BÀI 9: VI PHẠM PHÁP LUẬT VÀ TRÁCH NHIỆM PHÁP LÍ

Bài tập 1 trang 60 sách bài tập GDCD 9: Vi phạm pháp luật không bao gồm hành vi nào dưới đây?

A. Hành vi trái pháp luật.

B. Hành vi do mọi chủ thể thực hiện.

C. Hành vi có lỗi.

D. Hành vi do người có năng lực trách nhiệm pháp lí thực hiện.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án B. Hành vi do mọi chủ thể thực hiện.

Bài tập 2 trang 60 sách bài tập GDCD 9: Nội dung nào dưới đây là dấu hiệu nhận biết vi phạm dân sự?

A. Là hành vi gây nguy hiểm cho xã hội.

B. Là hành vi có mức độ nguy hiểm thấp hơn tội pham.

C. Là hành vi xâm phạm các quan hệ về nhân thân và tài sản.

D. Là hành vi xâm phạm các quan hệ lao động, công vụ.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án C. Là hành vi xâm phạm các quan hệ về nhân thân và tài sản.

Bài tập 3 trang 60 sách bài tập GDCD 9: Nội dung nào dưới đây không phải là ý nghĩa của trách nhiệm pháp lí?

A. Chấm dứt hành vi vi phạm pháp luật.

B.Nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật.

C. Giáo dục, răn đe mọi người.

D. Tạo động lực trong thực hiện pháp luật.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án A. Chấm dứt hành vi vi phạm pháp luật

Bài tập 4 trang 60 sách bài tập GDCD 9: Nhận định nào dưới đây là đúng khi nói về trách nhiệm pháp lí? Vì sao?

A. Trẻ em không phải chịu bất cứ trách nhiệm pháp lí nào.

B. Người từ đủ 14 tuổi phải chịu mọi trách nhiệm pháp lí.

C. Người mất năng lực hành vi dân sự không phải chịu trách nhiệm

D. Người cao tuổi không được miễn trách nhiệm pháp lí.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án C. Người mất năng lực hành vi dân sự không phải chịu trách nhiệm

Bài tập Câu 5 trang 60 sách bài tập GDCD 9: Em hãy xác định loại vi phạm pháp luật của các chủ thể sau:

A. Bà D đã tự ý sử dụng via hè để kinh doanh.

B. Anh C uống ruợu bia nhưng vẫn lái xe ô tô.

C. Bạn H đã sao chép tác phẩm mà chưa được sự cho phép cua tác giả.

D. Ông T chia sẻ một số bài viết có nội dung sai sự thật về Đảng và Nhà nước.

E. Anh Q đã tổ chức đánh bạc ăn tiền tại nơi ở.

Bài giải chi tiết: 

A. Vi phạm hành chính.

B. Vi phạm hình sự (có thể bị xử phạt hành chính nếu vi phạm nồng độ cồn).

C. Vi phạm quyền tác giả (dân sự).

D. Vi phạm pháp luật hình sự (nếu có hậu quả nghiêm trọng).

E. Vi phạm hình sự.

Bài tập 6 trang 61 sách bài tập GDCD 9: Nhận định nào dưới đây là sai về vi phạm pháp luật? Vì sao?

A.Mọi hành vi vi phạm pháp luật đều xâm phạm đến các quan hệ xã hội.

B. Mọi hành vi vi phạm pháp luật đều chứa đựng lỗi của chủ thể.

C. Mọi hành vi vi phạm pháp luật đều để lại hậu quả nặng nề cho xã hội.

D. Mọi hành vi vi phạm pháp luật đều do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lí thực hiện.

Bài giải chi tiết: 

Chọn đáp án C. Mọi hành vi vi phạm pháp luật đều để lại hậu quả nặng nề cho xã hội.

