BÀI 2. CẢM THÔNG, GIÚP ĐỠ NGƯỜI GẶP KHÓ KHĂN

I. KHỞI ĐỘNG 

Câu hỏi: Nghe bài hát " Bầu và bí" ( Nhạc: Phạm Tuyên, lời: Ca dao cổ), Bài hát nhắn gửi chúng ta điều gì?

Đáp án:

Khuyên chúng ta phải biết yêu thương, trợ giúp lẫn nhau, không phân biệt màu da, xuất thân, hoàn cảnh, địa vị, đã là con người cần phải biết yêu thương chính đồng loại, chính những con người giống mình.

II. KHÁM PHÁ 

1. Tìm hiểu một số biểu hiện của sự cảm thông, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn 

Câu hỏi:  Em hãy quan sát tranh và cho biết những người trong tranh gặp khó khăn gì? Tìm hiểu một số biểu hiện của sự cảm thông, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn Em còn biết những hoàn cảnh khó khăn nào khác?... 

Giải nhanh

• Bức tranh 1: Người đàn ông bị khiếm thị 
• Bức tranh 2: Cậu bé bị ốm
• Bức tranh 3: Gia đình nghèo khó 
• Bức tranh 4: Nhà cô bé bị dột làm ướt hết sách vở nên cô bé phải mang phơi 

- Những hoàn cảnh khó khăn khác như: mồ côi cha mẹ, bị tật nguyền, bị chất độc màu da cam,..... 

Câu hỏi. Em hãy nêu những biểu hiện của sự cảm thông, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn trong những bức tranh sau. Em hãy kể thêm những việc làm khác thể hiện sự cảm thông, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn. 

Giải nhanh:

• Bức tranh 1: Mở quán ăn từ thiện cho những người có hoàn cảnh khó khăn 
• Bức tranh 2: Trao tặng ngôi nhà cho người già không nơi nương tựa 
• Bức tranh 3: Giúp bạn qua đường khi bạn không thể đứng dậy được 
• Bức tranh 4: Dọn dẹp nhà cửa giúp đỡ bà cụ khi bà ở một mình 
• Bức tranh 5: Quyên góp, ủng hộ quần áo, sách vở cho đồng bào bị ảnh hưởng thiên tai lũ lụt 
• Bức tranh 6: Hai bạn nhỏ đang động viên bạn vượt qua khó khăn 

- Những việc làm khác thể hiện sự cảm thông, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn: hành động khích lệ, động viên, an ủi khi bạn bè, người thân gặp khó khăn đã thể hiện sự quan tâm, cảm thông, chia sẻ.

2. Khám phá vì sao phải cảm thông, giúp đỡ người gặp khó khăn 

Câu hỏi: Đọc truyện Giúp bạn và trả lời câu hỏi: Khỉ con đã làm gì để giúp dê con? Khi được giúp đỡ, dê con cảm thấy thế nào? Em sẽ làm gì nếu những người xung quanh em gặp khó khăn? …

Đáp án:

- Khỉ con đã chủ động mời dê con đến nhà mình, xin phép mẹ tặng dê con một số sách vở, quần áo, đồ chơi và đồ dùng sinh hoạt. Khi được giúp đỡ như vậy, dê con cảm thấy rất vui và hạnh phúc khi được đối xử như vậy. 

- Khi mọi người xung quanh em gặp khó khăn em sẽ động viên, an ủi và giúp đỡ họ. 

- Sự cảm thông, giúp đỡ những người gặp khó khăn tạo sức mạnh to lớn, nghị lực, niềm tin vào một ngày mai tươi sáng hơn, cảm thông và chia sẻ giúp mọi người gần gũi và gắn bó gần nhau hơn. 

LUYỆN TẬP 

Câu 1. Kể về một người có hoàn cảnh khó khăn mà em biết theo gợi ý sau: Tên của người đó; Nơi họ sống; Những khó khăn mà họ đang gặp; Những việc em có thể làm để giúp đỡ họ

Đáp án:

Lan có mẹ bị ốm yếu nên khó khăn trong sinh hoạt. Gia đình nguồn kinh tế chính dựa vào lương hưu của mẹ. Hằng ngày Lan phải về dọn dẹp nhà cửa và chăm sóc mẹ. Cuộc sống vô cùng khó khăn. Sau khi em biết hoàn cảnh của Lan em cùng các các bạn động viên, an ủi bạn trong thời gian này và quyên góp một chút tiền, đồ dùng hằng ngày cho Lan. 

Câu 2. Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao? 

Đáp án:

• Em đồng tình với ý kiến của Lan bởi ai khi đang gặp chuyện gì đó không vui thì người biết chuyện sẽ động viên, an ủi để họ có niềm tin, động lực vượt qua mọi khó khăn.
• Em không đồng tình với ý kiến của Tuấn bởi khi ai gặp khó khăn thì bất kể người lớn hay trẻ em vẫn có thể quan tâm, giúp đỡ họ bằng những hành động nhỏ nhất, người lớn giúp việc lớn còn trẻ em có thể giúp việc nhỏ. 
• Em đồng tình với ý kiến của Hùng bởi các phương tiện công cộng đều có quy đinh " nhường chỗ cho người già, phụ nữ có thai, người tàn tật, trẻ em,..." .
• Em không đồng tình với ý kiến của Vân bởi chúng ta phải mở lòng tấm lòng nhân ái của mình để giúp đỡ tất cả mọi người khi gặp khó khăn.
• Em đồng tình với ý kiến của Huyền bởi chúng ta không nên kì thị người khuyết tật phải luôn giúp đỡ họ để họ có thể hòa nhập với môi trường. 

Câu 3. Lựa chọn thái độ, hành vi thể hiện sự cảm thông, giúp đỡ

Giải nhanh:

a,c,d,e,g.

Câu 4. Xử lí tình huống 

Đáp án:

a. Nếu là Linh em sẽ cùng với các bạn giúp đỡ bà cụ trước khi nào xong việc mới đến dự sinh nhật bạn và em sẽ báo cho bạn trước rằng mình có việc nên đến muộn. 

b. Nếu là Phong em sẽ động viên, an ủi bạn để bạn có thể vượt qua nỗi đau mất người thân. 

c. Em sẽ tham gia hưởng ứng nhiệt tình để giúp đỡ các bạn vùng cao. 

VẬN DỤNG 

Câu 1. Em hãy tìm những câu ca dao, tục ngữ, bài thơ, bài hát,... nói về sự cảm thông, giúp đỡ con người. 

Đáp án:

Những câu ca dao, tục ngữ nói về sự quan tâm, cảm thông, chia sẻ:

- Một miếng khi đói bằng một gói khi no. Ý nghĩa: Sự giúp đỡ người khác khi gặp khó khăn, nghèo khó thật đáng quý. Cho dù hoàn cảnh gia đình đã khá giả nhưng cũng không thể so sánh được với sự giúp đỡ những người gặp khó khăn, nghèo khổ, cho dù chỉ là 1 món quà nhỏ.

- Thương người như thể thương thân. Ý nghĩa: Yêu thương, trân trọng người khác như yêu thương, trân trọng chính bản thân mình.

- Lá lành đùm lá rách. Ý nghĩa: Những người có cuộc sống đầy đủ cần biết đùm bọc, giúp đỡ những người gặp hoàn cảnh khó khăn. Trong cuộc sống, con người phải biết yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau.

- Nhường cơm, sẻ áo. Ý nghĩa: Chia sẻ những thứ cần thiết cho nhau khi thấy người khác gặp khó khăn trong cuộc sống, cũng như câu máu chảy ruột mềm là người một nước phải biết đùm bọc và giúp đỡ nhau, đừng như chỉ vì chút ít lợi lộc mà bỏ mặc người khác, chỉ cần có lòng với nhau là được đừng mà quên giúp đỡ họ.

- Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ. Ý nghĩa: Khi trong gia đình, trong tập thể có một người gặp chuyện không may thì những người còn lại cũng lo lắng không yên. Câu tục ngữ này đã phản ánh rất trung thực đời sống tinh thần tình cảm biết quan tâm, chia sẻ những buồn vui nỗi buồn của người Việt Nam.

- Một giọt máu đào hơn ao nước lã. Ý nghĩa: Câu tục ngữ sử dụng phép so sánh không ngang bằng “hơn” để nhấn mạnh tầm quan trọng của tình cảm giữa những người máu mủ ruột thịt. Một giọt máu đào là rất ít nhưng còn hơn cả một ao nước lã, câu tục ngữ nhấn mạnh rằng những người có anh em họ hàng thì lúc nào cũng quý hơn những người ngoài.

- Chị ngã, em nâng. Ý nghĩa: Câu tục ngữ nói đến tình cảm chị em ruột thịt trong nhà phải luôn luôn tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong mọi hoàn cảnh.

- Máu chảy ruột mềm. Ý nghĩa: Những người trong máu mủ, họ hàng khi gặp hoạn nạn thì anh em, họ hàng cũng cảm thấy thương xót, đau đớn.

- Bầu ơi thương lấy bí cùng/ Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn. Ý nghĩa: Con người phải biết yêu thương, đùm bọc lẫn nhau. Tuy không cùng một mẹ sinh ra nhưng cũng cùng chung dòng máu con Rồng cháu Tiên, là anh em một nhà.

Câu  2. Em hãy viết những lời yêu thương để gửi đến người có hoàn cảnh khó khăn ( Ví dụ: một bạn vùng cao do lũ quét bị cuốn trôi sách vở, một bạn bị bệnh nặng không thể đến trường,...)

Đáp án:

Bạn Chi đang bị ốm nên không thể đến trường được . Sau khi biết chuyện em viết thư đôi lời gửi đến bạn: Chi à, bạn đã đỡ chưa? Hôm nay, ở lớp mình học vui lắm. Cậu cố gắng uống thuốc và ăn uống đầy đủ để mau khỏi bệnh nhé! Bọn tớ nhớ cậu lắm! Bọn tớ mới mua một con búp bê đẹp lắm, khi nào cậu đi học thì chơi cùng với bọn mình nhé! Chúc cậu mau sớm khỏi bệnh! 

Câu 3. Em hãy cùng các bạn trong nhóm xây dựng và thực hiện kế hoạch giúp đỡ người khó khăn theo bảng gợi ý: Tên người cần giúp đỡ; Hoàn cảnh khó khăn; Những việc em có thể giúp họ…

Đáp án: