BÀI 8. ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN VÀ Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC

MỞ ĐẦU

Francium (Fr) là nguyên tố phóng xạ được phát hiện bởi Peray (Pơ – rây) năm 1939, nguyên tố này thuộc chu kì 7, nhóm IA. Hãy dự đoán tính chất hóa học cơ bản của francium (Đó là kim loại hay phi kim? Mức độ hoạt động hóa học của francium như thế nào?)

Giải nhanh:

Fr là kim loại và là kim loại hoạt động hóa học rất mạnh.

I. ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC

II. Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC

Luyện tập 1:Viết công thức hydroxide của nguyên tố Sr (Z = 38) và dự đoán hydroxide này có tính base mạnh hay yếu.

Giải nhanh:

- Công thức hydroxide: Sr(OH)₂

- Là base mạnh.

Luyện tập 2:Một acid của Se (Z = 34) có công thức H₂SeO₄. Acid này là acid mạnh hay yếu?

Giải nhanh:

Đây là acid mạnh.

BÀI TẬP

Bài 1: Nguyên tố X có Z = 38, có cấu hình electron lớp ngoài cùng và sát ngoài cùng là 4s²4p⁶5s².

a) Cho biết vị trí của X trong bảng tuần hoàn.

b) Hãy cho biết tính chất hóa học cơ bản của X là gì.

c) Viết công thức oxide và hydroxide cao nhất của X.

d) Viết phương trình phản ứng hóa học khi cho X tác dụng với Cl₂.

Giải nhanh:

a) Thuộc ô số 38, chu kì 5, nhóm IIA.

b) X là kim loại hoạt động hóa học mạnh.

c) - Công thức oxide cao nhất: XO

- Công thức hydroxide: X(OH)₂

d) PTHH: X + Cl₂ → XCl₂

Bài 2: Trình bày các quy luật về xu hướng biến đổi bán kính, độ âm điện, tính kim loại, tính phi kim của nguyên tử các nguyên tố trong một chu kì và trong một nhóm A.

Giải nhanh:

Theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân:

- Bán kính nguyên tử:

+ Trong một chu kì, bán kính các nguyên tử có xu hướng giảm dần.

+ Trong một nhóm, bán kính của nguyên tử có xu hướng tăng dần.

- Độ âm điện:

+ Trong một chu kì, độ âm điện có xu hướng tăng dần.

+ Trong một nhóm, độ âm điện có xu hướng giảm dần

- Tính kim loại và tính phi kim:

+ Trong một chu kì, tính phi kim của các nguyên tố có xu hướng tăng dần.

+ Trong một nhóm, tính phi kim của các nguyên tố có xu hướng giảm dần.

Bài 3: Hydroxide của nguyên tố T có tính base mạnh và tác dụng được với HCl theo tỉ lệ mol giữa hydroxide của T và HCl là 1 : 2. Hãy dự đoán nguyên tố T thuộc nhóm nào trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.

Giải nhanh:

T thuộc nhóm IIA trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.

Bài 4: Oxide cao nhất của hai nguyên tố X và Y khi tan trong nước tạo dung dịch làm giấy quỳ chuyển sang màu xanh. Biết rằng tỉ lệ nguyên tử X cũng như Y với oxygen trong các oxide cao nhất là bằng nhau, khối lượng phân tử oxide cao nhất của Y lớn hơn khối lượng phân tử oxide cao nhất của X.

a) Dự đoán X và Y thuộc loại nguyên tố nào (kim loại, phi kim,…). Giải thích.

b) Dự đoán hai nguyên tố X và Y thuộc cùng một chu kì hay cùng một nhóm? Giải thích.

c) So sánh số hiệu nguyên tử của X và Y. Giải thích.

Giải nhanh:

a) Oxide cao nhất của hai nguyên tố X và Y khi tan trong nước tạo dung dịch làm giấy quỳ chuyển sang màu xanh nên oxide cao nhất của X và Y có tính base ⇒ X và Y là kim loại.

b) Tỉ lệ nguyên tử X cũng như Y với oxygen trong các oxide cao nhất là bằng nhau

⇒ X và Y có hóa trị II ⇒ X và Y đều thuộc nhóm IIA.

c) Các oxide cao nhất của hai nguyên tố X và Y lần lượt là XO và YO

mà khối lượng phân tử oxide cao nhất của Y lớn hơn oxide cao nhất của X.

⇒ Số hiệu nguyên tử của Y lớn hơn của X.