BÀI 2: KHOAN DUNG

Bài tập 1 trang 14 sách bài tập GDCD 9: Khẳng định nào dưới đây là đúng về khoan dung?

A. Khoan dung là tha thứ cho mọi lỗi lầm của người khác.

B. Khoan dung là tha thứ cho người khác khi họ biết hối hận và sửa chữa lỗi lầm.

C. Khoan dung là né tránh mọi sự đấu tranh.

D. Khoan dung là nhu nhược, thiếu công bằng.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án B. Khoan dung là tha thứ cho người khác khi họ biết hối hận và sửa chữa lỗi lầm.

Giải thích: Khoan dung đòi hỏi sự tha thứ khi người khác nhận ra lỗi lầm và có ý muốn sửa sai.

Bài tập 2 trang 14 sách bài tập GDCD 9: Hành vi nào dưới đây không thể hiện sự khoan dung?

A. Lắng nghe và tôn trọng ý kiến của người khác.

B. Tha thứ cho chính minh.

C.Không cố chấp, hẹp hòi, định kiến.

D. Có ý kiến riêng và tìm mọi cách để bảo vệ quan điểm cá nhân của mình.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án D. Có ý kiến riêng và tìm mọi cách để bảo vệ quan điểm cá nhân của mình.

Giải thích: Sự cố chấp bảo vệ quan điểm cá nhân không phải là hành động khoan dung.

Bài tập 3 trang 14 sách bài tập GDCD 9: Người có lòng khoan dung luôn tha thứ lỗi lầm cho người khác khi người đó

A. Hối hận.

B. Xin lỗi.

C. Biết sửa chữa lỗi lầm.

D. Biết hối hận và sửa chữa lỗi lầm.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án D. Biết hối hận và sửa chữa lỗi lầm.

Giải thích: Lòng khoan dung là tha thứ khi người khác hối hận và nỗ lực sửa chữa sai lầm.

Bài tập 4 trang 14 sách bài tập GDCD 9: Khoan dung được thể hiện trong trường hợp nào dưới đây?

A. Bỏ qua mọi lỗi lầm cho người thân của mình.

B. Thấu hiếu, tôn trọng và thông cảm trước những khác biệt về tính cách, quan điểm của người khác.

C. Yêu cầu đối tác chấp nhận quan điểm của mình trước khi kí hợp đồng.

D. Phàn nàn về lối sống khác biệt của hàng xóm.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án B. Thấu hiểu, tôn trọng và thông cảm trước những khác biệt về tính cách, quan điểm của người khác.

Giải thích: Khoan dung đòi hỏi sự tôn trọng và chấp nhận những khác biệt của người khác.

Bài tập 5 trang 15 sách bài tập GDCD 9: Khẳng định nào dưới đây không đúng về ý nghĩa của khoan dung?

A. Giúp mỗi người thoải mái hơn khi bản thân mắc lỗi.

B. Giúp chúng ta cởi mở và hạnh phúc hơn trong cuộc sống.

C. Giúp cuộc sống và mối quan hệ với mọi người trở nên lành mạnh, thân ái.

D. Được mọi người yêu quý, tôn trọng.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án A. Giúp mỗi người thoải mái hơn khi bản thân mắc lỗi.

Giải thích: Ý nghĩa của khoan dung không phải là giúp người ta dễ dàng bỏ qua lỗi lầm của mình mà là sống hòa thuận hơn với mọi người.

Bài tập 6 trang 15 sách bài tập GDCD 9: Nếu có lòng khoan dung, các mối quan hệ trong xã hội sẽ trở nên

A. thoải mái, dễ chịu hơn.

B. quan trọng, cần thiết hơn.

C. tin tưởng, hi vọng hơn.

D. lành mạnh, tốt đẹp hơn.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án D. Lành mạnh, tốt đẹp hơn.

Giải thích: Lòng khoan dung giúp cải thiện mối quan hệ, làm cho xã hội trở nên tốt đẹp hơn.