Giải thích: Đây là nhận định sai vì không phải mọi hành vi vi phạm pháp luật đều gây ra hậu quả nghiêm trọng. Có những hành vi vi phạm pháp luật có thể chỉ để lại hậu quả nhẹ hoặc không đáng kể. Chẳng hạn, một số vi phạm hành chính có thể chỉ bị phạt nhẹ mà không ảnh hưởng lớn đến xã hội.

Bài tập 7 trang 61 sách bài tập GDCD 9: Mỗi hành vi vi phạm pháp luật dưới đây phải chịu trách nhiệm pháp lí nào?

Bài giải chi tiết: 

Bài tập 8 trang 62 sách bài tập GDCD 9: Đọc thông tin

BẢN ÁN NGHIÊM KHẮC CHO HÀNH VI CƯỚP TÀI SẢN CỦA TRẺ EM

Toà án nhân dân thành phố X đã xét xử công khai sơ thẩm vụ án hình sự đối với đối tượng Nguyễn Văn P (18 tuổi) vì hành vi cướp tài sản của trẻ em. Theo hồ sơ vụ án thì trên đường đi làm về, P thấy em M đang đi bộ có cầm trên tay một chiếc máy tính xách tay đi ngược chiều với mình. P đã quay xe đuổi theo em M và áp sát em vào lề đường, sau khi xuống xe, tay phải của P đã đánh vào gáy của em M, tay trái giật lấy chiếc máy tính. Sau đó, P đã điều khiển xe rẽ phải vào đường dân sinh bỏ chạy về nhà. Khi về đến nhà, P lập tức cất giấu chiếc máy tính xách tay vào trong phòng ngủ của mình, gia đình không ai biết.

Em M được gia đình đưa đến cơ quan công an trình báo sự việc. Khi P đem chiếc máy tính xách tay đến cửa hàng của anh H bán để lấy tiền tiêu thì bị lực lượng công an thành phố X phát hiện, thu giữ máy tính xách tay và đưa P về trụ sở làm việc. Tại cơ quan công an, P đã khai rõ hành vi cướp giật của mình.

a) trang 62 sách bài tập GDCD 9: Em hãy chỉ ra hành vi vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lí mà Nguyễn Văn P phải gánh chịu.

Bài giải chi tiết: 

Hành vi vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý của Nguyễn Văn P

1. Hành vi vi phạm pháp luật:

- Hành vi cướp tài sản: Nguyễn Văn P đã có hành vi cướp giật chiếc máy tính xách tay của em M bằng cách đánh vào gáy và giật lấy tài sản. Đây là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản của người khác, cụ thể là của trẻ em.

- Hành vi gây thương tích: Hành vi đánh vào gáy của em M có thể được xem là hành vi gây thương tích hoặc xâm phạm sức khỏe của người khác.

2. Trách nhiệm pháp lý:

- Trách nhiệm hình sự: Nguyễn Văn P có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về tội cướp tài sản theo Điều 168 Bộ luật Hình sự Việt Nam. Hình phạt đối với tội cướp tài sản có thể bao gồm phạt tù, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hành vi.

- Trách nhiệm dân sự: Ngoài trách nhiệm hình sự, P còn phải bồi thường thiệt hại cho em M về tài sản bị cướp (chiếc máy tính xách tay) và có thể có trách nhiệm bồi thường cho các thiệt hại khác (nếu có) như tổn thất tinh thần, chi phí y tế nếu em M bị thương.

- Trách nhiệm hành chính: Nếu có hành vi vi phạm hành chính liên quan (ví dụ, vi phạm quy định về giao thông trong quá trình bỏ chạy), P cũng có thể phải chịu trách nhiệm hành chính.

b) trang 62 sách bài tập GDCD 9: Từ câu chuyện của P, em rút ra bài học gì cho bản thân mình về việc thực hiện pháp luật?

