BÀI 21. VÙNG ĐẤT PHÍA NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ X ĐẾN ĐẦU THẾ KỈ XVI

1. Diễn biến cơ bản về chính trị của vùng đất phía Nam từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI

Câu 1: Nêu những diến biến cơ bản về chính trị của vùng đất phía Nam từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI.

Giải nhanh:

- Chiến tranh thường xuyên xảy ra giữa Chăm-pa với Cam-pu-chia và Đại Việt.

- Năm 1069, vua Chăm-pa nhường ba châu Bố Chính, Địa Lý và Ma Linh cho Đại Việt.

- Từ năm 1113 đến 1220, chiến tranh giữa Chăm-pa và Cam-pu-chia xảy ra, với Cam-pu-chia chiếm đóng Vi-giay-a hai lần.

- Cuối thế kỉ XIII, Chăm-pa cùng Đại Việt kháng chiến chống quân Mông - Nguyên và thiết lập mối quan hệ hoà hiếu.

- Từ nửa sau thế kỉ XIV đến cuối thế kỉ XV, xung đột giữa Chăm-pa và Đại Việt gia tăng, dẫn đến sự sáp nhập các vùng Chiêm Động, Cổ Luỹ và Vi-giay-a vào Đại Việt, lãnh thổ Chăm-pa bị thu hẹp.

- Vùng lưu vực sông Đồng Nai và Nam Bộ hầu như không có dấu vết con người, với đầm lầy, rừng đước, và mạng lưới kênh rạch phức tạp.

2. Tình hình kinh tế, văn hóa vùng đất phía Nam từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI

Câu 1: Trình bày những diễn biến chính về kinh tế, văn hoá của vùng đất phía Nam từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI.

Giải nhanh:

*Về kinh tế:

- Trồng lúa và nghề đánh cá là hai ngành chủ đạo.

- Nghề thủ công như làm đồ gốm, dệt vải, đóng thuyền phát triển ổn định.

- Thương nghiệp sôi động với buôn bán và trao đổi hàng hoá với thương nhân nước ngoài.

*Về văn hoá:

- Đại Việt tiến hành di dân vào phía Nam từ thế kỉ XI, hòa nhập với người Chăm-pa.

- Cuộc sống yên bình thúc đẩy tăng trưởng dân số.

- Sự hoà nhập văn hoá được thể hiện qua nhiều phong tục đặc sắc.

- Đền tháp Chăm trở thành nơi thờ cúng chung của người Việt và người Chăm.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Câu 1: Điền những sự kiện chính trị cơ bản của vùng đất phía Nam từ thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI cho phù hợp với các mốc thời gian dưới đây:

Giải nhanh:

Câu 2: Liên hệ với kiến thức lịch sử đã học về Vương quốc Phù Nam, em hãy nêu điểm khác biệt căn bản về tình hình phát triển của vùng đất Nam Bộ từ thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI so với giai đoạn trước đó (từ thế kỉ I đến thế kỉ VII). Vì sao lại có sự khác biệt này? 

Giải nhanh:

Trong thế kỉ I đến thế kỉ VII, Nam Bộ là lãnh thổ của vương quốc Phù Nam, phát triển thành đế chế với ngành thương nghiệp khá phát triển. Dân cư có kinh nghiệm và tài năng trong làm thuỷ lợi, khai phá và canh tác đồng bằng trũng thấp. Đầu thế kỉ VII, Chân Lạp chiếm lãnh thổ của Phù Nam ở Nam Bộ. Quản lý vùng Thuỷ Chân Lạp gặp khó khăn do phải khai phá đất Lục Chân Lạp, đối phó với Chiêm và Chămpa. Đến thế kỉ XIII, Nam Bộ thưa thớt dân cư, vẫn chưa có nhiều phát triển kinh tế nổi bật so với thế kỉ trước, vẫn chủ yếu dựa vào nông nghiệp.

Câu 3: Sưu tầm các tư liệu, tìm hiểu về một công trình kiến trúc của Chăm-pa mà hiện nay vẫn là nơi tổ chức lễ hội hay thờ cúng của cư dân địa phương các tỉnh miền Trung Việt Nam. 

Giải nhanh:

Tháp Chàm Poshanư (hay Tháp Chăm Phố Hài) là một trong những di tích quan trọng của Vương quốc Chăm Pa. Nằm cách trung tâm Phan Thiết 7 km, tháp này thu hút du khách nhờ kiến trúc và nghệ thuật chạm khắc của người Chăm. Xây dựng từ cuối thế kỷ VIII đến đầu thế kỷ IX, tháp dùng để thờ vị thần Shiva và sau này là công chúa Poshanư, người được người Chăm yêu quý vì tài năng và nhân hậu. Tháp Poshanư theo kiến trúc Hòa Lai, có móng vuông, càng lên cao càng nhỏ lại, với cửa tháp hình vòm cuốn và các hoa văn độc đáo. Có 3 tầng chính, cao 15m, và cửa chính hướng Đông được cho là nơi cư ngụ của thần Linh. Mỗi năm, người Chăm đến đây cúng bái, cầu mưa thuận, gió hòa và tưởng nhớ công ơn của người xưa, duy trì nghi lễ từ đời này sang đời khác.