Câu hỏi tự luận mức độ vận dụng cao Ngữ văn 9 KNTT bài 2: Một thể thơ độc đáo của người Việt (Dương Lâm An)

Câu 1:

Thể thơ song thất lục bát hoàn toàn có thể phù hợp với văn học hiện đại và có thể mang lại những ý nghĩa mới mẻ trong bối cảnh xã hội và tư tưởng ngày nay. Với tính linh hoạt và khả năng diễn đạt cảm xúc sâu sắc, thể thơ này không chỉ là một di sản văn học truyền thống mà còn có tiềm năng thích ứng và làm giàu thêm cho các sáng tác đương đại.

- Văn học hiện đại không ngừng mở rộng phạm vi chủ đề, từ những vấn đề cá nhân như tình yêu, nỗi cô đơn, đến các chủ đề lớn hơn như áp lực xã hội, khủng hoảng bản sắc, và nỗi bất an trong thế giới công nghệ. Thể thơ song thất lục bát, với nhịp điệu và cấu trúc linh hoạt, có thể diễn đạt những cảm xúc phức tạp này một cách sâu sắc, đồng thời mang lại sự trang trọng và uyển chuyển. Ví dụ, thể thơ này có thể diễn tả cảm giác mất phương hướng hoặc những dằn vặt nội tâm trong cuộc sống hiện đại.

- Trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Việc sử dụng thể thơ song thất lục bát trong các tác phẩm hiện đại là cách tôn vinh truyền thống, giúp giới trẻ cảm nhận và kết nối với văn hóa dân gian. Đây cũng là một hình thức bảo tồn văn học cổ điển trong lòng thế hệ trẻ, mang lại cho họ một phương tiện sáng tạo vừa gần gũi vừa hiện đại.

- Khi kết hợp song thất lục bát với ngôn ngữ hiện đại, sự tương phản giữa chất thơ cổ điển và các ngôn ngữ, hình ảnh đương đại có thể tạo nên sự độc đáo, mới mẻ. Chẳng hạn, những câu thơ song thất lục bát khi diễn đạt các hiện tượng hiện đại như công nghệ, mạng xã hội, hay những mâu thuẫn nội tại của con người ngày nay sẽ tạo ra hiệu ứng độc đáo, vừa lạ vừa quen, thu hút người đọc và giúp họ suy ngẫm sâu hơn về các giá trị xưa và nay.

- Văn học hiện đại thường đi sâu vào cảm xúc và tâm lý cá nhân. Song thất lục bát là thể thơ rất giàu tính nhạc và tính biểu cảm, giúp nhà thơ truyền tải các cảm xúc sâu sắc, từ nỗi cô đơn, thất vọng, đến khát vọng, hy vọng. Trong xã hội hiện đại, khi con người ngày càng bị cuốn vào cuộc sống bận rộn và những mối quan hệ ảo, thể thơ này có thể tạo ra một không gian tĩnh lặng, giúp người đọc tìm lại bản ngã và cảm nhận sự an ủi.

Câu 2:

Đêm tàn ánh nguyệt nhòa trong gió,
Sương lạnh buông ngàn nỗi nhớ xa.
         Lá rơi nhuốm sắc chiều tà,
Mơ hồ tiếng vọng, bóng nhòa đường xưa.

* Cấu trúc và nhịp điệu:

- Đây là một khổ thơ song thất lục bát, gồm hai câu thất 7 chữ đầu, tiếp đến là câu lục 6 chữ và câu bát 8 chữ cuối cùng.

- Nhịp điệu của các câu có thể được ngắt như sau:

+ Câu 1: Đêm tàn / ánh nguyệt / nhòa trong gió (3/2/2)

+ Câu 2: Sương lạnh / buông ngàn / nỗi nhớ xa (3/2/2)

+ Câu 3: Lá rơi / nhuốm sắc / chiều tà (2/2/2)

+ Câu 4: Mơ hồ / tiếng vọng, / bóng nhòa / đường xưa (2/2/2/2)

- Hai câu đầu (song thất) với nhịp 3/2/2 tạo âm hưởng sâu lắng, nhịp điệu đều đặn của từng nhịp ngắt giúp người đọc cảm nhận sự trầm buồn, thấm đẫm nỗi nhớ nhung.

-  Vần điệu:

+ Câu thứ hai gieo vần với câu thứ ba, từ “xa” ở cuối câu hai vần với “tà” ở câu ba. Đây là kiểu gieo vần đặc trưng của song thất lục bát, tạo sự liên kết chặt chẽ giữa các câu.

+ Câu thứ ba và câu thứ tư tiếp tục tạo sự liền mạch trong âm hưởng, giúp nối tiếp cảm xúc.

* Tính biểu cảm và hình ảnh

- Cấu trúc song thất lục bát giúp khơi gợi cảm xúc qua từng hình ảnh: ánh nguyệt, sương lạnh, lá rơi, bóng chiều tà, và tiếng vọng mơ hồ. Hai câu thất mở đầu gợi cảm giác tĩnh lặng, cô đơn của một đêm buồn. Câu lục bát giúp hoàn thiện mạch cảm xúc, mang đến sự xa xăm và chút hoài niệm về ký ức ("bóng nhòa đường xưa").

Nhịp điệu và cách gieo vần giúp tăng cường sự nhấn mạnh, đưa cảm xúc từ lắng đọng của phần đầu đến trọn vẹn ở phần cuối.