Bài tập 10 trang 63 sách bài tập GDCD 9: Trên đường đi học về, P và S thấy chị C bị anh V đi xe ngược chiều đâm vào dẫn tới cả hai đều bị thương. Thấy vậy, P dừng xe lại để xuống đỡ chị C và anh V lên và gọi điện cho người thân ra đưa về, nhưng S cho rằng không cần thiết vì sẽ có nhiều người khác giúp đỡ hai anh chị nên đã đi về nhà trước.

a) trang 63 sách bài tập GDCD 9: Em hãy nhận xét hành vi của anh V, bạn P và bạn S.

Bài giải chi tiết: 

Nhận xét hành vi của anh V, bạn P và bạn S

- Hành vi của anh V: Anh V điều khiển xe ngược chiều và đâm vào chị C, vi phạm luật giao thông và gây nguy hiểm cho cả hai. Anh cần chịu trách nhiệm pháp lý.

- Hành vi của bạn P: Bạn P dừng lại để giúp đỡ chị C và anh V, thể hiện lòng tốt và trách nhiệm trong tình huống khẩn cấp. Đây là hành động đáng khen ngợi.

- Hành vi của bạn S: Bạn S chọn không giúp đỡ, cho rằng người khác sẽ giúp. Hành động này thiếu trách nhiệm và không đồng cảm, vì trong những tình huống như vậy, sự hỗ trợ ngay lập tức là cần thiết.

b) trang 63 sách bài tập GDCD 9: Nếu là P, em sẽ khuyên S như thế nào?

Bài giải chi tiết: 

Nếu là P, em sẽ khuyên S: "Mình biết có thể sẽ có người khác giúp, nhưng chúng ta cũng nên tham gia. Trong tình huống này, mỗi sự giúp đỡ đều quý giá. Hãy ở lại và cùng giúp họ, vì họ đang cần sự hỗ trợ ngay lập tức." Em sẽ nhấn mạnh rằng hành động giúp đỡ thể hiện trách nhiệm và lòng nhân ái.

Bài tập 11 trang 63 sách bài tập GDCD 9: Thấy H và bạn cùng lớp thường xuyên đi xe đạp điện sang đường không xi nhan, T đã góp ý nhưng H lại khẳng định: Mình xe nhỏ không cần tránh ai cả, nên không cần xi nhan làm gì cho mất thời gian.

a) trang 63 sách bài tập GDCD 9: Em có đồng tình với ý kiến của bạn H hay không? Vì sao?

Bài giải chi tiết: 

Em không đồng tình với ý kiến của bạn H. Dù xe đạp nhỏ, việc không xi nhan khi sang đường có thể gây nguy hiểm cho cả bản thân và người khác. Xi nhan giúp thông báo ý định, đảm bảo an toàn giao thông.

b) trang 63 sách bài tập GDCD 9: Theo em, hành vi của bạn H có phải chịu trách nhiệm pháp lí không? Nếu có thì đó là loại trách nhiệm pháp lí nào?

Bài giải chi tiết: 

Trách nhiệm pháp lý của bạn H:

Hành vi không xi nhan của bạn H có thể phải chịu trách nhiệm hành chính. Nếu xảy ra tai nạn hoặc nguy hiểm cho người khác, H có thể bị xử phạt theo quy định về an toàn giao thông.

Bài tập 12 trang 64 sách bài tập GDCD 9: Để tiết kiệm chí phí trong sàn xuất, công ty A đã không lắp đặt hệ thống xử lí nước thải theo quy định của Nhà Nước. Hằng ngày, công ty A đã thải rác dòng sông lớn ở địa phương một lượng nước thải lớn dẫn đến dòng sông bị ô nhiễm nặng, ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân địa phương. Sau khi tìm hiểu và phát hiện được nguyên nhân, chị G đã tố cáo hành vi cúa công ty A đến cơ quan chức nǎng có thẩm quyền ở địa phương

Bài giải chi tiết: 

Hành vi của công ty A không lắp đặt hệ thống xử lí nước thải theo định của pháp luật và thải ra con sông lớn ở địa phương một lượng lớn nước thải dẫn tới con sông bị ô nhiễm nặng, ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân địa phương là hành vi vi phạm pháp luật, vì:

- Khoản 2 Điều 6 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định, một trong những hành vi bị nghiêm cấm trong bảo vệ môi trường là “Xả nước thải, xả khí thải chưa được xử lí đạt quy chuẩn kĩ thuật môi trường ra môi trường”.

