BÀI 6 HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

MỞ ĐẦU

CH. Để thực hiện các hoạt động sống như trao đổi nước, khoáng, sinh trưởng, phát triển, sinh sản, ... thực vật sử dụng nguồn năng lượng do quá trình nào cung cấp?

Đáp án chuẩn:

Để thực hiện các hoạt động sống như trao đổi nước, khoáng, sinh trưởng, phát triển, sinh sản, ... thực vật sử dụng nguồn năng lượng do quá trình lấy khí O₂ thải khí CO₂ cung cấp.

II. CÁC CON ĐƯỜNG HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH.  Nêu khái niệm hô hấp ở thực vật và phân tích vai trò của hô hấp đối với cơ thể thực vật.

Đáp án chuẩn:

Khái niệm: Hô hấp là quá trình phân giải các hợp chất hữu cơ phức tạp, phổ biến là carbohydrate thành các chất đơn giản, đồng thời tạo ra ATP và nhiệt năng.

Vai trò của hô hấp: Năng lượng (dưới dạng ATP) sinh ra từ hô hấp được sử dụng cho hầu hết các hoạt động sống của cây như tổng hợp và vận chuyển các chất, sinh trưởng và phát triển, cảm ứng, ... Nhiệt năng được giải phóng ra trong hô hấp giúp duy trì nhiệt độ cơ thể, đảm bảo cho các hoạt động sống trong cơ thể thực vật diễn ra một cách bình thường Hô hấp tạo ra các sản phẩm trung gian (đường 3 carbon, pyruvate, ...) là nguyên liệu để tổng hợp nên các hợp chất hữu cơ trong cơ thể như protein, acid béo, …

CH. Con đường hô hấp hiếu khí và lên men gồm những giai đoạn nào? Nguyên liệu và sản phẩm của từng giai đoạn là gì?

Đáp án chuẩn:

III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. Tại sao để hạt nảy mầm cần cung cấp đủ nước?

Đáp án chuẩn:

Nước là dung môi, là môi trường cho các phản ứng hóa học xảy ra, đồng thời hoạt hóa các enzyme hô hấp. Vì vậy, nước trong mô, cơ quan, cơ thể thực vật liên quan trực tiếp đến cường độ hô hấp.

Trong giới hạn nhất định, cường độ hô hấp tỉ lệ thuận với hàm lượng nước. Các hạt khô đang ở trạng thái ngủ, nghỉ có hàm lượng nước rất thấp, khi hạt hút nước và nảy mầm thì cường độ hô hấp tăng nhanh. Chính vì vậy, để hạt nảy mầm cần cung cấp đủ nước.

CH.  Nước, nhiệt độ, hàm lượng O₂, CO₂ có ảnh hưởng như thế nào đến hô hấp ở thực vật? Giải thích.

Đáp án chuẩn:

Nước: Nước là dung môi, là môi trường cho các phản ứng hóa học xảy ra, đồng thời hoạt hóa các enzyme hô hấp. Vì vậy, nước trong mô, cơ quan, cơ thể thực vật liên quan trực tiếp đến cường độ hô hấp. Trong giới hạn nhất định, cường độ hô hấp tỉ lệ thuận với hàm lượng nước.

Nhiệt độ: Nhiệt độ ảnh hưởng đến hoạt động của các enzyme hô hấp, từ đó ảnh hưởng đến cường độ hô hấp. Trong giới hạn nhất định, khi nhiệt độ tăng, cường độ hô hấp cũng tăng, thúc đẩy sự nảy mầm của hạt, tạo năng lượng cung cấp cho các giai đoạn tiếp theo của cây non.

Hàm lượng O₂: Khi O₂ là nguyên liệu của hô hấp nên nồng độ O₂ ảnh hưởng trực tiếp đến cường độ hô hấp.

Hàm lượng CO₂: Hàm lượng CO₂ trong không khí cao sẽ ức chế hô hấp hiếu khí, cây chuyển sang con đường lên men, tạo nhiều sản phẩm độc, gây hại cho cây trồng hoặc làm giảm sức sống của hạt. 

