BÀI 2. QUY TRÌNH TRỒNG TRỌT

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Quan sát hình 2.1 và cho biết: Những yếu tố nào ảnh hưởng đến cây trồng? Yếu tố nào không thể thay đổi, yếu tố nào có thể thay đổi?

Giải rút gọn:

• Những yếu tố ảnh hưởng: Nhiệt độ; độ ẩm; năng lượng bức xạ, thành phần khí quyển; cấu trúc của đất và thành phần đất; yếu tố sinh học; nguyên tố dinh dưỡng khoáng; Các chất hạn chế sinh trưởng.

• Yếu tố không thể thay đổi: Nhiệt độ; độ ẩm; năng lượng bức xạ, thành phần khí quyển; 

• Yếu tố có thể thay đổi: Cấu trúc của đất và thành phần đất; phản ứng của đất (pH đất); các yếu tố sinh học; sự cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng khoáng; chất hạn chế sinh trưởng.

1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ QUY TRÌNH TRỒNG TRỌT

Câu 1: Quan sát hình 2.2 và cho biết quy trình trồng trọt gồm những bước nào?

Giải rút gọn:

Quy trình trồng trọt gồm các bước:

• Làm đất, bón lót

• Gieo trồng

• Chăm sóc: tỉa, dặm cây; làm cỏ, vun xới; bón thúc; tưới, tiêu nước; phòng trừ sâu bệnh hại

• Thu hoạch

2. CÁC BƯỚC TRONG QUY TRÌNH TRỒNG TRỌT

2.1. Làm đất, bón lót

Câu hỏi: Vì sao làm đất trước khi gieo trồng lại có lợi cho cây trồng?

Giải rút gọn:

Giúp cho đất tơi xốp, tăng khả năng giữ nước, chất dinh dưỡng, đồng thời diệt cỏ dại và mầm mống sâu bệnh, tạo điều kiện cho cây sinh trưởng, phát triển tốt.

Luyện tập : 1. Hãy nhận xét sự thay đổi hình dạng của đất trong Hình 2.3

Giải rút gọn:

• a: Cày đất làm xáo trộn đất -> chôn lấp cỏ dại, tạo rãnh đất dài màu mỡ.

• b: Bừa và đập đất -> làm nhỏ đất, trộn đều phân và san phẳng mặt ruộng

• c: Lên luống -> chống ngập úng, tạo tầng đất dày cho cây sinh trưởng, phát triển.

2. Có thể sử dụng những công cụ nào để làm đất?

VD. Hãy đưa ra biện pháp làm đất phù hợp cho một số cây trồng phổ biến ở địa phương em?

Giải rút gọn:

 Cuốc, liềm, bừa, máy cày, búa đập, xẻng,..

VD. Biện pháp làm đất phù hợp cho một số cây trồng phổ biến ở địa phương em: su hào, bắp cải, ngô, khoai, rau, đỗ..

Câu hỏi: Vì sao cần bón lót trước khi gieo trồng ?

Giải rút gọn:

Cung cấp chất dinh dưỡng cho cây con ngay khi mới mọc hoặc mới bén rễ.

2.2. Gieo trồng

Thời vụ gieo trồng

Câu hỏi: 1. Thời vụ gieo trồng là gì?

                2. Gieo trồng đúng thời vụ có lợi ích gì?

VD.         1. Địa phương em có những thời vụ gieo trồng nào?

                2. Hãy kể tên một số loại cây trồng được gieo trồng vào thời vụ đó.

Giải rút gọn:

1. Là khoảng thời gian để gieo trồng đối với mỗi loại cây trồng.

2.Đảm bảo cho cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt cho năng suất cao, tránh được các rủi ro về thời tiết, sâu bệnh.

VD.

1. Địa phương em có những thời vụ gieo trồng: 

• Vụ xuân hè

• Vụ hè thu

• Vụ đông xuân

2. 

• Vụ xuân hè: lúa, rau, đậu (đỗ), cây cà chua, dưa chuột, bầu mướp bí, cây sấu, cây hồng bì, cây xoài...

• Vụ hè thu: cây ổi, cây vải, cây nhãn, cây bưởi, cải bắp, cà rốt, cải chip...

• Vụ đông xuân: su hào, củ cải, súp lơ xanh, xà lách, các loại rau thơm, đu đủ, dưa hấu..

Phương thức gieo trồng

Câu hỏi : Trong hình 2.5 có những phương thức gieo trồng nào?

Giải rút gọn:

a: trồng bằng, bằng củ        b: Gieo hạt

c +d: Gieo bằng cây non.

VD. Em hãy chọn lựa phương thức gieo trồng cho các loại cây sau đây: lúa, mía, ngô, sắn, cam, đậu (đỗ)

• Cây lúa, ngô, đậu (đỗ) trồng bằng gieo hạt.

• Cây mía, sắn trồng bằng hom, củ.

• Cây cam trồng bằng hạt hoặc cây con.

2.3.Chăm sóc

Tỉa, dặm cây

Câu hỏi: Em hãy lựa chọn hoạt động thích hợp với tình trạng cây trồng theo mẫu Bảng 2.1

Giải rút gọn:

Làm cỏ, vun xới

Câu hỏi: Quan sát Hình 2.6 và mô tả công việc làm cỏ (a), vun xới (b).

Giải rút gọn:

• a: Làm cỏ: nhổ bỏ các cây cỏ dại, diệt cỏ dại mọc xen với cây trồng.

• b: Vun xới: thêm đất vào gốc cây, cuốc đất, làm cho đất tơi xốp.

Luyện tập : Em hãy hoàn thành Bảng 2.2 bằng cách lựa chọn lợi ích của việc làm cỏ và vun xới sao cho phù hợp.

Giải rút gọn:

Bón thúc

Câu hỏi: Quan sát Hình 2.7 và cho biết: Các thời điểm nào cần bón thúc cho lúa? Vì sao?

Giải rút gọn:

Thời kì chuyển cây, đẻ nhánh, thời kì làm đòng, thời kì trỗ, chín để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của cây theo từng thời kì giúp cây sinh trưởng, phát triển tốt.

Luyện tập : Quan sát Hình 2.8 và cho biết các hình thức bón phân có trong hình.

Giải rút gọn:

a: Bón theo hàng            b: Bón theo hốc

c: Bón phun qua lá         d: Bón vãi

2. So sánh ưu, nhược điểm của các hình thức bón phân theo mẫu Bảng 2.3

Giải rút gọn:

Tưới nước 

Câu hỏi : Em hãy nêu các phương pháp tưới nước cho cây trồng

Giải rút gọn:

• Tưới tràn: cho nước chảy tràn trên mặt ruộng.

• Tưới rãnh: cho nước chảy vào rãnh, nước thẩm vào luống tới rễ cây.

• Tưới phun mưa: nước được phun thành hạt nhỏ bằng hệ thống tưới phun.

• Tưới nhỏ giọt hoặc tưởi ngầm: dùng hệ thống ống dẫn nước có đục lỗ, nước trong ống sẽ đi qua lỗ nhỏ này thấm đến bộ rễ.

Luyện tập :

1. Hãy chỉ ra các phương pháp tưới nước cho Hình 2.9

Trả lời

a: Tưới phun mưa.         b: Tưới ngầm

c: Tưới tràn                    d: Tưới rãnh

2. Phương pháp tưới nước nào tiết kiệm nước nhất? Vì sao?

Tưới nhỏ giọt tiết kiệm nước đến mức tối đa vì nó tránh triệt tiêu đến mức tối thiểu các loại tổn thất nước, ở hệ thống tưới cũng được tiết kiệm tối đa.

VD. Em hãy chọn phương pháp tưới thích hợp cho các loại cây sau: chè, lúa, rau cải, khoai lang, hoa phong lan.

Giải rút gọn:

Phương pháp tưới thích hợp cho các loại cây:

• chè, khoai lang: tưới rãnh

• lúa: tưới tràn

• rau cải, hoa phong lan: tưới phun mưa

Phòng trừ sâu bệnh hại

Câu hỏi : Hãy đọc nội dung Phòng trừ sâu, bệnh hại và trả lời các câu hỏi sau:

1. Có những nhóm biện pháp phòng, trừ sâu bệnh hại nào?

2. Có những biện pháp canh tác nào giúp phòng trừ sâu, bệnh hại?

Giải rút gọn:

1. Các nhóm biện pháp:

• Biện pháp canh tác: vệ sinh đồng ruộng, làm đất, sử dụng giống chống chịu sâu bệnh, luân canh, xen canh,... để ngăn ngừa và giảm sâu bệnh 

• Biện pháp vật lí, cơ giới: bẫy bả, bắt băng tay, bao quả, che lưới,..

• Biện pháp sinh học: sử dụng các loài sinh vật hay sản phẩm hoạt động của chúng để phòng trừ sâu bệnh .

• Biện pháp hoá học: sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hoả học như thuốc trừ sâu, thuốc trừ bệnh,... để tiêu diệt sâu bệnh.

2. Những biện pháp canh tác giúp phòng trừ sâu bệnh hại:

• vệ sinh đồng ruộng

• làm đất

• sử dụng giống chống chịu sâu bệnh

• luân canh

• xen canh

Luyện tập : 

1. Những biện pháp phòng trừ sâu bệnh trong Hình 2.10 thuộc nhóm biện pháp nào?

Giải rút gọn:

1. Những biện pháp phòng trừ sâu bệnh trong Hình 2.10 thuộc nhóm biện pháp:

Vật lý, cơ giới: a, c, g

Canh tác: b

Sinh học: d

Hóa học: e

2. Nên ưu tiên sử dụng nhóm biện pháp nào? Vì sao?

Trả lời

 Nên ưu tiên biện pháp sinh học vì:đem lại hiệu quả cao, thân thiện với môi trường, tiết kiệm chi phí. 

VD. 1. Khi sử dụng thuốc trừ sâu háo học, người phun cần có những dụng cụ bảo hộ gì để đảm bảo an toàn cho bản thân?

Giải rút gọn:

1.  Dụng cụ bảo hộ: khẩu trang, găng tay, kính, quần áo bảo hộ…

2.Sau khi sử dụng thuốc trừ sâu hóa học, cần làm gì với dụng cụ phun, bình thuốc để đảm bảo an toàn cho con người và môi trường?

Trả lời

Rửa bình phun kĩ sau khi sử dụng, xử lí, thu gom bao bì đã qua sử dụng, không vứt bừa bãi, đặc biệt là ở nơi gần nguồn nước.

2.4.Thu hoạch

Câu hỏi: Hãy đọc nội dung mục 2.4 và trả lời các câu hỏi sau:

1. Ý nghĩa của việc thu hoạch đúng thời điểm là gì?

2. Có những cách nào để thu hoạch sản phẩm cây trồng.

Giải rút gọn:

1.  Đảm bảo số lượng và chất lượng của nông sản.

2. Tùy theo loại cây trồng mà có cách thu hoạch khác nhau: hái, nhổ, đào, cắt.

Luyện tập :

1. Quan sát Hình 2.11, nêu các phương pháp thu hoạch và cách thức thu hoạch cho từng loại cây trồng.

Trả lời

a:  thủ công - hái

b:  cơ giới - hái

c: cơ giới - cắt

d: cơ giới - cắt

e: thủ công - nhổ

g: thủ công - cắt

2. Thu hoạch bằng máy móc áp dụng hiệu quả nhất trong trường hợp nào?

Giải rút gọn:

Trường hợp quy mô lớn, việc thu hoạch tốn nhiều sức người.

3. LẬP KẾ HOẠCH, TÍNH TOÁN CHI PHÍ CHO VIỆC TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY CẢI XANH TRONG THÙNG XỐP

Câu hỏi: Em hãy đọc nội dung mục 3 và trả lời các câu hỏi sau:

1. Thời vụ gieo trồng thích hợp cho cây cải xanh là khi nào?

2. Loại đất nào thích hợp trồng cây cải xanh?

3. Nên bón lót trước khi trồng cải xanh với loại phân bón nào?

4. Các loại phương thức gieo trồng cây cải xanh là gì?

5. Nên thu hoạch cây cải xanh vào thời gian nào?

6. Phải xử lí đất như thế nào để trồng được đợt tiếp theo?

Giải rút gọn:

1.Quanh năm.

2.đất tơi xốp như đất cát pha, đất thịt nhẹ hoặc đất chuyên dụng trồng rau.

3. Phân hữu cơ.

4. Gieo hạt hoặc trồng cây con.

5. Sau khi trồng 20 ngày thì có thể tỉa dần, khi thu hoạch cắt sát gốc cây.

6.Phơi đất một ngày, bổ sung thêm đất và phân hữu cơ rồi mới tiếp tục trồng đợt sau.

VD. 1. Hãy thực hiện việc trồng và chăm sóc cây cải xanh tại nhà.

2. Hãy lập kế hoạch và tính toàn chi phí cho việc trồng và chăm sóc một loại cây trồng phổ biến ở địa phương em

Giải rút gọn: