BÀI 24. ACETIC ACID

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Quan sát mô hình hoặc hình vẽ, viết được công thức phân tử, công thức cấu tạo; nêu được đặc điểm cấu tạo của acetic acid.

- Quan sát mẫu vật hoặc hình ảnh, trình bày được một số tính chất vật lí của acetic acid: trạng thái, màu sắc, mùi vị, tính tan, khối lượng riêng, nhiệt độ sôi.

- Trình bày được phương pháp điều chế acetic acid bằng cách lên men ethylic alcohol.

- Trình bày được tính chất hóa học của acetic acid: phản ứng với quỳ tím, đá vôi, kim loại, oxide kim loại, base, phản ứng cháy, phản ứng ester hóa. Viết được các phương trình hóa học xảy ra.

- Tiến hành được (hoặc quan sát qua video) thí nghiệm của acetic acid (phản ứng với quỳ tím, đá vôi, kim loại, oxide kim loại, base, phản ứng cháy, phản ứng ester hóa), nhận xét, rút ra được tính chất hóa học cơ bản của acetic acid.

- Trình bày được ứng dụng của acetic acid (làm nguyên liệu, làm giấm).

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

I. Cấu tạo phân tử và tính chất vật lí

a) Cấu tạo phân tử

- Công thức phân tử: C₂H₄O₂

- Công thức cấu tạo thu gọn: CH₃COOH

- Công thức cấu tạo:

- Nhóm  -COOH tạo nên tính chất hoá học đặc trưng cho acetic acid (tính acid)

b) Tính chất vật lí của acetic acid

- Là chất lỏng, không màu, vị chua

- Mùi đặc trưng

- Sôi ở 118^oC

- Nặng hơn nước.

- Tan vô hạn trong nước.

II. Tính chất hoá học

1. Tính acid

a) Thí nghiệm phản ứng với quỳ tím

- Hiện tượng: quỳ tím chuyển đỏ

- Giải thích: acetic acid có chứa nhóm -COOH gây tính acid nên làm quỳ tím hoá đỏ.

b) Thí nghiệm phản ứng của acetic acid với đá vôi, kẽm, copper (II) oxide, sodium hydroxide.

Hiện tượng xảy ra: 

Ống 1: Màu hồng nhát dần, lúc sau thu được dung dịch không màu.

PTHH:

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

Ống 2: CuO đen tan dần, lúc sau dung dịch có màu xanh.

PTHH:

2CH₃COOH + CuO → (CH₃COO)₂Cu + H₂O

Ống 3: Zn tan dần có sủi bọt khí (H₂)

PTHH:

2CH₃COOH + Zn → (CH₃COO)₂Zn + H₂

Ống 4: 

 Đá vôi tan từ từ, có sủi bọt khí (CO₂)

PTHH: 

2CH₃COOH + CaCO₃ → (CH₃COO)₂Ca + CO₂ + H₂O

2. Tác dụng với alcohol tạo thành ester (phản ứng este hoá)

- Phản ứng giữa acid và alcohol gọi là phản ứng ester hoá.

- Phản ứng ester hoá diễn ra với tốc độ chậm và không toàn toàn.

- Sản phẩm của phản ứng ester hoá được gọi là ester.

Kết luận: Tính chất hoá học của acetic acid:

- Có tính chất chung của một acid: làm đổi màu quỳ tím, phản ứng với một số kim loại, oxide base, base, muối carbonate,...

- Phản ứng với ethylic alcohol tạo ester.

3. Phản ứng cháy

Acetic acid cháy với ngọn lửa xanh nhạt.

PTHH: CH₃COOH + 3O₂ 2CO₂ + 2H₂O

III. Điều chế acetic acid

Dung dịch ethylic alcohol loãng phản ứng với oxygen có men giấm làm xúc tác.

PTHH:

C₂H₅OH + O₂ CH₃COOH + H₂O

IV. Ứng dụng của acetic acid

- Giấm ăn.

- Chất dẻo.

- Dược phẩm, keo dán, sơn,...

- Khử mùi tanh của cá, khử mùi tủ lạnh,...

Kết luận: 

• Acetic acid có thể được điều chế từ ethylic alcohol bằng phản ứng lên men giấm.

Acetic acid được dùng làm nguyên liệu công nghiệp thực phẩm, dược phẩm, chất dẻo.