V. MỐI QUAN HỆ GIỮA QUANG HỢP VÀ HÔ HẤP

DỪNG LẠI VÀ SUY NGẪM

CH. Sơ đồ hóa các ứng dụng thực tiễn của quá trình hô hấp ở thực vật. Vì sao điều chỉnh các yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp có thể kéo dài thời gian bảo quản nông sản và góp phần nâng cao năng suất cây trồng?

Đáp án chuẩn:

Nhờ hiểu biết về hô hấp ở thực vật đã giúp con người vận dụng chúng để đáp ứng nhu cầu của cây trồng, giảm thiểu những yếu tố khiến cây trồng stress. Vì vậy, điều chỉnh các yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp có thể kéo dài thời gian bảo quản nông sản và góp phần nâng cao năng suất cây trồng

CH. Quan sát Hình 6.2 trang 42, hãy phân tích mối quan hệ giữa 2 quá trình quang hợp và hô hấp ở thực vật.

Đáp án chuẩn:

Quang hợp tạo chất hữu cơ và O2 cho hô hấp. Hô hấp sản sinh CO2, cung cấp nguyên liệu cho quang hợp và tăng áp suất thẩm thấu của tế bào rễ, giúp rễ hút nước và cung cấp chất cho quang hợp.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

CH. Tại sao trong quá trình bảo quản nông sản, cần đưa cường độ hô hấp của nông sản về mức tối thiểu?

Đáp án chuẩn:

Duy trì cường độ hô hấp của nông sản ở mức tối thiểu để giảm thiểu sự hao hụt và nguy cơ phân giải các chất hữu cơ dự trữ trong sản phẩm. Hô hấp mạnh có thể tạo điều kiện bảo quản không tốt, dẫn đến nhanh hỏng và tích lũy các chất có hại.

CH. Giải thích cơ sở khoa học của việc ngâm hạt giống vào nước và ủ hạt trước khi gieo trồng.

Đáp án chuẩn:

Ngâm hạt trong nước giúp hạt nảy mầm bởi nước tham gia vào phản ứng hóa học của hô hấp tế bào và kích thích quá trình nảy mầm. Sau khi ngâm ủ, nội bộ hạt phản ứng hóa học và sản sinh hormone (auxin, gibberellin, cytokinin) kích thích sự phát triển của chồi và rễ. Sử dụng dung dịch chứa các hormone này cũng giúp tăng tính kích thích để hạt nảy mầm nhanh hơn.

CH. Hãy nêu các biện pháp bảo quản nông sản mà em biết. Giải thích cơ sở khoa học của việc rau trong siêu thị được bảo quản trong túi nylon đục lỗ và để trong tủ mát.

Đáp án chuẩn:

Một số biện pháp bảo quản nông sản:

- Đông lạnh

- Sấy khô, phơi khô

- Bảo quản trong môi trường CO2 cao

Bảo quản rau trong siêu thị bằng túi nylon đục lỗ và tủ mát:

- Túi nylon đục lỗ giúp lưu thông khí và duy trì độ ẩm cho rau, đồng thời cho phép rau hô hấp.

- Để trong tủ mát ở nhiệt độ từ 0 - 5 độ C giúp kiểm soát nhiệt độ và duy trì sự tươi mới của rau lâu hơn.

CH. Hãy giải thích vai trò của hô hấp đối với sự hút nước và khoáng của cây. Hiểu biết này có ý nghĩa gì trong trồng trọt?

Đáp án chuẩn:

Quá trình hấp thụ nước và chất khoáng ảnh hưởng mật thiết đến quá trình hô hấp của rễ:

- ATP từ hô hấp tham gia vận chuyển chủ động chất khoáng, CO2 từ hô hấp tham gia hút bám trao đổi.

- Sản phẩm trung gian của hô hấp và hấp thụ chất khoáng tăng áp suất thẩm thấu tế bào, giúp rễ hút nước hiệu quả.

Hiểu biết này giúp điều chỉnh nước và khoáng phù hợp cho cây trồng, đáp ứng nhu cầu sinh trưởng và phát triển, tạo điều kiện cho cây có năng suất cao.