Bài 14. Văn minh Phù Nam

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Cơ sở hình thành

a, Điều kiện tự nhiên

Câu hỏi . Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành văn minh Phù Nam?

Giải nhanh:

- Mạng lưới sông ngòi dày đặc

=> Tác động: thuận lợi cho việc quần tụ dân cư, đời sống sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp của cư dân.

 - Phần biển bao bọc ở phía đông và tây nam lãnh thổ với nhiều hải cảng.

=> Tác động: Phù Nam có thể sớm kết nối với nền thương mại biển quốc tế sôi động qua con đường Tơ lụa và con đường Hồ tiêu.

b, Dân cư và xã hội

Câu hỏi: Nêu cơ sở hình thành về dân cư, xã hội của văn minh Phù Nam

Giải nhanh:

- Tổ tiên người Phù Nam là nhóm cư dân bản địa có quá trình phát triển liên tục từ thời kì đồ đá, chủ nhân của nền văn hóa tiền Óc Eo.

- Sự tiếp xúc với văn minh Ấn Độ đã giúp Phù Nam sớm tiếp thu nhiều giá trị văn minh như: chữ viết, tư tưởng, tôn giáo, tổ chức nhà nước và chế độ đẳng cấp…

- Xã hội Phù Nam gồm nhiều tầng lớp, có sự phân hóa giàu nghèo sâu sắc.

c, Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ

Câu hỏi: Nêu ảnh hướng của văn minh Ấn Độ đến văn minh Phù Nam.

Giải nhanh:

- Trong quá trình buôn bán, tiếp xúc với người Ấn Độ, người Phù Nam đã tiếp nhận tôn giáo như Phật giáo, Hindu giáo...

- Kĩ thuật tạc tượng, điêu khắc trên các chất liệu gỗ, gốm chịu ảnh hưởng đậm nét phong cách Ấn Độ.

2. Thành tựu văn minh tiêu biểu

a, Sự ra đời của nhà nước

Câu hỏi. Nêu sự ra đời của Nhà nước Phù Nam.

Giải nhanh:

 - Trên địa bàn châu thổ sông Cửu Long đã hình thành văn hóa Óc Eo cách ngày nay 1500 – 2000 năm.

- Trên cơ sở văn hóa Óc Eo, quốc gia cổ Phù Nam hình thành vào khoảng thế kỉ I và trở thành một quốc gia rất phát triển trong các thế kỉ III – V.

b, Hoạt động kinh tế

Câu hỏi: Nêu hoạt động kinh tế chính của cư dân Phù Nam.

Giải nhanh:

• Chủ yếu sống bằng nghề trồng lúa, nông nghiệp phát triển, gieo một năm, gặt hái ba năm
• Thủ công nghiệp độc đáo
• Buôn bán, giao lưu thương mại, trao đổi sản vật và hàng hóa với thương nhân các nước 

c, Đời sống vật chất

Câu hỏi. Nêu những thành tựu cơ bản về đời sống vật chất của cư dân Phù Nam.

Giải nhanh:

  - Xúc tiến mạnh mẽ hoạt động trao đổi, buôn bán với bên ngoài. 

 - Nhà ở: sống trong những ngôi nhà sàn làm bằng gỗ lợp lá.

 - Phương tiện đi lại: chủ yếu là thuyền, phù hợp với môi trường trên sông, rạch và ven biển. 

 - Trang phục: khá đơn giản, đàn ông mặc khố dài tới gối, ở trần; phụ nữ dùng một tấm vải quấn lại thành váy và đeo trang sức.

d, Đời sống tinh thần

Câu hỏi 1. Nêu  những nét chính về đời sống tinh thần của cư dân Phù Nam

Giải nhanh:

- Tín ngưỡng, tôn giáo, lễ hội:

Trước khi tiếp xúc với các nền văn hóa bên ngoài, cư dân Sa Huỳnh đã duy trì nhiều tín ngưỡng truyền thống: thờ sinh thực khí, thờ tổ tiên,...

Tiếp thu tôn giáo khác: Phật giáo, Hin-đu giáo, Hồi giáo.

- Hệ thống lễ hội đặc sắc được đồng bào tổ chức hằng năm tại cụm di tích tháp Chăm.

- Kiến trúc, điêu khắc: Nghệ thuật điêu khắc thể hiện thông qua các bức tượng và phù điêu trang trí trên các đài thờ, đền tháp.

- Phong tục, tập quán: chế độ mẫu hệ

- Văn học: đa dạng thể loại 

- Âm nhạc: múa tôn giáo, múa độc diễn, múa đạo cụ, múa bóng, múa tập thê,…và chế tạo nhiều loại nhạc cụ độc đáo.

Câu hỏi 2. Dựa vào kiến thức trong bài và Hình 13.5, em hãy cho biết nét độc đáo của kiến trúc, điêu khắc Chăm – pa.

Giải nhanh:

- Dấu ấn riêng biệt trong kiến trúc Chăm là kĩ thuật làm gạch kết dính để xây tháp và kĩ thuật chạm trổ trên đá.

- Những phù điêu nhấn mạnh vào từng hình tượng và khuynh hướng thiên về tượng tròn là đặc điểm giàu tính ấn tượng, tạo nên vẻ đẹp độc đáo

LUYỆN TẬP

Câu hỏi. Lập bảng thống kê các thành tựu tiêu biểu của văn minh Phù Nam theo gợi ý sau vào vở: 

Giải nhanh:

VẬN DỤNG

Câu hỏi. Sưu tầm và giới thiệu một số tư liệu về nên văn minh Phù Nam.

Giải nhanh:

Tư liệu giới thiệu về: Tượng thần Vishnu Bình Hòa 

- Tượng Vishnu Bình Hòa có niên đại thế kỷ VI - VII, được tạc bằng sa thạch, có kết cấu hạt mịn, cứng, màu xám đen. Tượng cao 167 cm, nặng 220 kg. Tượng thần Vishnu Bình Hòa được tạc trong tư thế đứng chính diện, khá cao như kích thước người thật, thể hình thanh thoát, hơi lệch hông về bên phải. Đầu đội mũ hình trụ thẳng, dưới vành mũ trước trán để lộ những lọn tóc.

- Tượng thần Vishnu Bình Hòa là hiện vật gốc mang tính độc bản, độc đáo, có nhiều giá trị về lịch sử, văn hóa, nghệ thuật và khoa học. Năm 2021, pho tượng này được công nhận là Bảo vật quốc gia của Việt Nam.