CHỦ ĐỀ 7: HỢP CHẤT HỮU CƠ. 

HYDROCARBON VÀ NGUỒN NHIÊN LIỆU

BÀI 20. GIỚI THIỆU VỀ HỢP CHẤT HỮU CƠ

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Nêu được khái niệm hợp chất hữu cơ, hóa học hữu cơ.

- Nêu được khái niệm công thức phân tử, công thức cấu tạo và ý nghĩa của nó; đặc điểm cấu tạo hợp chất hữu cơ.

- Phân biệt được chất vô cơ hay hữu cơ theo công thức phân tử.

- Trình bày được sự phân loại sơ bộ hợp chất hữu cơ gồm hydrocarbon và dẫn xuất của hydrocarbon.

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

1. Hợp chất hữu cơ, hoá học hữu cơ.

1.1 Tìm hiểu khái niệm hợp chất hữu cơ

- Các hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có nguyên tố carbon.

- Khái niệm: hợp chất hữu cơ là hợp chất của carbon trừ một số hợp chất như các oxide của carbon, muối carbonate,...

2. Công thức phân tử, công thức cấu tạo.

- Công thức phân tử là công thức dùng để biểu diễn thành phần nguyên tố và số nguyên rử của các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ. 

- CTPT thường được viết theo thứ tự C,H,O,N,...

- Công thức cấu tạo là công thức dùng để biểu diễn trật tự liên kết và cách thức liên kết giữa các phân tử.

- Công thức cấu tạo gồm có công thức cấu tạo đầy đủ và công thức cấu tạo thu gọn (không biểu diễn liên kết giữa H và C, H và O,..).

VD: 

CTPT	C2H5OH
CTCT
CTCT thu gọn	CH3 – CH2 – OH

- Trong hợp chất hữu cơ, hoá trị của H, C, O tương ứng là I, IV, II. Mỗi liên kết giữa hai nguyên tử được kí hiệu bằng một nét gạch (-) để biểu diễn một đơn vị hoá trị.

- Mỗi công thức phân tử có thể có một hoặc nhiều công thức cấu tạo do trật tự sắp xếp giữa các nguyên tử khác nhau.

VD: 

CH₄O có 1 công thức cấu tạo là :

CH₃ – OH 

C₂H₆O có hai công thức cấu tạo:

CH₃ – CH₂ – OH và CH₃ – O – CH₃ 

(ethylic alcohol)      (dimethyl ether)

- Liên kết giữa hai nguyên tử trong hợp chất hữu cơ hầu hết là liên kết cộng hoá trị. 

- Liên kết giữa 2 nguyên tử carbon có thể là liên kết đơn (C – C ) hoặc liên kết đôi (C=C) hoặc liên kết ba.

- Một số loại mạch carbon:

+ Mạch hở, không phân nhánh;

C – C – C – C 

+ Mạch hở, phân nhánh;

+ Mạch vòng;

Kết luận

- Công thức phân tử là công thức cho biết thành phần nguyên tố và số nguyên ử của mỗi nguyên tố có trong hợp chất hữu cơ.

- Công thức cấu tạo là công thức biểu diễn liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử, cho biết trật tự liên kết và cách thức liên kết giữa các nguyên tử.

3. Phân loại hợp chất hữu cơ.

Hợp chất hữu cơ được chia thành 2 loại

(1) Hydrocarbon: chỉ gồm hai nguyên tố carbon và hydrogen. 

VD: CH₄, C₃H₈,..

(2) Dẫn xuất của hydrocarbon: gồm carbon và nguyên tố khác (O, Cl, N,..).

VD: CH₃COOH, CCl₄, C₂H₅OH,..

* Một số hydrocarbon và dẫn xuất của hydrocaron được sử dụng trong đời sống:

- Hydrocarbon:

Xăng (C₇H₁₆ và C₈H₁₈)

Gas (C₃H₈ và C₄H₁₀)

- Dẫn xuất của hydrocarbon : 

Rượu (C₂H₅OH)

Giấm (CH₃COOH)

Đường tinh luyện (C₁₂H₂₂O₁₁)