BÀI 13. CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945

MỞ ĐẦU

Trong những ngày Cách mạng tháng Tám năm 1945, hàng nghìn người đã ca vang bài hát Tiến quân ca giữa bầu trời Hà Nội. Bài Tiến quân ca đã trở thành Quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, nay là nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Hãy chia sẻ những điều em biết về Quốc ca và Cách mạng tháng Tám năm 1945.

Giải nhanh:

 - Tiến quân ca do nhạc sĩ Văn Cao (1923–1995) sáng tác vào năm 1944. Bài hát được chọn làm quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ 13/8/1945 đến 1/7/1976, và tiếp tục được chọn làm quốc ca của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam từ  2/7/1976.

- Tháng 8/1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, cả dân tộc Việt Nam đã vùng lên Tổng khởi nghĩa thắng lợi, giành chính quyền trong cả nước. Ngày 2-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập, tuyên bố sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. 

1. TRƯỚC TỔNG KHỞI NGHĨA

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 1, 2, 3, 4, em hãy:

Nêu những việc Nguyễn Ái Quốc đã làm ở Cao Bằng và kể lại câu chuyện Bác Hồ về nước.

Kể lại câu chuyện "Việc này chú Văn có thể làm được không?" và giới thiệu về Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Giải nhanh:

a, Những việc Bác đã làm ở Cao Bằng 

Đầu năm 1941, tại Pác Bó (Cao Bằng) Nguyễn Ái Quốc đã tích cực chỉ đạo xây dựng lực lượng, căn cứ địa cách mạng, chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền.

Phong trào cách mạng ở Cao Bằng phát triển mạnh, thu hút đông đảo người dân từ già đến trẻ tham gia.

Năm 1944, Hồ Chí Minh đã giao cho Võ Nguyên Giáp nhiệm vụ thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân.

b, Chuyện Bác Hồ về nước

Sáng sớm một ngày trong tháng 1-1941, Bác cùng cả đoàn xuất phát từ làng Năm Quang (Trung Quốc). Sau 8 giờ đi đường, khoảng 12 giờ trưa thì đoàn về đến cột mốc 108 trên biên giới Việt - Trung thuộc xã Trường Hà, châu Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng.

c, Chuyện “Việc này chú Văn có thể làm được không?” 

Trong một cuộc họp năm 1944, Bác phân tích tình hình: "Lực lượng vũ trang của ta hiện nay đã ít lại phân tán quá. Bây giờ nên tập hợp những cán bộ, chiến sĩ anh dũng nhất, những vũ khí tốt nhất, tổ chức thành một đội vũ trang...".

Sau đó đến phần tìm người chỉ huy. Cùng trao đổi một lúc, Người hỏi:

- Việc này giao chủ Văn (bí danh của Võ Nguyên Giáp) phụ trách. Chú Văn có thể làm được không?

Với tác phong quân sự, anh Văn trả lời ngay:

- Có thể được!

d, Giới thiệu Võ Nguyên Giáp 

Võ Nguyên Giáp (1911 - 2013) quê ở Quảng Bình. Ông từng là sinh viên Luật của Đại học Đông Dương và là giáo viên dạy Lịch sử ở một trường tư tại Hà Nội.

Ngày 22-12-1944, Võ Nguyên Giáp chỉ huy Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân.

Năm 37 tuổi, Võ Nguyên Giáp được phong Đại tướng và trở thành vị Đại tướng đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam.

2. THẮNG LỢI Ở HÀ NỘI, HUẾ, SÀI GÒN TRONG TỔNG KHỞI NGHĨA

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 5, 6, em hãy kể lại một sự kiện diễn ra trong Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn.

Giải nhanh:

Hưởng ứng lời kêu gọi của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân cả nước đồng loạt tiến hành tổng khởi nghĩa, giành chính quyền.

Sáng ngày 19-8-1945 vào 11 giờ, trước hơn 20 vạn người tập trung trước Nhà hát Lớn, Uỷ ban khởi nghĩa đọc lời kêu gọi khởi nghĩa. Sau đó, đến tối cùng ngày, cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội toàn thắng.

Ngày 23-8, nhân dân Huế giành được chính quyền.

Tại Sài Gòn, sáng ngày 25-8, quần chúng cách mạng chiếm Sở Mặt thảm, Sở Cảnh sát, nhà ga, bưu điện, nhà máy điện.....

Ngày 28-8, Tổng khởi nghĩa thành công trong cả nước.

3. BÁC HỒ VIẾT VÀ ĐỌC BẢN TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP 

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 7, em hãy kể lại câu chuyện Chủ tịch Hồ Chí Minh viết và đọc bàn "Tuyên ngôn Độc lập" Nêu cảm nhận của em về Chủ tịch Hồ Chí Minh trong buổi lễ đọc “Tuyên ngôn Độc lập

Giải nhanh:

- Từ ngày 28-8-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập tại căn nhà số 48, phố Hàng Ngang.

- Ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình, chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố sự ra đời của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà

=> Cảm nhận của em: Trong buổi tuyên ngôn độc lập, hình ảnh Bác Hồ rất tôn nghiêm, ăn mặc giản dị , gợi lên sự thân thuộc giữa toàn nhân dân và Bác. Khi đọc bản tuyên ngôn, hình ảnh Bác tỏa ra một sự hấp dẫn đến kỳ lạ. 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Sắp xếp các sự kiện dưới đây theo đúng tiến trình lịch sử: Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập; Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập; Nguyễn Ái Quốc về nước; Thủ đô Hà Nội khởi nghĩa giành chính quyền.

Giải nhanh:

• Nguyễn Ái Quốc về nước – Đầu năm 1942
• Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập – năm 1944
• Thủ đô Hà Nội khởi nghĩa giành chính quyền – tối ngày 19/8/1945
• Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập – ngày 2/9/ 1945

Câu 2: Kể lại thắng lợi ở một trong số các địa phương: Hà Nội, Huế, Sài Gòn..... trong Cách mạng tháng Tám năm 1945 dựa vào tư liệu lịch sử (câu chuyện, tranh ảnh, văn bản....) mà em đã sưu tầm.

Giải nhanh:

Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân cả nước đồng loạt vùng dậy, tiến hành tổng khởi nghĩa, giành chính quyền. Từ ngày 14 đến ngày 18-8, cuộc tổng khởi nghĩa nổ ra giành được thắng lợi ở nông thôn đồng bằng Bắc Bộ, đại bộ phận miền Trung, một phần miền Nam và ở các thị xã: Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh,... Ngày 19-8, khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi ở Hà Nội. Ngày 23-8, khởi nghĩa thắng lợi ở Huế và ở Bắc Cạn, Hòa Bình, Hải Phòng,... Ngày 25-8, khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn - Gia Định, Kon Tum, Sóc Trăng,... Ở Côn Đảo, Đảng bộ nhà tù Côn Đảo đã lãnh đạo các chiến sĩ cách mạng bị giam cầm nổi dậy giành chính quyền.

Chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8-1945, cuộc tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi hoàn toàn, chính quyền trong cả nước về tay nhân dân.

VẬN DỤNG

Câu 1: Viết một đoạn văn khoảng 5 – 7 câu nêu cảm nghĩ của em về một nhân vật hoặc câu chuyện có trong bài học.

Giải nhanh:

Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một trong những nhà lãnh đạo quân sự lỗi lạc của Việt Nam, người đã có những đóng góp vô cùng quan trọng đối với dân tộc Việt Nam. Ông là người lãnh đạo quân đội Việt Nam trong những chiến dịch quân sự quyết định như chiến dịch Điện Biên Phủ và chiến dịch Hồ Chí Minh trên Đường Trường Sơn. Ông cũng là một trong những người đầu tiên nhấn mạnh tầm quan trọng của phát triển kinh tế và xã hội đồng đều sau chiến tranh, đồng thời đề xuất các chiến lược phát triển bền vững cho đất nước.Với những đóng góp to lớn của mình, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử và tâm hồn của dân tộc Việt Nam.