Bài tập 7 trang 15 sách bài tập GDCD 9: Người có lòng khoan dung sẽ được mọi người

A. Mặc kệ, xa lánh.

B. Trân trọng.

C. Yêu mến, tin cậy và có nhiều bạn tốt.

D. Quý mến.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án C. Yêu mến, tin cậy và có nhiều bạn tốt.

Giải thích: Người có lòng khoan dung thường được mọi người tin tưởng và yêu mến.

Bài tập 8 trang 15 sách bài tập GDCD 9: Sống cởi mở, chân thành, rộng lượng, biết tha thứ, tôn trọng sự khác biệt là biện pháp rèn luyện để trở thành người có lòng

A.Yêu Tổ quốc.

B. Biết ơn

C. Khoan dung.

D. Hiếu thảo.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án C. Khoan dung.

Giải thích: Sự cởi mở, chân thành và tha thứ là những phẩm chất của người có lòng khoan dung.

Bài tập 9 trang 15 sách bài tập GDCD 9: Câu tục ngữ nào dưới đây nói về khoan dung?

A. Một miếng khi đói bằng một gói khi no.

B. Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ.

C. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.

D. Đánh kẻ chạy đi, không ai đánh người chạy lại.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án D. Đánh kẻ chạy đi, không ai đánh người chạy lại.

Giải thích: Câu tục ngữ này thể hiện tinh thần khoan dung, tha thứ cho người biết nhận lỗi.

Bài tập 10 trang 16 sách bài tập GDCD 9: Đọc câu truyện và trả lời câu hỏi:

KHÔNG AI THƯƠNG YÊU HƠN BÁC

Có lần Tỉnh ủy Quảng Ninh biếu Bác một cành san hô to, đẹp, màu sắc trắng hồng như ngọc. Bác thích lắm, dùng làm quà biếu vị lãnh đạo một Đảng anh em. Cành san hộ để ở nhà khách Phủ Chủ tịch, chờ Bác ra xem lần chót rồi gửi đi. Lúc để ở nhà khách, anh em xúm lại xem. Anh này sờ, anh kia sờ, xô đẩy thế nào đó, một anh lỡ tay đánh rơi, vỡ làm đôi. Mọi người sợ quá. Không còn cách gì để chữa lại được nữa. Bác ra đến nơi rồi. Bác ra, Bác cũng bị bất ngờ. Bị bất ngờ như thế nhưng một nét nhíu lông mày Bác cũng không có, một lời nói nặng càng không có nữa. Bác biết là anh em sợ lắm, làm thế nào trấn tĩnh được tỉnh thần anh em. “Thôi, phận san hồ nó mỏng manh, con san hô về đất rồi. Anh em đi đâu, gọi các chú ấy ra đây. Bây giờ Bác, cháu ta tính thế nào nhỉ, lại đây cùng nhau bàn xem gỡ cái chuyện này thế nào”. Cuối cùng phải lấy một bức ảnh to của Bác, Bác đề tặng và kí vào gửi biếu. Người lỡ tay đánh vỡ cành san hô thấy Bác độ lượng như vậy, cảm động, giàn giụa nước mắt.

Đến buổi tối hôm đó, làm việc với đồng chí phụ trách văn phòng xong, Bác bảo: “Hôm nay còn thừa thì giờ, bây giờ chú kể cho Bác nghe cành san hô ấy bị vỡ thế nào?”. Đồng chí này kể lại từ đầu. Bác phát hiện chi tiết này: Người đánh vỡ là đồng chí lái xe. Bác bảo: “Thế này nguyên nhân không phải là lỡ tay. [...] Nguyên nhân ở trong tổ chức và nếp làm việc [...]. Nếu chú thấy đúng như thế, lần nào họp, anh em bàn lại chuyện này rút kinh nghiệm,...”. Bác là như thế. Một sai sót nhỏ cũng không bỏ qua, rút kinh nghiệm để sửa chữa. Nhưng vẫn không nói nặng một lời nào.

(Theo Những chuyện kể về tấm gương trung thực, trách nhiệm, gắn bó với nhân dân của Chủ tịch Hồ Chí Minh, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2016, trang 127, 128, 129)

a) trang 16 sách bài tập GDCD 9: Em hãy trình bày suy nghĩ của mình về cách góp ý, phê bình khéo léo và độ lượng của Bác.

Bài giải chi tiết: 

Suy nghĩ về cách góp ý, phê bình khéo léo và độ lượng của Bác:

- Bác Hồ phê bình nhẹ nhàng, không đổ lỗi cá nhân mà tập trung vào nguyên nhân chung. Bác góp ý khéo léo, tinh tế, và mang tính xây dựng, giúp mọi người rút kinh nghiệm mà không làm tổn thương ai, thể hiện sự độ lượng và thấu hiểu.

b) trang 16 sách bài tập GDCD 9: Em học được điều gì từ Bác Hồ trong câu chuyện trên?

Bài giải chi tiết: 

Điều em học được từ Bác Hồ trong câu chuyện:

- Em học được cách phê bình nhẹ nhàng, không chỉ trích cá nhân mà tập trung vào cải thiện chung. Đồng thời, khoan dung và độ lượng giúp mọi người dễ dàng nhận ra sai lầm và sửa chữa.

c) trang 16 sách bài tập GDCD 9: Theo em, lòng khoan dung của Bác Hồ trong câu chuyện trên đã tác động như thế nào đến cán bộ, công nhân viên ở Phủ Chủ Tịch?

Bài giải chi tiết: 

Tác động của lòng khoan dung của Bác đến cán bộ, công nhân viên:

- Lòng khoan dung của Bác tạo môi trường làm việc thân thiện, giúp mọi người thoải mái rút kinh nghiệm và sửa sai mà không lo sợ bị phê bình nặng nề, từ đó cải thiện bản thân và công việc.

Bài tập 12 trang 17 sách bài tập GDCD 9: Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua Luật Đặc xá năm 2007 (Sửa đổi, bổ sung năm 2018). Đặc xá là chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước và thể hiện truyền thống nhân đạo của dân tộc Việt Nam đối với những người phạm tội, khuyến khích họ hối cải,rèn luyện trở thành người có ích cho xã hội. Đồng thời, đặc xá cũng là sự ghi nhận kết quả cải tạo, chấp hành tốt các nội quy của phạm nhân vàcũng là kết quả của quá trình giáo dục cải tạo phạm nhân, thể hiện sự kết hợp chặt chẽ giữa trại giam, gia đình, các cơ quan có liên quan và xã hội.Thực hiện Luật Đặc xá, trong thời gian qua Chủ tịch nước đã quyết định nhiều đợt đặc xá, tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt.

a) trang 17 sách bài tập GDCD 9: Luật Đặc xá thể hiện truyền thống nào của dân tộc ta?

Bài giải chi tiết: 

Luật Đặc xá thể hiện truyền thống nhân đạo và khoan hồng của dân tộc Việt Nam, luôn sẵn lòng tha thứ, tạo cơ hội cho những người phạm lỗi có cơ hội hối cải, sửa chữa sai lầm, và hòa nhập lại với xã hội.

b) trang 17 sách bài tập GDCD 9: Theo em, lòng khoan dung mang lại lợi ích gì cho mỗi cá nhân, tập thể và đất nước?

Bài giải chi tiết: 

- Đối với cá nhân: Lòng khoan dung giúp mỗi người sống nhẹ nhàng hơn, giảm bớt căng thẳng, mâu thuẫn, và có cơ hội sửa chữa sai lầm.

- Đối với tập thể: Tạo ra môi trường hòa đồng, hợp tác, giúp tập thể trở nên đoàn kết và làm việc hiệu quả hơn.

Bài tập 13 trang 18 sách bài tập GDCD 9: Trong giờ học môn Giáo dục thể chất, do đánh bóng chuyên mạnh tay, C đã vô ý làm vỡ chậu hoa trước cửa lớp 9A3. C rất ân hận chạy đến xin lỗi các bạn và hứa sẽ mua đền chậu hoa khác trả lớp. Bạn K lớp trưởng lớp 9A3 không đồng ý, chạy lên báo thầy giám thị và đề nghị phê bình bạn C trước toàn trường trong giờ chào cờ tuần tới.

Em hãy nhận xét việc làm của bạn K. Nếu là học sinh lớp 9A3, em sẽ có lời nói, việc làm gì để thể hiện sự khoan dung trong tình huống này?

Bài giải chi tiết: 

- Nhận xét việc làm của bạn K:

Hành động của K chưa thể hiện được sự khoan dung. C đã thành thật xin lỗi và hứa sẽ đền bù, điều đó cho thấy bạn đã nhận ra sai lầm và muốn sửa chữa. Việc K yêu cầu phê bình C trước toàn trường là quá nặng nề, có thể khiến C cảm thấy xấu hổ và không cần thiết vì C đã thể hiện thái độ hối lỗi. Một giải pháp nhẹ nhàng hơn sẽ phù hợp hơn trong tình huống này.

- Nếu là học sinh lớp 9A3:

Em sẽ khuyên các bạn và K nên chấp nhận lời xin lỗi của C và đồng ý để bạn ấy đền chậu hoa mới. Điều này vừa thể hiện sự khoan dung, vừa giúp C có cơ hội sửa sai mà không gây áp lực quá lớn. Em cũng sẽ giải thích với các bạn rằng việc tha thứ và tạo điều kiện cho người khác sửa lỗi sẽ giúp duy trì sự đoàn kết và gắn bó giữa các bạn trong trường, lớp.

Bài tập14 trang 18 sách bài tập GDCD 9: Phát hiện bạn thân của mình là M sử dụng thuốc lá điện tử, H đã khuyên bạn bỏ thuốc nếu không sẽ báo cho cô giáo chủ nhiệm và bố mẹ của M biết. M xin H bỏ qua cho mình và hứa sẽ từ bỏ ngay. Tuy nhiên, sau đó 2 tuần H đã nhìn thấy M vẫn tiếp tục lén sử dụng thuốc lá điện tử một góc khuất trong vườn trường.

a) trang 18 sách bài tập GDCD 9: Em có nhận xét gì về việc làm của bạn M?

Bài giải chi tiết: 

Nhận xét về việc làm của M:

M đã không giữ lời hứa khi tiếp tục sử dụng thuốc lá điện tử sau khi đã cam kết từ bỏ với H. Điều này cho thấy M thiếu trách nhiệm với lời nói của mình và không tôn trọng sự quan tâm, giúp đỡ của H. Hành động này không chỉ gây hại cho sức khỏe của M mà còn vi phạm quy định của nhà trường.

b) trang 18 sách bài tập GDCD 9: Nếu là H, em sẽ làm gì?

Bài giải chi tiết: 

Nếu là H, em sẽ:

Kiên nhẫn nói chuyện với M lần nữa, nhắc nhở bạn về những hậu quả nghiêm trọng của việc sử dụng thuốc lá điện tử và việc không giữ lời hứa. Đồng thời, em sẽ báo cho cô giáo chủ nhiệm hoặc phụ huynh của M nếu M vẫn tiếp tục vi phạm để giúp bạn nhận ra sự nghiêm trọng và ngừng hành động này. Việc này thể hiện trách nhiệm và sự quan tâm chân thành đối với bạn.

Bài tập 15 trang 18 sách bài tập GDCD 9: Em sẽ làm gì để thể hiện lòng khoan dung trong từng trường hợp dưới đây:

a. Chứng kiến một số bạn trong lớp có lời nói và hành động thiếu tôn trọng ngoại hình của bạn khác.

b. Thấy bạn nhận xét không đúng về thái độ tham gia làm việc nhóm của ban khác.

c. Thấy hàng xóm xua đuổi cụ già ăn xin ngồi truớc cửa.

d. Cuối tuần, bố mẹ có việc bận giao cho em trông em gái nhỏ 3 tuổi. Do mải xem phim không để ý đến em, em gái đã dùng kéo cắt hỏng bộ váy mới mua mà em rất thích.

e. Bạn K vô ý làm gãy chiếc bút máy là kỉ vật bà ngoại tặng em đầu năm học. Bạn K lúng túng xin lỗi và hứa sẽ đền em chiếc bút máy khác.

Bài giải chi tiết: 

a. Em sẽ can thiệp bằng cách nhắc nhở các bạn rằng mọi người đều có giá trị và không nên bị đánh giá qua ngoại hình.

b. Em sẽ bình tĩnh giải thích cho bạn về quan điểm của mình, đưa ra ví dụ cụ thể về những đóng góp tích cực của người kia trong nhóm.

c. Em sẽ lên tiếng bảo vệ cụ già, khuyến khích hàng xóm thể hiện lòng nhân ái và giúp đỡ người khó khăn. Em có thể mời cụ vào nhà hoặc đề nghị giúp cụ bằng cách mang cho cụ một bữa ăn.

d. Thay vì tức giận, em sẽ cố gắng hiểu rằng em gái còn nhỏ và không biết hành động của mình là sai. Em có thể trò chuyện nhẹ nhàng với em về việc không nên dùng kéo cắt đồ, đồng thời tìm cách khắc phục tình huống này với sự giúp đỡ của bố mẹ.

e. Em sẽ thể hiện lòng khoan dung bằng cách chấp nhận lời xin lỗi của K. Em có thể nói rằng mình hiểu rằng đây chỉ là một sự cố và không cần phải quá lo lắng. Đồng thời, em có thể chia sẻ với K về ý nghĩa của chiếc bút và cùng nhau tìm ra cách khắc phục tốt nhất.

Bài tập 16 trang 18 sách bài tập GDCD 9: Trong lớp 9A5, H và M là đôi bạn thân. Tuần trước, do buồn chuyện gia đình, H đã tin tưởng chia sẻ với M để mong nhận được lời khuyên của bạn giúp mình vượt qua nỗi buồn. Tuy nhiên, ngay sau đó, M đã chia sẻ cầu chuyện của H lên một nhóm chat trên mạng xã hội. Khi biết được chuyện này, H rất giận và đã gặp bạn nói rõ, đề nghị bạn cần biết tôn trọng người khác. M giái thích do muốn có được lời khuyên từ nhiều người khi chưa tìm ra cách tốt nhất để có thể giúp bạn vượt qua nỗi buồn đó chứ không có ý gì khác. Khi thấy sự giận dữ và tổn thương của bạn, M hối hận vô cùng, ngay lập tức xin lỗi và hứa sẽ không bao giờ làm như thế nữa.

a) trang 18 sách bài tập GDCD 9: Em có đồng tình với việc làm của bạn M không? Vì sao?

Bài giải chi tiết: 

Em không đồng tình với việc làm của M. Chia sẻ câu chuyện riêng tư của H lên nhóm chat mà không xin phép là hành động thiếu tôn trọng quyền riêng tư. Mặc dù M có ý định tốt, nhưng cách làm đó đã gây tổn thương cho H.

b) trang 18 sách bài tập GDCD 9: Nếu là H, em sẽ có lời nói, việc làm gì để thể hiện lòng khoan dung của mình trong tình huống trên?

