BÀI 15: NHỮNG NĂM ĐẦU VIỆT NAM KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC

(1946 – 1950)

I. Mục tiêu bài học 

- Giải thích được nguyên nhân bùng nổ cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược (1946).

- Nhận biết và giải thích được đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của Đảng.

- Mô tả được những thắng lợi tiêu biểu của - Việt Nam trên mặt trận quân sự trong những năm đầu của cuộc kháng chiến.

II. Bài học 

1. Kháng chiến toàn quốc bùng nổ năm 1946

- Hành động gây chiến của Pháp trước ngày 19-12-1946: Quân Pháp gây xung đột ở Hà Nội và gửi tối hậu thư yêu cầu Việt Nam giao quyền kiểm soát Thủ đô. Trước sự lấn tới của Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố kháng chiến với tinh thần quyết không chịu mất nước hay làm nô lệ.

- Đường lối kháng chiến của Đảng:

+ Cuộc kháng chiến phải do toàn dân tiến hành, với mỗi người dân là một chiến sĩ, mỗi làng xã là pháo đài.

+ Đánh Pháp trên mọi mặt trận (quân sự, chính trị, kinh tế, văn hoá, ngoại giao) nhằm tạo ra sức mạnh tổng hợp.

+ Địch mạnh hơn ta, cần đánh lâu dài để tiêu hao sinh lực địch và phát triển lực lượng của ta.

+ Dựa vào sức mạnh nhân dân Việt Nam và tranh thủ sự giúp đỡ quốc tế.

2. Những thắng lợi quân sự tiêu biểu trong những năm đầu tiên của cuộc kháng chiến (1946 – 1950)

a. Cuộc chiến đấu Hà Nội:

- Mở đầu là trận chiến ở Hà Nội (19-12-1946). 

- Sau 2 tháng chiến đấu dũng cảm, Trung đoàn Thủ đô bảo vệ an toàn cho lực lượng kháng chiến rút về Việt Bắc (17-2-1947).

b. Chiến dịch Việt Bắc thu-đông (1947):

- Tháng 10-1947, Pháp tấn công Việt Bắc với kế hoạch "hành quân kép" nhằm kết thúc chiến tranh. 

- Sau thời gian đầu khó khăn, quân ta phản công và giành thắng lợi lớn trên các chiến trường Đường số 3, Đường số 4, sông Lô. Kết quả, Pháp phải rút khỏi Việt Bắc vào ngày 19-12-1947.

c. Chiến dịch Biên giới thu-đông (1950):

- Tháng 6-1950, Đảng mở chiến dịch nhằm phá kế hoạch bao vây của Pháp. Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp chỉ huy chiến dịch. 

- Quân đội Việt Nam tấn công thắng lợi ở Đông Khê và giải phóng Đường số 4. Pháp bị đánh bại trong các cuộc hành quân, bảo vệ được căn cứ Việt Bắc và phá thế bao vây của địch.

d. Ý nghĩa:

- Cuộc chiến đấu ở đô thị: Gây tổn thất cho Pháp, phá vỡ kế hoạch "đánh nhanh thắng nhanh", tạo điều kiện cho kháng chiến lâu dài.

- Chiến dịch Việt Bắc 1947: Cuộc kháng chiến chuyển sang giai đoạn mới, buộc Pháp thay đổi chiến lược từ "đánh nhanh" sang "đánh lâu dài".

- Chiến dịch Biên giới 1950: Giành thế chủ động trên chiến trường Bắc Bộ, bảo vệ căn cứ, giải phóng biên giới và củng cố kháng chiến.