Câu hỏi tự luận mức độ vận dụng Ngữ văn 9 KNTT bài 2: Nỗi niềm chinh phụ (trích Chinh phụ ngâm, nguyên tác của Đặng Trần Côn, bản dịch của Đoàn Thị Điểm)

Câu 1:

Tác phẩm “Chinh phụ ngâm khúc” (đặc biệt là đoạn trích “Nỗi niềm chinh phụ”) mang đậm chất trữ tình và bi kịch vì nó diễn tả sâu sắc tâm trạng cô đơn, sầu muộn và khát khao yêu thương của người chinh phụ, người phụ nữ phong kiến phải sống trong cảnh xa cách với chồng nơi chiến trận. Tác phẩm không chỉ thể hiện nỗi nhớ nhung, sự mòn mỏi trong chờ đợi, mà còn bộc lộ cảm giác bất lực, bế tắc của người chinh phụ trước thực tại khắc nghiệt. Qua hình tượng này, tác phẩm trở thành một bản ngâm đầy cảm xúc, thấm đẫm bi kịch cuộc đời của người phụ nữ.

- Chất trữ tình qua nỗi niềm nhớ nhung da diết: Người chinh phụ được khắc họa với nỗi nhớ khắc khoải, da diết khi xa cách chồng. Nỗi nhớ ấy không chỉ là tình cảm dành cho người thân yêu mà còn là khao khát được gần gũi, được yêu thương, và được sống trong sự bảo bọc của chồng. 

- Chất bi kịch qua sự cô đơn và tuyệt vọng trong chờ đợi: tác phẩm mang tính bi kịch sâu sắc khi nỗi nhớ của người chinh phụ không bao giờ có hồi đáp. Nàng phải sống trong sự chờ đợi mỏi mòn, mỗi ngày qua đi trong hy vọng rồi lại thất vọng, làm nổi bật sự bất lực và đau đớn khi không thể thay đổi số phận. Tình cảnh của người chinh phụ là một bi kịch của những người phụ nữ phong kiến, khi họ không có quyền định đoạt cuộc sống của mình mà phải phụ thuộc vào người khác. Sự ra đi của chồng không chỉ là một chuyến đi đơn thuần mà còn là một vết cắt trong lòng nàng, khiến cuộc đời nàng trôi qua trong sự mòn mỏi và đau đớn.

=> Chất trữ tình và bi kịch trong “Chinh phụ ngâm khúc” không tách biệt mà hòa quyện, tạo nên một không gian đậm chất u buồn. Những dòng thơ trữ tình đầy cảm xúc không chỉ làm đẹp thêm cảnh vật mà còn tạo chiều sâu cho nỗi đau của người chinh phụ, khi nàng không chỉ cô đơn mà còn chìm trong những kỷ niệm, ước mơ về một hạnh phúc đã xa vời. Tác phẩm vừa là tiếng lòng da diết của người phụ nữ vừa là tiếng khóc bi thương trước số phận nghiệt ngã. Qua đó, tác giả làm cho nỗi đau và sự chờ đợi của người chinh phụ trở thành một biểu tượng bi kịch, nói lên những giá trị nhân đạo về quyền hạnh phúc của con người, đặc biệt là người phụ nữ.

Câu 2:

Qua tâm trạng của người chinh phụ trong “Nỗi niềm chinh phụ” của Đặng Trần Côn, ta thấy được nỗi đau và sự cô đơn sâu sắc của người phụ nữ có chồng đi chinh chiến xa. Tác phẩm thể hiện tâm trạng lo âu, mong ngóng và khắc khoải đợi chờ của người vợ khi chồng phải lên đường vì nghĩa vụ, để lại gia đình trong cảnh cô đơn. Những cảm xúc này giúp người đọc thấu hiểu hơn về những nỗi khổ tâm của con người trong chiến tranh. Tác phẩm đã phản ánh những giá trị nhân văn sâu sắc, đề cao giá trị của hòa bình, hạnh phúc gia đình và tình yêu thương. Đồng thời, tác phẩm cũng là tiếng nói phê phán chiến tranh, khát khao về một cuộc sống bình an, nơi con người có thể sống trọn vẹn trong yêu thương và đoàn tụ.

Câu 3: 

- Kết cấu hai câu bảy chữ và hai câu lục bát: Cặp câu song thất mở đầu với âm điệu trầm buồn, gợi cảm xúc sâu lắng, trong khi cặp câu lục bát tiếp theo tạo nhịp điệu mềm mại, êm ái, kéo dài nỗi lòng và sự trầm tư của người chinh phụ.

-  Trong hai câu song thất, câu đầu gieo vần với câu thứ hai, câu thứ ba (câu lục) lại gieo vần với câu thứ tư (câu bát). Nhịp điệu được chia đều, thường là nhịp 3/4, nhịp 2/2/3 hoặc 4/4, giúp thể hiện trọn vẹn cảm xúc của người chinh phụ, nhấn mạnh sự nặng nề, lê thê của nỗi buồn và nỗi cô đơn.

- Thể thơ này cho phép tác giả sử dụng những từ ngữ tinh tế và sâu sắc, tạo nên sự cô đọng và súc tích. Ngôn ngữ trong “Nỗi niềm chinh phụ” giàu tính nhạc và tính biểu cảm, giúp truyền tải tâm trạng của người chinh phụ một cách chân thật và đầy xúc động.

- Với đặc điểm nhịp nhàng, chậm rãi, thể song thất lục bát phù hợp với việc bộc lộ nỗi buồn đau, tâm sự thầm kín của con người. Qua đó, tâm trạng buồn bã, cô đơn của người chinh phụ được thể hiện một cách sâu sắc, chạm đến trái tim người đọc.

=> Thể song thất lục bát trong “Nỗi niềm chinh phụ” đã góp phần làm nổi bật nỗi lòng người vợ mong ngóng, chờ đợi trong đau khổ, khiến cho tác phẩm trở thành một bức tranh cảm xúc đầy nhân văn về tình cảm con người trong hoàn cảnh chia ly.