- Khoản 1 Điều 86 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định: “Đô thị, khu dân cư tập trung mới; cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp phải có hệ thống thu gom, xử lí nước thải riêng biệt với hệ thống thoát nước mưa, trừ trường hợp đặc thù do Chính phủ quy định”.

b) trang 64 sách bài tập GDCD 9: Theo em, những hành vi đó có thể phải chịu trách nhiệm pháp lí như thế nào?

Bài giải chi tiết: 

Hành vi của công ty A có thể bị xử phạt hành chính theo quy định của pháp luật tại khoản 2 Điều 15 Nghị định số 45/2022/NĐ-CP ngày 07/7/2022 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường “Phạt tiền từ 1 500 000 đồng đến 2 000 000 đồng đối với hành vi không có công trình, thiết bị xử lí nước thải, khí thải tại chỗ đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường theo quy định đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ quy mô hộ gia đình, cá nhân có phát sinh nước thải, khí thải”.

Hành vi thải ra con sông lớn ở địa phương một lượng lớn nước thải dẫn tới con sông bị ô nhiễm, ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân địa phương của công ty A, tuỳ theo tính chất, mức độ còn có thể bị xử lí theo Điều 235 Bộ luật Hình sự năm 2015 (Sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Bài tập 13 trang 64 sách bài tập GDCD 9: Sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở, A và B có ý định thực hiện một kế hoạch kinh doanh. Hai bạn đã thảo luận với nhau, A cho rằng nên kinh doanh vǎn phòng phẩm vì học sinh, sinh viên ở địa phương mình rất đông. B lại không đồng ý với lí do kinh doanh văn phòng phẩm mang lại lợi nhuận thấp nên muốn đầu tư kinh doanh vào các lĩnh vực có lợi nhuận cao như các loại hoá chất hay pháo nổ vì trên thị trường đang có nhu cầu cao.

Em đồng ý với ý kiến của bạn nào? Vì sao?

Bài giải chi tiết: 

Em đồng ý với ý kiến của bạn A. Dưới đây là một số lý do:

- Kinh doanh văn phòng phẩm là lĩnh vực an toàn hơn so với hóa chất hay pháo nổ, những lĩnh vực này có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe và an toàn của cộng đồng.

- Học sinh, sinh viên là nhóm khách hàng lớn và liên tục có nhu cầu sử dụng văn phòng phẩm, giúp đảm bảo doanh thu ổn định.

- Kinh doanh văn phòng phẩm là một lĩnh vực hợp pháp và bền vững, trong khi kinh doanh hóa chất hay pháo nổ có thể gặp rủi ro về pháp lý và đạo đức.

- Quản lý cửa hàng văn phòng phẩm có thể dễ dàng hơn, không yêu cầu nhiều kỹ thuật hay kiến thức chuyên sâu so với các sản phẩm nguy hiểm.

Bài tập 14 trang 64 sách bài tập GDCD 9: Trong quá trình tham gia mạng xã hội, T đã đọc được một văn bản có nội dung chính là: “Uỷ ban nhân dân tỉnh X đồng ý chủ trương cho trẻ em mầm non, học sinh phố thông, sinh viên tại các cơ sở giáo dục, cơ sở nghề nghiệp trên địa bàn tỉnh nghỉ học từ ngày 16/02/2023 đến khi có thông báo mới.”. Thấy nội dung này hay, T đã không xác minh thông tin mà ngay lập tức chia sẻ, phát tán hình ảnh văn bản giả mạo này trên mạng xã hội khiến nhiều phụ huynh, học sinh hoang mang.

a) trang 64 sách bài tập GDCD 9: Em có đồng tình với hành vi của T không?

Bài giải chi tiết: 

Em không đồng tình với hành vi của bạn T phát tán văn bản lên mạng xã hôi, vì hành vi này đã làm ảnh hưởng tới trật tự, an toàn xã hội, gây ảnh hưởng xấu đến phụ huynh và học sinh.

b) trang 64 sách bài tập GDCD 9: Theo em, hành vi của T có thể phải chịu trách nhiệm pháp lí nào?

Bài giải chi tiết: 

Hành vi của T có thể phải chịu trách nhiệm hành chính, bị xử phạt theo quy định của pháp luật, nếu thiệt hại thì phải bồi thường. Cụ thể là theo điều 101 Nghị định số 12/2020/NĐ - CP ngày 03/12/2020 sửa đổi bởi khoản 37 Điều 1 Nghị định số 14/2022/NĐ - CP Ngày 27/01/2022.

c) trang 64 sách bài tập GDCD 9: Bài học rút ra cho bản thân em là gì?

Bài tập 15 trang 65 sách bài tập GDCD 9: Trong quá trình tham gia buổi họp lớp cùng các bạn, do lâu ngày mới được gặp nhau nên anh D đã cùng anh V uống rất nhiều rượu. Khi đứng dậy, do vô ý, anh V đã va vào bàn bên cạnh làm đổ nồi lẩu trên bàn của vợ chồng anh H, khiến hai vợ chồng anh H bị bỏng nhẹ.

Theo em, hành vi của anh V có vi phạm pháp luật không? Nếu có thì phải chịu trách nhiệm pháp lí như thế nào?

Bài giải chi tiết: 

Hành vi uống rượu và vô ý làm đổ nồi lẩu của V khiến vợ chồng chị H bị bỏng là hành vi vi phạm pháp luật dân sự, có thể phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại Điều 584. 585 Bộ luật Dân sự năm 2015

Bài tập 16 trang 65 sách bài tập GDCD 9: Em hãy liệt kê một số hành vi vi phạm pháp luật của học sinh và trách nhiệm pháp lí phải thực hiện.

Bài giải chi tiết: 

Hành vi vi phạm pháp luật:

- Học sinh sử dụng, tàng trữ hoặc mua bán ma túy có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

- Hành vi đánh nhau, gây mất trật tự trong trường học hoặc nơi công cộng có thể bị xử phạt hành chính.

- Hành vi lấy cắp đồ của bạn bè hoặc tài sản của trường có thể bị xử lý hình sự.

- Phá hoại tài sản của trường học, như vẽ bậy, đập phá, có thể bị xử phạt hành chính hoặc bồi thường thiệt hại.

- Học sinh điều khiển xe máy khi chưa đủ tuổi theo quy định có thể bị xử phạt hành chính.

- Vi phạm bản quyền khi sao chép tài liệu hoặc bài viết của người khác mà không có sự cho phép có thể bị truy cứu trách nhiệm dân sự.

Trách nhiệm pháp lý:

- Trách nhiệm hành chính: Có thể bị xử phạt bằng tiền, cảnh cáo hoặc yêu cầu bồi thường thiệt hại.

- Trách nhiệm hình sự: Nếu hành vi vi phạm nghiêm trọng, học sinh có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, phải chịu hình phạt tù hoặc cải tạo.

- Trách nhiệm dân sự: Bồi thường thiệt hại cho người bị hại hoặc khôi phục lại tình trạng ban đầu của tài sản bị hư hỏng.

Bài tập 17 trang 65 sách bài tập GDCD 9: Em hãy chia sẻ về một hành vi vi phạm pháp luật mà em biết và nêu bài học rút ra cho bản thân.

Bài giải chi tiết: 

Một hành vi vi phạm pháp luật mà em biết là việc sử dụng chất ma túy. Trong thời gian gần đây, có nhiều trường hợp học sinh, sinh viên bị bắt giữ vì tàng trữ hoặc sử dụng ma túy, dẫn đến không chỉ bị xử lý theo pháp luật mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, học tập và tương lai của các bạn.

Bài tập 18 trang 65 sách bài tập GDCD 9: Em hãy cùng bạn xây dựng một vở kịch với chủ đề “Trách nhiệm pháp lí của công dân trong bảo vệ môi trường”.

Trả lời:

Vở Kịch: "Trách Nhiệm Pháp Lý của Công Dân trong Bảo Vệ Môi Trường"

Nhân vật:

- Minh: Học sinh năng động, yêu thiên nhiên.

- Lan: Bạn của Minh, có quan điểm thực dụng.

- Thầy Hải: Giáo viên dạy môn giáo dục công dân.

- Bà Tâm: Người dân sống gần khu công nghiệp.

- Công an Môi Trường: Đại diện cho cơ quan chức năng.

Cảnh 1: Trường học - Giờ học giáo dục công dân

(Thầy Hải đang giảng bài về trách nhiệm của công dân trong bảo vệ môi trường.)

Thầy Hải: Các em, hôm nay chúng ta sẽ nói về trách nhiệm pháp lý của công dân trong bảo vệ môi trường. Ai có thể cho tôi biết một số hành vi vi phạm môi trường?

Minh: Dạ, thưa thầy, xả rác bừa bãi, đốt rác thải, hay khai thác tài nguyên trái phép.

Lan: Nhưng em thấy, việc đó cũng chỉ là vấn đề nhỏ, không ảnh hưởng nhiều đến môi trường đâu!

Thầy Hải: Sai lầm lớn, Lan ạ! Mỗi hành động đều có tác động. Hãy nhớ rằng, bảo vệ môi trường là trách nhiệm của mọi công dân!

Cảnh 2: Khu phố - Cuộc trò chuyện giữa Minh, Lan và Bà Tâm

(Minh và Lan đang đi dạo thì thấy Bà Tâm đang thu gom rác.)

Minh: Bà Tâm, sao bà lại thu gom rác vậy?

Bà Tâm: Tôi muốn giữ cho khu phố sạch sẽ, nếu không, môi trường sẽ ô nhiễm và ảnh hưởng đến sức khỏe chúng ta.

Lan: Nhưng có phải trách nhiệm đó của ai khác không, như chính quyền?

Bà Tâm: Mọi người đều có trách nhiệm! Nếu chúng ta không hành động, ai sẽ bảo vệ môi trường cho chúng ta?

Cảnh 3: Trở lại trường học - Thảo luận nhóm

(Các học sinh đang thảo luận về cách bảo vệ môi trường.)

Minh: Mình nghĩ, chúng ta có thể bắt đầu từ những việc nhỏ như không xả rác, phân loại rác thải, và trồng cây!

Lan: Nhưng có những người vẫn bất chấp, như xả thải ra sông!

(Công an Môi Trường xuất hiện.)

Công an Môi Trường: Đúng vậy! Chúng tôi sẽ xử lý các hành vi vi phạm. Mọi công dân đều có thể tố cáo những hành vi này. Hãy cùng nhau bảo vệ môi trường!

Cảnh 4: Kết thúc - Thông điệp

(Minh, Lan, và các bạn học sinh cùng nhau trồng cây và thu gom rác.)

Minh: Bảo vệ môi trường là trách nhiệm của tất cả chúng ta!

Lan: Em đã hiểu rằng, mỗi hành động nhỏ cũng góp phần tạo nên sự khác biệt!

Tất cả: Chúng ta hãy cùng nhau hành động vì một môi trường trong lành hơn!