BÀI 2. THIÊN NHIÊN VIỆT NAM

MỞ ĐẦU

Khi nói về thiên nhiên, em nghĩ đến những thành phần nào? Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về thiên nhiên Việt Nam 

Giải rút gọn:

Em nghĩ đến khí hậu, đất, nước, sinh vật,…

Tài nguyên thiên nhiên Việt Nam phong phú và có nhiều tiềm năng để khai thác, sử dụng. Việt Nam là đất nước có đường bờ biển dài gần 3.500 km, hàng triệu km2 thềm lục địa, hàng ngàn con sông, với rất nhiều sản vật, diện tích núi rừng chiếm đến 40% với những cánh rừng nguyên sinh, hệ động vật và thực vật vô cùng phong phú, nguồn tài nguyên khoáng sản cũng phong phú, nhiều chủng loại, trải dài từ Bắc chí Nam.

1. ĐẶC ĐIỂM THIÊN NHIÊN 

Địa hình và khoáng sản 

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 1, em hãy: 

• Trình bày một số đặc điểm của địa hình và khoáng sản Việt Nam

• Xác định trên lược đồ các dãy núi có hướng tây bắc – đông nam, các dãy núi có hướng vòng cung và các đồng bằng lớn ở Việt Nam

• Kế tên và chỉ trên lược đồ một số khoáng sản chính ở Việt Nam 

Giải rút gọn:

a, Đặc điểm địa hình và khoáng sản: 

- Việt Nam có nhiều đồi núi. 

- Việt Nam có nhiều loại khoáng sản nhưng phần lớn có trữ lượng vừa và nhỏ. Một số khoáng sản có trữ lượng lớn như: than, dầu mỏ, khí tự nhiên, sắt, đồng, bô-xit, a-pa-tit..

b, Xác định trên lược đồ các dãy núi có hướng tây bắc – đông nam, các dãy núi có hướng vòng cung và các đồng bằng lớn ở Việt Nam

- Các dãy núi chạy theo hướng Tây Bắc - Đông Nam: Dãy Hoàng Liên Sơn, dãy Trường Sơn (Trường Sơn Bắc),…

- Các dãy núi chạy theo hướng vòng cung gồm các cánh cung lớn ở vùng núi phía Đông Bắc, như: Sông Gâm, Ngân Sơn, Bắc Sơn, Đông Triều,…

- Các đồng bằng lớn: Đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông Cửu Long. 

c, Tên một số khoáng sản ở nước ta là: đồng, chì , sắt, than, dầu mỏ, thiếc, Bô-xit, A-pa-tit, vàng…

Kí hậu 

Câu hỏi: Đọc thông tin, em hãy trình bày một số đặc điểm khí hậu ở Việt Nam

Giải rút gọn:

Việt Nam có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, với tính chất nóng gần như quanh năm (trừ những vùng núi cao), mưa nhiều, gió và mưa thay đổi theo mùa.

Khí hậu nước ta có sự khác nhau giữa phần lãnh thổ phía bắc và phần lãnh thổ phía nam dãy Bạch Mã.

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 1,2, em hãy: 

• Trình bày một số đặc điểm sông ngòi ở Việt Nam 

• Kể tên và chỉ trên lược đồ một số sông lớn của Việt Nam theo thứ tự từ Bắc vào Nam 

Giải rút gọn:

a, Một số đặc điểm sông ngòi Việt Nam: 

Việt Nam có mạng lưới sông ngòi dày đặc, phân bố rộng khắp trên cả nước; tuy nhiên có ít sông lớn. 

Sông ngòi nước ta có lượng nước thay đổi theo mùa. 

b, Một số sông lớn ở Việt Nam: sông Hồng, sông Mã, sông Mê Kông, sông Thái Bình, sông Đồng nai, sông Cả, sông Thu Bồn, sông Ba

Đất và rừng

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình từ 3 đến 6, em hãy trình bày một số đặc điểm đất và rừng ở Việt Nam 

Giải rút gọn:

- Việt Nam có nhiều loại đất. Hai loại đất chiếm diện tích lớn hơn cả là đất phe-ra-lít (feralit) ở vùng đồi núi và đất phù sa ở các đồng bằng. 

