BÀI 2. THIÊN NHIÊN VIỆT NAM

I - MỤC TIÊU BÀI HỌC

• Trình bày được một số đặc điểm của một trong những thành phần của thiên nhiên Việt Nam (ví dụ: địa hình, khí hậu, sông ngòi, đất, rừng,...).
• Kể được tên và xác định được trên lược đồ hoặc bản đồ một số khoáng sản chính. Nêu được vai trò của tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển kinh tế.
• Trình bày được một số khó khăn của môi trường thiên nhiên đối với sản xuất và đời sống.
• Đưa ra được một số biện pháp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và phòng, chống thiên tai.

II - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

1. Đặc điểm thiên nhiên

Địa hình và khoáng sản

- Việt Nam có nhiều đồi núi. 

- Trên phần đất liền, đồi núi chiếm tới 3/4 diện tích nhưng chủ yếu là đồi núi thấp. 

- Các dãy núi phần lớn có hướng tây bắc – đông nam và hướng vòng cung. Đồng bằng chiếm khoảng 1/4 diện tích lãnh thổ đất liền và chủ yếu là đồng bằng do phù sa sông bồi đắp, có địa hình thấp và tương đối bằng phẳng.

- Việt Nam có nhiều loại khoáng sản nhưng phần lớn có trữ lượng vừa và nhỏ. 

Khí hậu

- Việt Nam có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, với tính chất nóng gần như quanh năm (trừ những vùng núi cao), mưa nhiều, gió và mưa thay đổi theo mùa.

- Khí hậu nước ta có sự khác nhau giữa phần lãnh thổ phía bắc và phần lãnh thổ phía nam dãy Bạch Mã.

Sông ngòi

Việt Nam có mạng lưới sông ngòi dày đặc, phân bố rộng khắp trên cả nước; tuy nhiên có ít sông lớn.

Sông ngòi nước ta có lượng nước thay đổi theo mùa.

Đất và rừng

- Việt Nam có nhiều loại đất. Hai loại đất chiếm diện tích lớn hơn cả là đất phe-ra-lít (feralit) ở vùng đồi núi và đất phù sa ở các đồng bằng. 

- Việt Nam có nhiều kiểu rừng, trong đó rừng rậm nhiệt đới và rừng ngập mặn chiếm diện tích lớn. 

2. Vai trò của tài nguyên thiên nhiên và một số khó khăn của môi trường thiên nhiên đối với sản xuất và đời sống

- Tài nguyên thiên nhiên có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế. Việt Nam có nhiều loại tài nguyên thiên nhiên như: khí hậu, nước, đất, sinh vật, khoáng sản,...

- Thiên nhiên Việt Nam cũng gây ra không ít khó khăn đối với đời sống và sản xuất.

3. Một số biện pháp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và phòng, chống thiên tai

- Giáo dục ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và phòng, chống thiên tai.

- Trồng rừng và bảo vệ rừng.

- Dự báo và cảnh báo sớm về thiên tai.

- Xây dựng các công trình phòng, chống lũ lụt, hạn hán, sạt lở đất,...

- Khai thác và sử dụng hợp lí, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên.

- Quy hoạch các điểm dân cư để tránh lũ quét, sạt lở đất; sơ tán dân khi cần thiết.