BÀI 4. DÂN CƯ VÀ DÂN TỘC Ở VIỆT NAM

MỞ ĐẦU

Quan sát Hình 1, em hãy: 

• Chia sẻ cảm nhận của em về bức ảnh này

• Kể tên một số dân tộc ở Việt Nam mà em biết

Giải rút gọn:

- Cảm nhận: Em thấy đây là hình ảnh đẹp, thể hiện sự đoàn kết giữa các dân tộc ở Việt Nam. Qua đây còn cho ta thấy, Việt Nam có khá đông những dân tộc khác nhau sinh sống 

- Một số dân tộc ở Việt Nam mà em biết: Kinh, Dao, H-Mông, Tày, Lùng, Thái,…

1. DÂN CƯ

Số dân

Câu hỏi: Dựa vào bảng 1, em hãy cho biết: 

• Năm 2021, Việt Nam có số dân là bao nhiêu nghìn người

• So sánh số dân của Việt Nam với số dân một số quốc gia trong khu vực Đông Nam Á

Giải rút gọn:

- Năm 2021, Việt Nam có 98 504 (nghìn người) 

- Việt Nam có số dân đông thứ 3 Đông Nam Á (năm 2021), chỉ sau Indonexia và Philippin. 

Gia tăng dân số

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 2, 3, 4, em hãy:

• Nhận xét về sự gia tăng dân số của Việt Nam.

• Nêu một số hậu quả do dân số tăng nhanh ở Việt Nam.

Giải rút gọn:

- Nhận xét: Dân số Việt Nam tăng nhanh, trung bình mỗi năm tăng thêm khoảng 1 triệu người. Những năm gần đây, tốc độ tăng dân số đã giảm hơn so với trước.

- Hậu quả: Dân số tăng nhanh gây nhiều hậu quả như: suy giảm tài nguyên thiên nhiên, gia tăng ô nhiễm môi trường, gây khó khăn trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân (giải quyết việc làm, nhà ở, cơ hội giáo dục, chăm sóc y tế,...).

Phân bố dân cư

Câu hỏi: Quan sát hình 5 và đọc thông tin, em hãy: 

- Nhận xét về sự khác nhau về mật độ dân số giữa đồng bằng, ven biển và miền núi

- Cho biết sự phân bố dân cư chưa hợp lí dẫn đến những hậu quả gì

Giải rút gọn:

- Sự khác nhau về mật độ dân số: 

+ Ở đồng bằng và ven biển, dân cư tập trung đồng đúc, ở miền núi, dân cư thưa thớt. 

+ Phân bố dân cư nước ta còn có sự chênh lệch giữa thành thị và nông thôn. Ở thành thị có một độ dân số cao hơn ở nông thôn

- Hậu quả: Sự phân bố dân cư chưa hợp lý gây khó khăn cho việc khai thác tài nguyên và sử dụng nguồn lao động. Nhà nước đã và đang có sự điều chỉnh phân bố dân cư giữa các khu vực

2. CỘNG ĐỒNG CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM 

Các dân tộc

Câu hỏi: Đọc thông tin, em hãy: 

• Cho biết Việt Nam có bao nhiêu dân tộc

• Kể tên một số dân tộc ở Việt Nam 

Giải rút gọn:

• Việt Nam có 54 dân tộc.

• Một số dân tộc ở Việt Nam: Kinh, Dao, H-Mông, Tày, Lùng, Thái, Ê Đê, Chăm, Hoa,..

Tìm hiểu: Hãy giới thiệu tranh ảnh và nét văn hoá tiêu biểu của một số dân tộc Việt Nam mà em đã sưu tầm.

Giải rút gọn:

Kho tàng văn hóa của người Tày có nhiều giá trị văn hóa tinh thần đặc sắc. Đến với Tuyên Quang, du khách sẽ được thưởng thức những làn điệu hát then mê đắm lòng người. Những âm thanh tưởng chừng như quen thuộc của cây đàn tính hòa trong những lời then mới ca ngợi Đảng, Bác Hồ, ca ngợi quê hương đất nước đổi thay như những dòng suối mát thanh lọc tâm hồn mỗi người. 

Tình đoàn kết của cộng đồng các dân tộc Việt Nam

Câu hỏi: Đọc thông tin và kết hợp với hiểu biết của bản thân, em hãy kể lại một số câu chuyện về tình đoàn kết của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Giải rút gọn:

Bài học về sự đoàn kết: Bác Hồ với chiến sĩ người dân tộc

Anh hùng La Văn Cầu, dân tộc Tày mãi mãi không quên bữa cơm của Bác "đãi" với rau, thịt gà… những "sản phẩm" do chính Bác nuôi, trồng. Bác hỏi thăm mẹ Cầu, gửi quà cho mẹ, dặn cán bộ tạo mọi điều kiện để Cầu về thăm mẹ, giúp đỡ gia đình.

