BÀI 21. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU

CH: Trải qua các giai đoạn trong vòng đời, những con kiến có nhiều đặc điểm khác nhau, đặc biệt là từ giai đoạn ấu trùng tới kiến trưởng thành. Nguyên nhân nào dẫn đến sự thay đổi đó?

Đáp án chuẩn:

Vì quá trình sinh trưởng và phát triển ở mỗi giai đoạn khác nhau thì khác nhau

I. ĐẶC ĐIỂM SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

CH 1: Hãy liệt kê các đặc điểm sinh trưởng và phát triển ở động vật

Đáp án chuẩn:

- Cơ thể động vật có tốc độ sinh trưởng không đồng đều, với giai đoạn nhanh và chậm khác nhau.

- Các phần khác nhau của cơ thể động vật phát triển với tốc độ sinh trưởng không đồng nhất.

- Sinh trưởng đạt mức tối đa khi cơ thể đạt trưởng thành, tuy thuộc vào giống, loài động vật khác nhau với tốc độ và giới hạn sinh trưởng khác nhau.

- Phôi thai phát triển các cơ quan và hệ cơ quan khác nhau.

II. CÁC GIAI ĐOẠN CHÍNH TRONG QUÁ TRÌNH SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

CH 2: Quan sát Hình 21.2 và cho biết quá trình phát triển ở gà được chia thành những giai đoạn nào?

Đáp án chuẩn:

Gà mẹ đẻ ra trứng - Giai đoạn phôi - Phát triển hợp tử, hậu phôi - gà con - gà trưởng thành

III. CÁC HÌNH THỨC PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

CH 3: Quan sát Hình 21.3 và cho biết hình thái của vịt con mới nở có những điểm gì giống với vịt trưởng thành

Đáp án chuẩn:

Vịt con mới nở có hình thái, cấu tạo và sinh lý tương tự như ở con trưởng thành.

CH 4: Sự khác biệt giữa nòng nọc và ếch có ý nghĩa gì đối với sự phát triển của ếch?

Đáp án chuẩn:

Sự khác biệt giữa nòng nọc và ếch trong tính thích nghi với môi trường sống:

- Nòng nọc sống trong nước, không có chi, sử dụng mang để hô hấp và đuôi để bơi.

- Ếch sống trên cạn, hô hấp bằng phổi và da, có bốn chi để di chuyển.

CH 5: Quan sát Hình 21.5, nhận xét sự khác biệt về hình thái của con non qua mỗi lần lột xác kế tiếp nhau

Đáp án chuẩn:

- Ấu trùng giống châu chấu trưởng thành nhưng thiếu cánh và cơ quan sinh sản.

- Châu chấu trưởng thành linh hoạt hơn ấu trùng với các cơ quan sinh sản phát triển đầy đủ để sinh sản.

IV. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở NGƯỜI

CH 6: Quan sát các Hình 21.6, 21.7 và mô tả các giai đoạn phát triển của con người từ hợp tử đến cơ thể trưởng thành

Đáp án chuẩn:

- Sau thụ tinh, hợp tử di chuyển vào tử cung và hình thành túi phôi.

- Phôi qua các giai đoạn phân hóa, hình thành cơ quan và phát triển.

- Phôi 2 tháng tuổi đã có hầu hết cấu trúc cơ bản của cơ thể và chuyển sang giai đoạn tăng trưởng các cơ quan, hoàn thiện cấu trúc.

- Giai đoạn sau sinh bao gồm: Sơ sinh, thiếu nhi, thiếu niên, vị thành niên và trưởng thành.

Luyện tập: Phụ nữ mang thai cần có chế độ ăn uống như thế nào để đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng của thai nhi?

Đáp án chuẩn:

Phụ nữ mang thai nên uống viên sắt hàng ngày với liều 27 mg. Ngoài ra, nên ăn thực phẩm giàu chất sắt như thịt nạc đỏ, thịt gà, vịt, cá, đậu đỗ phơi khô, ngũ cốc bổ sung sắt, và nước quả mận. Để hấp thụ sắt hiệu quả hơn, họ nên kết hợp với các thực phẩm giàu vitamin C như cam, quýt, và cà chua.

CH 7: Vì sao chúng ta cần tìm hiểu kiến thức về giáo dục giới tính?

Đáp án chuẩn:

Giáo dục giới tính cung cấp kiến thức và kỹ năng cho trẻ tuổi về sức khỏe tình dục để họ có mối quan hệ lành mạnh và quyết định sáng suốt về tình dục, từ đó yêu thương bản thân hơn.

V. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

CH 8: Nêu vai trò của một số loại hormone ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật 

Đáp án chuẩn:

- Hormone sinh trưởng: kích thích phân chia và tăng kích thước tế bào, cũng như phát triển xương.

- Hormone thyroxine: kích thích chuyển hóa tế bào và đảm bảo sự phát triển bình thường của cơ thể.

- Hormone estrogen (nữ) và testosterone (nam): kích thích phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn dậy thì; testosterone cũng tăng tổng hợp protein giúp phát triển cơ bắp.

CH 9: Các nhân tố bên trong có ảnh hưởng như thế nào đến sinh trưởng và phát triển của động vật?

Đáp án chuẩn:

Các nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật:

- Yếu tố di truyền: hệ gen chi phối tuổi thọ, tốc độ, giới hạn, thời gian sinh trưởng và phát triển.

- Giới tính: ở từng thời kỳ, quá trình sinh trưởng và phát triển của giới đực và giới cái không giống nhau.

- Hoocmôn sinh trưởng phát triển.

CH 10: Nếu lượng hormone được cơ thể tiết ra quá nhiều hoặc quá ít thì sẽ gây hậu quả như thế nào cho động vật?

Đáp án chuẩn:

- Thiếu hormone GH dẫn đến lùn tuyến yên ở trẻ em.

- Tăng tiết GH có thể gây bệnh to đầu xương chi.

- Sự phát triển qua các giai đoạn ở sâu bọ được điều hòa bởi hormone ecdysone và juvenile.

- Rối loạn sản sinh thyroxine có thể dẫn đến nhược giáp, còn sự sản sinh quá mức thyroxine gây ra cường giáp.

CH 11:  Quan sát Hình 21.8, hãy cho biết vai trò của các hormone trong sự phát triển của sâu bướm

Đáp án chuẩn:

- Ecdysone: gây lột xác ở sâu bướm và kích thích sâu biến thành nhộng và bướm.

- Juvenile: phối hợp với ecdysone để gây lột xác ở sâu bướm và ức chế quá trình biến đổi từ sâu thành nhộng và bướm.

CH 12: Quan sát Hình 21.9, kể tên và nêu vai trò của các phân tử sinh học có nhiều trong các loại thức ăn được khuyến cáo mức tiêu thụ thực phẩm trung bình cho một người trong một ngày

Đáp án chuẩn:

- Protein là chất dinh dưỡng cần thiết xây dựng cấu trúc cơ thể, chiếm khoảng 16% trọng lượng cơ thể và quan trọng cho sự tăng trưởng và duy trì sức khỏe.

- Carbohydrate cung cấp năng lượng cho hệ thống thần kinh và não bộ, đồng thời bảo vệ cơ thể chống lại bệnh tật.

- Chất béo hỗ trợ hấp thụ vitamin, khoáng chất, duy trì năng lượng và vận động cơ bắp.

- Vitamin là nhóm chất dinh dưỡng quan trọng giúp phòng ngừa bệnh và duy trì sức khỏe, bao gồm vitamin A, C, B, D… từng loại có vai trò đặc biệt không thể thay thế.

- Khoáng chất như canxi, sắt và kẽm cần thiết cho xương răng chắc khỏe, điều chỉnh trao đổi chất và duy trì lượng nước trong cơ thể.

VI. ĐIỀU KHIỂN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

CH 13: Phương pháp lai giống kết hợp thụ tinh nhân tạo và công nghệ tế bào có ưu điểm và hạn chế gì trong cải tạo giống vật nuôi?

Đáp án chuẩn:

Ưu điểm: Tạo ra giống vật nuôi có năng suất cao trong thời gian ngắn

Hạn chế: Chi phí cao, tốn kém

Luyện tập: Liệt kê những biện pháp có thể thực hiện được để cải tạo chuồng trại tương ứng với từng giai đoạn sinh trưởng và phát triển của một loài vật nuôi ở gia đình em

Đáp án chuẩn:

- Nuôi gà:

  - Nhiệt độ chuồng:

    + Tuần 1: 33-35oC.

    + Tuần 2: 31-33oC.

    + Từ tuần 3-8: Giảm dần xuống 15-20oC tùy thuộc vào thời tiết bên ngoài.

  - Ánh sáng:

    + Gà non: Không nên chiếu sáng quá 10 giờ/ngày sau 14 ngày tuổi.

    + Gà thả: Chiếu sáng 16 giờ/ngày.

    + Phân bổ đều ánh sáng trong chuồng để tránh gà tụm lại ở các vị trí có ánh sáng mạnh.

  - Mật độ chuồng:

    + Chăn thả và lớp độn tự nhiên: 3-4 con/m2.

    + Lớp độn tự nhiên (thông khí nhân tạo): 3-4 con/m2.

    + Lớp độn tự nhiên (thông khí tốt): 5-7 con/m2.

    + Trên sàn gỗ: 5-7 con/m2.

Vận dụng: Có ý kiến cho rằng: "Giai đoạn sâu bướm trong vòng đời của sâu bướm phá hoại mùa màng mạnh nhất nên chúng ta chỉ nên sử dụng thuốc trừ sâu để tiêu diệt sâu hại nhằm giảm chi phí sản xuất". Em có đồng ý với ý kiến này hay không? Giải thích?

Đáp án chuẩn:

- Không đồng ý vì:

  - Bướm không gây thiệt hại trực tiếp, nhưng lại sinh ra sâu non.

  - Sâu non có khả năng phá hoại mạnh mẽ để tích lũy năng lượng cho giai đoạn sau.

  - Mỗi con bướm có thể sinh ra nhiều sâu non.

  - Tiêu diệt bướm giúp kiểm soát lượng sâu non phát triển sau này.