- Việt Nam có nhiều kiểu rừng, trong đó rừng rậm nhiệt đới và rừng ngập mặn chiếm diện tích lớn. Vùng đồi núi chủ yếu là rừng rậm nhiệt đới. Những nơi đất thấp ven biển có rừng ngập mặn với bộ rễ chùm to, khoẻ và có tác dụng lớn trong việc giữ đất.

2. VAI TRÒ CỦA TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN VÀ MỘT SÓ KHÓ KHĂN CỦA MÔI TRƯỜNG THIÊN NHIÊN ĐỐI VỚI SẢN XUẤT VÀ ĐỜI SỐNG

Câu hỏi: Đọc thông tin, em hãy: 

• Nêu vai trò của tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển kinh tế của Việt Nam 

• Trình bày một số khó khăn của môi trường thiên nhiên đối với sản xuất và đời sống. 

Giải rút gọn:

a, Vai trò của tài nguyên thiên nhiên

Tài nguyên thiên nhiên có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế. Việt Nam có nhiều loại tài nguyên thiên nhiên như: khí hậu, nước, đất, sinh vật, khoáng sản,...

b, Khó khăn

Thiên nhiên Việt Nam cũng gây ra không ít khó khăn đối với đời sống và sản xuất như: địa hình bị chia cắt; khí hậu, chế độ nước sông thay đổi theo mùa và thất thường; nhiều thiên tai (bão, lũ lụt, hạn hán, sạt lở đất,...).

3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO VỆ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN VÀ PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI 

Câu hỏi: Dựa vào hình 7, em hãy nêu một số biện pháp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và phòng chống thiên tai ở Việt Nam 

Giải rút gọn:

• Giáo dục ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và phòng, chống thiên tai.

• Trồng rừng và bảo vệ rừng.

• Dự báo và cảnh báo sớm về thiên tai.

• Xây dựng các công trình phòng, chống lũ lụt, hạn hán, sạt lở đất,...

• Khai thác và sử dụng hợp lí, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên.

• Quy hoạch các điểm dân cư để tránh lũ quét, sạt lở đất; sơ tán dân khi cần thiết.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Trò chơi: Ai nhanh hơn? Hãy viết lên bảng hoặc giấy tên một số dãy núi, đồng bằng và sông lớn ở Việt Nam 

Giải rút gọn:

- Tên các dãy núi: Trường Sơn Bắc, Trường Sơn Nam, Hoàng Liên Sơn, Sông Gâm, Ngân Sơn, Bắc Sơn, Đông Triều...

- Tên các đồng bằng: Đồng bằng sông Hồng, ĐB sông Cửu Long, Đồng bằng Thanh Hóa, Đồng bằng Nghệ Tĩnh, Đồng bằng Diễn Châu, Đồng bằng Quảng Bình, Đồng bằng Quảng Trị, Đồng bằng Thừa Thiên, Đồng bằng Quảng Nam, Đồng bằng Quảng Ngãi.

- Tên các con sông lớn: sông Hồng, sông Mã, sông Mê Kông, sông Thái Bình, sông Đồng nai, sông Cả, sông Thu Bồn, sông Ba

Câu 2: Hãy hoàn thành bảng theo gợi ý dưới đây vào vở ghi

Giải rút gọn:

VẬN DỤNG

Câu 1: Tìm hiểu về hiện trạng sử dụng một loại tài nguyên thiên nhiên có ở địa phương em (nước, đất, khoáng sản,..). Nhận xét việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên đó đã hợp lí chưa? Đề xuất biện pháp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên ở địa phương em? 

Giải rút gọn:

Thực trạng ở địa phương em: mọi người không có ý thức bảo vệ nguồn nước. Dùng nước không tiết kiệm và xả thải trực tiếp nước sinh hoạt, nước từ nhà máy ra ngoài môi trường ao hồ, sông suối

Để bảo vệ tài nguyên nước, chúng ta có thể làm những điều sau:

- Xử lý nước thải

- Tiết kiệm nước

- Chăm sóc môi trường: Chúng ta hãy giữ vệ sinh các ao hồ, sông suối và môi trường xung quanh. Hãy không vứt rác hoặc chất thải vào nước.

Câu 2: Vẽ, viết hoặc sưu tầm thông điệp về sử dụng hợp lí, tiết kiệm một trong những tài nguyên thiên nhiên của nước ta. Chia sẻ với mọi người xung quanh 

Giải rút gọn: