Trả lời rút gọn:

Thuận lợi:

- Đồng bằng rộng lớn như Đông Âu và Tây Xi-bia thuận lợi cho trồng trọt và chăn nuôi.

- Đất đen tốt cho trồng trọt.

- Khí hậu đa dạng, thích hợp cho nông nghiệp đa dạng.

- Sông ngòi và hồ lớn hỗ trợ cho thủy điện, giao thông, và cung cấp nước cho nông nghiệp.

- Diện tích rừng lớn, đặc biệt là rừng tai ga.

- Dự trữ khoáng sản lớn, giúp phát triển các ngành công nghiệp.

Khó khăn:

- Địa hình núi cao chiếm phần lớn, khí hậu khắc nghiệt.

- Tài nguyên phong phú nhưng phân bố ở những vùng khó tiếp cận và khai thác.

III. DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI

1. Dân cư

Nhiệm vụ 3: Dựa vài thông tin mục 1và hình 20.7, hãy:

CH1: Nêu đặc điểm dân cư của Liên Bang Nga.

Trả lời rút gọn:

- Dân số đông đứng thứ 9 thế giới.

- Dân số giảm do tỉ lệ sinh tử âm và di cư ra nước ngoài.

- Đa dạng dân tộc với hơn 100 dân tộc, 80% là người Nga.

- Cơ cấu dân số già, số lượng phụ nữ nhiều hơn nam.

- Mật độ dân số thấp và phân bố không đều.

- Đô thị hóa cao, tỉ lệ dân thành thị lớn.

CH2: Phân tích tác động của đặc điểm dân cư đối với sự phát triển kinh tế - xã hội Liên Bang Nga.

Trả lời rút gọn:

- Số dân đông, đứng thứ 9 trên thế giới, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội và nguồn lao động dồi dào.

- Gia tăng dân số tự nhiên chỉ có số âm và xuất cư nhiều, dẫn đến số dân giảm, gây nguy cơ thiếu lao động và dân số già hóa.

- Cơ cấu dân số già, tỉ lệ nữ lớn hơn nam tạo ra nhiều khó khăn cho phát triển kinh tế và văn hóa.

- Dân Nga có trình độ học vấn cao, cung cấp nguồn lao động chất lượng cao cho các ngành kinh tế.

- Đa dạng dân tộc tạo nên văn hóa phong phú và đa dạng.

- Phân bố dân cư không đều, tập trung ở đồng bằng Đông Âu và thưa thớt ở phía Đông, ảnh hưởng đến khai thác tài nguyên.

- Đô thị hóa phát triển, tỉ lệ dân thành thị cao, giảm áp lực xã hội và môi trường cho các thành phố lớn.

2. Xã hội

CH: Dựa vào thông tin mục 2, hãy phân tích ảnh hưởng của đặc điểm xã hội tới sự phát triển kinh tế - xã hội Liên Bang Nga.

Trả lời rút gọn:

- Sự đa dạng về dân tộc tạo ra văn hóa phong phú.

- Nền văn hóa lâu đời, có đóng góp lớn cho văn hóa thế giới.

- Trình độ học vấn cao và nền tảng khoa học - công nghệ phát triển.

- Thu hút đầu tư nước ngoài và phát triển kinh tế.

- Phân hóa phát triển kinh tế giữa các khu vực và vấn đề xã hội phức tạp là những thách thức.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

CH1: Phân tích ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên đến sản xuất nông nghiệp của Liên Bang Nga.

Trả lời rút gọn:

- Đồng bằng rộng lớn và đất đen phong phú tạo điều kiện thuận lợi cho nông nghiệp.

- Khí hậu đa dạng và thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp đa dạng.

- Sông ngòi và hồ lớn có giá trị đa dạng, từ thủy điện đến cung cấp nước cho nông nghiệp và giao thông.

CH2: Dựa vào hình 20.5, hãy phân tích cơ cấu giới tính và tuổi của dân số Liên Bang Nga năm 2020. Nêu ảnh hưởng của cơ cấu dân số đó đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Liên bang Nga.

Trả lời rút gọn:

- Dân số già và tỉ lệ nữ cao có ảnh hưởng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội.

- Dân số già tạo ra thị trường tiêu thụ lớn và áp lực lên hệ thống chăm sóc sức khỏe và hỗ trợ xã hội.

- Tuy nhiên, tỉ lệ nữ cao và dân số già cũng đặt ra nhiều thách thức về nguồn lực lao động và chi phí phúc lợi xã hội.

Vận dụng

CH: Sưu tầm thông tin và viết báo cáo ngắn về tài nguyên rừng lá kim của Liên bang Nga.

Trả lời rút gọn:

Diện tích rừng của Liên Bang Nga là lớn nhất thế giới, chủ yếu là rừng lá kim (rừng taiga) với 886 triệu ha, trong đó có 764 triệu ha có thể khai thác. Điều này là do phần lớn lãnh thổ nằm trong đới ôn hòa, chỉ có 4% diện tích ở phía Nam có khí hậu cận nhiệt đới.