MỞ ĐẦU

Câu 1: Để thực hiện các hoạt động sống như trao đổi nước, khoáng, sinh trưởng, phát triển, sinh sản,... thực vật sử dụng nguồn năng lượng do quá trình nào cung cấp?

Trả lời:

Thực vật sử dụng nguồn năng lượng do quá trình hô hấp cung cấp.

II. CÁC CON ĐƯỜNG HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

Câu 1: Nêu khái niệm hô hấp ở thực vật và phân tích vai trò của hô hấp đối với cơ thể thực vật.

Trả lời:

• Khái niệm: Hô hấp là quá trình phân giải các hợp chất hữu cơ phức tạp, phổ biến là carbohydrate thành các chất đơn giản, đồng thời tạo ra ATP và nhiệt năng.

• Vai trò của hô hấp: 

• ATP dùng cho hầu hết các hoạt động sống của cây

• Nhiệt năng giúp duy trì nhiệt độ cơ thể, đảm bảo các hoạt động sống của cây diễn ra bình thường

• Hô hấp tạo ra các sản phẩm trung gian là nguyên liệu để tổng hợp nên các hợp chất hữu cơ trong cơ thể.

Câu 2: Con đường hô hấp hiếu khí và lên men gồm những giai đoạn nào? Nguyên liệu và sản phẩm của từng giai đoạn là gì?

Trả lời:

III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÔ HẤP Ở THỰC VẬT

Câu 1: Tại sao để hạt nảy mầm cần cung cấp đủ nước?

Trả lời:

• Nước có vai trò hoạt hóa các enzyme hô hấp → nước có liên quan trực tiếp đến cường độ hô hấp.

• Các hạt khô đang ở trạng thái ngủ, nghỉ có hàm lượng nước rất thấp, quá trình hô hấp tế bào bị ức chế. Khi hạt có đủ nước, cường độ hô hấp tăng mạnh tạo ra sản phẩm và năng lượng đủ để hạt nảy mầm. 

Câu 2: Nước, nhiệt độ, hàm lượng O2, CO2 có ảnh hưởng như thế nào đến hô hấp ở thực vật? Giải thích.

Trả lời:

• Nước: hoạt hóa các enzyme hô hấp → liên quan trực tiếp đến cường độ hô hấp. 

• Nhiệt độ: ảnh hưởng đến hoạt động của các enzyme hô hấp, từ đó ảnh hưởng đến cường độ hô hấp. 

• Hàm lượng O2: O2 là nguyên liệu của hô hấp nên nồng độ O2 ảnh hưởng trực tiếp đến cường độ hô hấp.

• Hàm lượng CO2: Hàm lượng CO2 cao sẽ ức chế hô hấp hiếu khí, cây chuyển sang con đường lên men, tạo nhiều sản phẩm độc, gây hại cho cây trồng hoặc làm giảm sức sống của hạt.

V. MỐI QUAN HỆ GIỮA QUANG HỢP VÀ HÔ HẤP

Câu 1: Sơ đồ hóa các ứng dụng thực tiễn của quá trình hô hấp ở thực vật. Vì sao điều chỉnh các yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp có thể kéo dài thời gian bảo quản nông sản và góp phần nâng cao năng suất cây trồng?

Trả lời:

• Sơ đồ hóa:

• Hiểu biết về hô hấp ở thực vật đã giúp con người vận dụng chúng để đáp ứng nhu cầu của cây trồng, giảm thiểu những yếu tố khiến cây trồng stress → điều chỉnh → kéo dài thời gian bảo quản nông sản, nâng cao năng suất cây trồng.

Câu 3: Quan sát Hình 6.2 trang 42, hãy phân tích mối quan hệ giữa 2 quá trình quang hợp và hô hấp ở thực vật.

Trả lời:

• Hai quá trình này liên quan chặt chẽ với nhau, quang hợp tạo chất hữu cơ và O2 cung cấp nguyên liệu cho quá trình hô hấp. Ngược lại CO2 là sản phẩm của hô hấp được dùng làm nguyên liệu cho quang hợp.

• Hô hấp tạo các sản phẩm trung gian làm tăng áp suất thẩm thấu của tế bào rễ, tạo điều kiện cho rễ hút nước, cung cấp nguyên liệu cho quang hợp.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Tại sao trong quá trình bảo quản nông sản, cần đưa cường độ hô hấp của nông sản về mức tối thiểu?

Trả lời:

Duy trì cường độ hô hấp của nông sản ở mức tối thiểu để sự hao hụt xảy ra ở mức thấp nhất vì hô hấp là quá trình phân giải các chất hữu cơ dự trữ trong các sản phẩm. Hô hấp mạnh dẫn đến phân giải kị khí khiến thực phẩm nhanh hỏng hoặc tích lũy các chất có hại.

Câu 2: Giải thích cơ sở khoa học của việc ngâm hạt giống vào nước và ủ hạt trước khi gieo trồng.

Trả lời:

• Hạt ngâm trong nước → cường độ hô hấp tăng → tạo đủ sản phẩm và năng lượng cho hạt nảy mầm.

• Sau khi ngâm ủ hạt, cung cấp đủ nước và nhiệt độ, bên trong hạt sẽ xảy ra phản ứng hóa học sinh ra các hormone kích thích tế bào trong chồi và rễ của chồi phát triển. 

Câu 3: Hãy nêu các biện pháp bảo quản nông sản mà em biết. Giải thích cơ sở khoa học của việc rau trong siêu thị được bảo quản trong túi nylon đục lỗ và để trong tủ mát.

Trả lời:

• Một số biện pháp bảo quản nông sản:

• Bảo quản đông lạnh 

• Sấy khô, phơi khô 

• Bảo quản trong điều kiện nồng độ khí CO2 cao 

• Cơ sở khoa học của việc rau trong siêu thị được bảo quản trong túi nylon đục lỗ và để trong tủ mát: 

• Túi nylon đục lỗ để lưu thông khí giúp rau hô hấp dễ dàng hơn và duy trì độ ẩm rau. 

• Để rau trong tủ mát giúp kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm. 

Câu 2: Hãy giải thích vai trò của hô hấp đối với sự hút nước và khoáng của cây. Hiểu biết này có ý nghĩa gì trong trồng trọt?

Trả lời:

• Quá tình hấp thụ nước và chất khoáng liên quan chặt chẽ với quá trình hô hấp của rễ vì:

• Sản phẩm quá trình hô hấp là ATP tham gia vào quá trình vận chuyển chủ động chất khoáng, CO2 tham gia vào quá trình hút bám trao đổi.

• Các sản phẩm trung gian của hô hấp và sự hấp thụ các chất khoáng làm tăng áp suất thẩm thấu của tế bào làm tăng khả năng hút nước của tế bào.

• Hiểu biết về điều này giúp cho con người điều chỉnh lượng nước và khoáng cần thiết cho cây trồng, đáp ứng nhu cầu cần thiết phù hợp những giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây trồng để cây trồng phát triển tốt, năng suất cao.