BÀI 15. NHỮNG NĂM ĐẦU VIỆT NAM KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC (1946 – 1950) 

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Hà Nội, vào lúc 8 giờ 3 phút tối 19 – 12- 1946, đèn điện phụt tắt. Đại bác của Vệ quốc quân từ pháo đài Láng khai hoa. Bầu trời Hà Nội đỏ rực “khói lửa ngợp trời”. Đó là những giờ phút mở đầu cho toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Cuộc kháng chiến đó đã bắt đầu như thế nào và giành được những thắng lợi tiêu biểu nào trong những năm đầu kháng chiến từ năm 1946 đến năm 1950?

Giải rút gọn: 

Mặc dù đã ký Hiệp định Sơ bộ (6/3/1946) và Tạm ước (14/9/1946), nhưng thực dân Pháp vẫn đẩy mạnh các hoạt động khiêu khích ta. Vào lúc 20 giờ ngày 19/12/1946, cuộc khởi nghĩa bắt đầu nổ ra ở Hà Nội. Và ngay trong đêm 19/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.

Thắng lợi tiêu biểu: Chiến dịch Việt Bắc thu – đông 1947, Chiến dịch Biên Giới thu – đông 1950.

1. Kháng chiến toàn quốc bùng nổ (năm 1945)

Câu hỏi: Trước ngày 19 - 12 - 1946, thực dân Pháp đã có những hành động gây chiến như thế nào? Trong “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến", Chủ tịch Hồ Chí Minh đã giải thích như thế nào về lý do nhân dân Việt Nam buộc phải kháng chiến?

- Dựa vào tư liệu 15.1, 15.2 và 15.3, hãy nêu nội dung đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp của Đảng.

Giải rút gọn: 

– Hành động của thực dân Pháp mở các cuộc tiến công ở Nam Bộ, Nam Trung Bộ, Bắc Bộ

– Ngày 18 – 12 1946, Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương quyết định phát động cuộc kháng chiến toàn quốc.

– Tối ngày 19/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, phát động nhân dân cả nước kháng chiến chống Pháp, bảo vệ nền độc lập dân tộc.

=> Nếu tiếp tục nhân nhượng, thuận theo những điều kiện lúc này của thực dân Pháp thì đồng nghĩa với việc trao độc lập, chủ quyền của ta cho chúng. Nhân dân ta chỉ còn một con đường duy nhất là cầm vũ khí đứng lên.

2. Những thắng lợi quân sự tiêu biểu trong những năm đầu tiên của cuộc kháng chiến (1946 – 1950) 

Câu hỏi: Dựa vào các tư liệu 15.4, 15.5, 15.6, 15.7, 15.8, 15.9, 15.10 và thông tin trong bài, hãy mô tả những thắng lợi tiêu biểu trong những năm đầu tiên của cuộc kháng chiến. Theo em, những thắng lợi đầu tiên đó có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc kháng chiến của nhân dân ta?

Giải rút gọn: 

Cuộc chiến đấu ở Hà Nội và các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16: Tiêu hao một bộ phận sinh lực địch, giam chân chúng trong thành phố, làm thất bại một bước kế hoạch “đánh nhanh thắng nhanh” của chúng, tạo điều kiện cho cả nước đi vào cuộc kháng chiến lâu dài.

Chiến dịch Việt Bắc thu-đông năm 1947: Chiến dịch phản công lớn đầu tiên trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, làm thất bại hoàn toàn chiến lược đánh nhanh thắng nhanh của giặc Pháp, buộc chúng phải chuyển sang đánh lâu dài.

Chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950: Chiến dịch tiến công lớn đầu tiên của bộ đội chủ lực Việt Nam trong cuộc kháng chiến, giành được thế chủ động trên chiến trường chính Bắc Bộ, mở ra bước phát triển mới của cuộc kháng chiến.

=> Thắng lợi quan trọng nhất

LUYỆN TẬP 

Câu hỏi: Hãy hoàn thành bảng thống kê các chiến thắng lớn về quân sự của Việt Nam trong giai đoạn đầu (1946-1950) của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp theo mẫu dưới đây:

Giải rút gọn: 

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Lịch sử hào hùng những ngày kháng chiến chống Pháp luôn có trong kí ức của cả dân tộc. Tìm hiểu thêm thông tin từ những người sống quanh em hoặc từ phương tiện thông tin đại chúng, hãy viết lại một sự kiện có liên quan đến kháng chiến chống Pháp giai đoạn từ năm 1946 đến năm 1950 dưới hình thức bức thư (khoảng 300 chữ) gửi cho bạn của em.

Giải rút gọn: 

Chào Minh,

Dạo này cậu có khoẻ không? Bây giờ đã là tháng 10 rồi. Mỗi khi tháng 10 đến, tớ lại nhớ đến câu chuyện về chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950 mà ông nội tớ hay kể. 

Tớ còn nhớ ông tớ kể, hồi đó, nước ta gặp rất nhiều khó khăn. Lúc bấy giờ, Mỹ đang can thiệp sâu hơn vào Đông Dương, Pháp đề ra kế hoạch Rơve, tăng cường hệ thống phòng thủ trên đường số 4, lập hành lang Đông – Tây: Hải Phòng – Hoà Bình – Sơn La, chuẩn bị tiến công Việt Bắc lần thứ hai. Thế nhưng, Chính phủ ta không hề lo sợ, quyết định mở chiến dịch Biên giới nhằm tiêu hao một bộ phận sinh lực địch; khai thông đường sang Trung Quốc và thế giới; mở rộng và củng cố căn cứ địa Việt Bắc, đồng thời tạo những thuận lợi mới thúc đẩy cuộc kháng chiến tiến lên. 

Đây cũng chính là chiến dịch tiến công lớn đầu tiên của bộ đội chủ lực Việt Nam trong cuộc kháng chiến, mở đường liên lạc quốc tế, làm cho cuộc kháng chiến thoát khỏi tình thế bị bao vây cô lập. Nhờ vậy mà chúng ta giành được thế chủ động trên chiến trường chính Bắc Bộ, mở ra bước phát triển mới của cuộc kháng chiến.

Đây có lẽ là chiến dịch mà tớ thích nghe ông kể nhất. Còn cậu thì sao? Hãy liên lạc với tớ và chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ của cậu nhé 

Bạn của cậu, 

Phương.