Bài giải chi tiết: 

Nếu là H, em sẽ chấp nhận lời xin lỗi của M và giải thích rằng em hiểu M chỉ muốn giúp, nhưng cần tôn trọng quyền riêng tư. Em sẽ khuyên M nên hỏi ý kiến trước khi chia sẻ thông tin cá nhân của người khác, nhằm củng cố lòng tin trong tình bạn.

Bài tập 17 trang 19 sách bài tập GDCD 9: Giờ ra chơi, do mải chạy theo quả cầu đá trên sân, K vô ý va vào L làm bạn ngã xuống, vỡ chiếc vòng tay đang đeo. K lúng túng xin lỗi và hứa sẽ xin bố mẹ đền cho bạn L chiếc vòng mới. Biết bạn không cố tình nhưng tiếc chiếc vòng là ki vật bà ngoại tặng, L đã lớn tiếng quát bạn giữa sân trường và đòi bạn phải đền gấp 2 lần giá trị của chiếc vòng.

Em hãy nhận xét việc làm của bạn L trong tình huống trên. Nếu là L trong tình huống này, em sẽ có lời nói, việc làm gì để thể hiện lòng khoan dung?

Bài giải chi tiết: 

- Nhận xét việc làm của bạn L:

Việc làm của L là không hợp lý. Dù chiếc vòng tay là kỷ vật quý giá, nhưng quát mắng K trước đám đông thể hiện sự thiếu kiềm chế và không công bằng, vì K không cố ý va chạm.

- Nếu là L, em sẽ:

Bình tĩnh nói với K rằng em hiểu tai nạn không phải do cố ý. Em có thể nói: "Mình tiếc chiếc vòng, nhưng mình biết bạn không cố tình. Cảm ơn bạn đã xin lỗi và hứa sẽ đền bù." Điều này giúp làm dịu tình hình và thể hiện lòng khoan dung.

Bài tập 18 trang 19 sách bài tập GDCD 9: Em hãy cùng bạn thảo luận và chia sẻ về ý nghĩa của câu nói sau:

“Kẻ mạnh không phải là kẻ giẫm lên vai kẻ khác để thoả mãn lòng ích kỉ. Kẻ mạnh chính là kẻ giúp đỡ kẻ khác trên đôi vai mình.”

(Theo Đời thừa, Nam Cao tác phẩm, tập II, NXB Vǎn học, 1977, trang 69)

Bài giải chi tiết: 

Câu nói trên nhấn mạnh rằng sức mạnh thực sự nằm ở sự giúp đỡ, chia sẻ chứ không phải sự ích kỷ, lợi dụng người khác. Người mạnh là người biết dùng khả năng của mình để hỗ trợ, nâng đỡ người xung quanh, tạo nên sự đoàn kết và tiến bộ chung, thay vì áp bức hay thỏa mãn cá nhân. Điều này cũng nhắc nhở chúng ta về giá trị của lòng nhân ái và trách nhiệm đối với cộng đồng.

Bài tập 19 trang 19 sách bài tập GDCD 9: Em hãy cùng bạn thảo luận và chia sẻ về ý nghĩa của các câu tục ngữ, ca dao sau:

a.Giơ cao đánh khẽ.

b. Hoa thơm ai dễ bỏ rơi

Người khôn ai nỡ nặng lời với ai.

Bài giải chi tiết: 

a. Ý nghĩa: Đề cao cách tiếp cận nhẹ nhàng và khéo léo khi phê bình hoặc giáo dục người khác, thay vì chỉ trích mạnh mẽ.

Giá trị: Khuyên nhủ nên mềm mỏng trong giao tiếp để đạt hiệu quả tốt hơn trong việc giúp người khác nhận ra lỗi lầm.

b. Ý nghĩa: Nhấn mạnh giá trị của những người có trí tuệ và phẩm hạnh. Người tốt thường được quý mến và không bị chỉ trích.

Giá trị: Khuyến khích sự tôn trọng và yêu thương giữa con người. Những người tốt và khôn ngoan đáng được trân trọng và đối xử tốt.