Nhiều chiến sĩ người dân tộc đã lấy họ Hồ cho mình như Hồ Vai, Hồ Can Lịch, Hồ Văn Bột... Mùa thu năm 1964, chị Choáng Kring Thêm - chiến sĩ người dân tộc Cà Tu, tham gia đoàn đại biểu Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam được ra miền Bắc, gặp Bác Hồ. Chị Thêm kể: "Đoàn chúng tôi vừa bước xuống xe thì đã thấy Bác  đứng chờ ngay ngoài sân.

Bác ôm hôn thắm thiết các thành viên trong đoàn. Chúng tôi theo Bác đến dãy bàn tiếp khách kê ngay ngoài vườn đầy hoa và nắng. Thấy tôi mặc bộ quần áo dân tộc, Bác nói:

- Cháu đúng là con gái dân tộc Cà Tu giữ được tính chất của dân tộc mình. Chị Ngân, chị Cao gặp Bác, mừng quá khóc lên. Bác dịu dàng bảo:

- Các cháu gái đừng khóc. Gặp Bác phải vui chứ. Hai cháu hãy kể cho Bác nghe bà con ta ở tiền tuyến đánh Mỹ như thế nào?

Tôi thưa:

- Thưa Bác, cháu thương, cháu nhớ Bác. Tất cả đồng bào dân tộc miền Nam đều thương nhớ Bác. Sau đó tôi kể Bác nghe một số chuyện chiến đấu của mẹ Giớn, anh Bên, em Thơ...Bác nói:

- Cuộc kháng chiến của đồng bào miền Nam ta là toàn dân, toàn diện. Trẻ, già, gái, trai, Kinh, Cà Tu, Cà Tang và đồng bào các dân tộc khác đều sản xuất giỏi, chiến đấu giỏi".

Tôi hiểu đó là Bác dành tình thương mênh mông của Bác cho tất cả chúng ta.

Bài học kinh nghiệm 

Câu chuyện ngắn gọn nhưng cho chúng ta nhiều bài học lớn: Bài học về tình cảm, sự quan tâm đối với các dân tộc anh em trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam; bài học về vấn đề đại đoàn kết toàn dân tộc để có thành công lớn

LUYỆN TẬP

Câu 1: Hoàn thành sơ đồ thể hiện tác động của dân số tăng nhanh ở nước ta theo gợi ý dưới đây và ghi vào vở

Giải rút gọn:

Câu 2: Em cần làm gì để thể hiện thái độ tôn trọng đối với sự đa dạng văn hoá của các dân tộc Việt Nam

Giải rút gọn:

Để thể hiện thái độ tôn trọng đối với sự đa dạng văn hoá của các dân tộc Việt Nam, bạn có thể thực hiện những hành động sau:

• Tìm hiểu văn hoá của các dân tộc

• Tôn trọng sự đa dạng và khác biệt

• Tránh đánh đồng và đánh giá tiêu cực

VẬN DỤNG

Lựa chọn và thực hiện một trong hai nhiệm vụ dưới đây 

Câu 1: Ở địa phương em có những dân tộc nào cùng chung sống? Hãy tìm hiểu một hoạt động của người dân thể hiện tình đoàn kết của cộng đồng các dân tộc ở địa phương và chia sẻ với các bạn trong lớp.

Giải rút gọn:

Ở địa phương em có dân tộc Kinh và dân tộc M’nông cùng chung sống. 

Hoạt động thể hiện tình đoàn kết: Tinh thần cố kết cộng đồng là một truyền thống đúc kết nên giá trị văn hóa cộng đồng, là nguồn động lực nuôi dưỡng mạch nguồn văn hóa tộc người. Trong những năm qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch các tỉnh Tây Nguyên nơi có đồng bào M’nông sinh sống đã phục dựng, tái hiện Lễ hội kết nghĩa tại buôn làng và trình diễn một số nghi thức liên quan đến ứng xử, giao tiếp, quan hệ cộng đồng như văn hóa rượu cần, văn hóa ẩm thực trong ngày hội giao lưu văn hóa cấp tỉnh, khu vực.

Câu 2: Vẽ hoặc viết thông điệp về tình đoàn kết của cộng đồng các dân tộc Việt Nam để chia sẻ với các bạn và những người xung quanh.

Giải rút gọn: