CHỦ ĐỀ 9: LIPID. CARBOHYDRATE. PROTEIN. POLYMER

BÀI 26. LIPID VÀ CHẤT BÉO.

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Nêu được khái niệm lipid, khái niệm chất béo, trạng thái thiên nhiên, công thức tổng quát của chất béo đơn giản là (R-COO)₃C₃H₅, đặc điểm cấu tạo.

- Trình bày được tính chất vật lí của chất béo (trạng thái, tính tan) và tính chất hóa học (phản ứng xà phòng hóa). Viết được phương trình hóa học xảy ra.

- Nêu được vai trò của lipid tham gia vào cấu tạo tế bào và tích lũy năng lượng trong cơ thể.

- Trình bày được ứng dụng của chất béo và đề xuất biện pháp sử dụng chất béo cho phù hợp trong việc ăn uống hằng ngày để có cơ thể khỏe mạnh, tránh được bệnh béo phì.

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

1. Khái niệm về lipid – chất béo

* Khái niệm lipid

- Mỡ, dầu đều có chứa chất béo; sáp ong có từ tổ một số loài ong,…

- Chất béo, sáp ong,… là những hợp chất hữu cơ phức tạp được gọi chung là lipid.

- Tính chất vật lí: Không tan trong nước, tan được trong một số dung môi hữu cơ (xăng, chloroform,…).

* Khái niệm chất béo

- Khái niệm: Chất béo là triester của glycerol và các acid béo.

- Công thức chung: (RCOO)₃C₃H₅, R là các gốc hydrocarbon

2. Tính chất của chất béo

* Tính chất vật lí

- Ở điều kiện thường, chất béo tồn tại ở trạng thái:

- Các chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan trong một số dung môi hữu cơ (xăng, chloroform,…).

* Tính chất hóa học

- Phản ứng xà phòng hóa: Phản ứng của chất béo với dung dịch NaOH/KOH, đun nóng.

- Phương trình tổng quát:

(RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH 3RCOONa + C₃H₅(OH)₃

3. Vai trò của lipid

- Lipid giữ vai trò quan trọng đối với cơ thể con người, cung cấp và tích lũy năng lượng cho cơ thể, tham gia vào cấu tạo màng tế bào, giúp hấp thu các loại vitamin tan trong dầu (A, D,…) và các chất dinh dưỡng.

4. Ứng dụng của chất béo

* Ứng dụng 

- Sản xuất xà phòng.

- Chế biến thực phẩm.

- Làm nhiên liệu cho một số động cơ diesel,…

* Sử dụng chất béo trong việc ăn uống hằng ngày để có cơ thể khỏe mạnh, tránh được bệnh béo phì

- Người mắc bệnh béo phì dễ mắc các bệnh về xương khớp, bệnh tiểu đường, bệnh tim mạch,….

- Vai trò của chất béo: giúp hòa tan nhiều vitamin, cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động,…

- Để đảm bảo cân đối lượng chất béo, cần sử dụng lượng chất béo cung cấp cho cơ thể một cách hợp lí.