BÀI 5. NƯỚC VĂN LANG, ÂU LẠC

MỞ ĐẦU

Hãy chia sẽ những điều em biết về một di tích có liên quan đến nước Văn Lang hoặc nước Âu Lạc.

Đáp án chuẩn:

Thành Cổ Loa là tòa thành cổ gắn liền với truyền thuyết An Dương Vương xây thành và chuyện Mỵ Châu – Trọng Thuỷ. Tòa thành này được xây dựng từ thế kỷ thứ III TCN, là kinh đô của nước Âu Lạc, nay thuộc địa phận của huyện Đông Anh, Thủ đô Hà Nội.

1. SỰ RA ĐỜI CỦA NƯỚC VĂN LANG, ÂU LẠC 

Câu hỏi: Thông qua việc tìm hiểu một số truyền thuyết và bằng chứng khảo cổ, em hãy trình bày sự ra đời của nước Văn Lang Âu Lạc

Đáp án chuẩn:

• Nước Văn Lang ra đời cách ngày nay khoảng 2.700 năm, kinh đô đặt tại Phong Châu (Phù Thọ ngày nay). 

• Khoảng năm 208 TCN, sau khi kháng chiến chống quân Tần thắng lợi, Thục Phán lên ngôi vua, xưng là An Dương Vương, lập ra nước Âu Lạc, đóng đô ở Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội ngày nay).

2. ĐỜI SỐNG KINH TẾ VÀ CÔNG CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ NƯỚC VĂN LANG – ÂU LẠC

Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy mô tả đời sống kinh tế và công cuộc đấu tranh bảo vệ nước Văn Lang, Âu Lạc.

Đáp án chuẩn:

a, Đời sống kinh tế

Cư dân Văn Lang, Âu Lạc biết trồng lúa nước và các loại rau, củ, biết chăn nuôi, đánh bắt cá. Bên cạnh đó, họ còn có các nghề thủ công như: làm gốm, làm mộc, dệt vải, đúc đồng, rèn sắt,...

b, Công cuộc đấu tranh 

Từ thời Văn Lang, Âu Lạc, người Việt đã tiến hành các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm để bảo vệ đất nước.  

Tìm hiểu: Tìm hiểu và chia sẻ với bạn học về một số truyền thuyết như: Bánh chưng, bánh giày, Mai An Tiêm; Trầu cau.

Đáp án chuẩn:

Bánh chưng bánh giày: 

Vào đời Hùng Vương thứ sáu, lúc về già, nhà vua muốn truyền ngôi lại cho con. Sắp đến ngày lễ Tiên vương, vua Hùng ra điều kiện: “Không nhất định phải là con trưởng, chỉ cần làm vừa ý vua trong lễ Tiên vương sẽ được truyền ngôi cho”. Khi đó, Lang Liêu - con trai thứ mười tám của vua  không biết lấy gì để lễ Tiên vương. Một đêm, Lang Liêu nằm mơ thấy thần báo mộng: “Trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo”. Khi tỉnh dậy, chàng nghe theo lời thần làm ra hai loại bánh hình vuông hình tròn để dâng lên vua cha. Nhà vua rất hài lòng, quyết định truyền ngôi cho Lang Liêu. Vua đặt tên cho bánh hình vuông là bánh chưng, bánh hình tròn tượng là bánh giầy.

LUYỆN TẬP

Câu 1:  Nêu những dẫn chứng khẳng định sự ra đời của nước Văn Lang, Âu Lạc

Đáp án chuẩn:

- Một số di chỉ minh chứng cho sự tồn tại của nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc:

+ Di chỉ khảo cổ Văn hóa Đông Sơn

+ Khu di tích Cổ Loa 

- Một số hiện vật minh chứng cho sự tồn tại của nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc:

+ Trống đồng Ngọc Lũ (Hà Nam).

+ Lưỡi cày đồng, tượng đồng hình trâu có người cưỡi (thuộc văn hóa Đông Sơn)

+ Thạp đồng Đào Thịnh (Yên Bái).

+ Mũi tên đồng thành Cổ Loa…

Câu 2: Kể tên những hoạt động kinh tế của cư dân Văn Lang, Âu Lạc.

Đáp án chuẩn:

+ Nông nghiệp trồng lúa nước tại châu thổ sông Hồng, sông Mã, sông Cả, dùng sức kéo của trâu bò khá phát triển.

+ Săn bắt, chăn nuôi, đánh cá, làm nghề thủ công như đúc đồng, làm gốm.

+ Xuất hiện sự phân công lao động giữa nông nghiệp và thủ công nghiệp.

Câu 3: Truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ Tinh, Thánh Gióng, Sự tích nỏ thần phản ánh về đời sống kinh tế và cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước qua những chi tiết nào?

Đáp án chuẩn:

• Nhân dân trị thuỷ, đắp đất tránh lũ lụt

• Giặc ân sang xâm lược, Tháng Gióng đứng lên đánh đuổi giặc

• Chiếc nỏ thần giúp đánh quân xâm lược 

VẬN DỤNG

Lựa chọn và thực hiện một trong hai nhiệm vụ dưới đây:

Câu 1: Sưu tầm tư liệu và giới thiệu về nước Văn Lang (sự ra đời, đời sống kinh tế, đấu tranh bảo vệ đất nước,...).

Đáp án chuẩn:

- Nhà nước Văn Lang ra đời vào khoảng thế kỉ VII TCN, nhờ sự phát triển của công cụ bằng đồng và sắt, đời sống sản xuất của người Việt cổ đã có sự chuyển biến rõ rệt.

- Ý nghĩa sự ra đời của Nhà nước Văn Lang: mở ra thời kì dựng nước đầu tiên trong lịch sử dân tộc.

Câu 2: Đóng vai một thuyết minh viên trong bảo tàng lịch sử, hãy giới thiệu về nước Âu Lạc (sự ra đời, đời sống kinh tế, đấu tranh bảo vệ đất nước,...).

Đáp án chuẩn:

- Năm 214 TCN, quân Tần ở phương Bắc đánh xuống vùng đất sinh sống của các bộ tộc Việt. Người Lạc Việt và người Âu Việt dũng cảm chiến đấu chống quân Tần dưới sự lãnh đạo của Thục Phán. Sau kháng chiến này, Thục Phán xưng là An Dương Vương. Ông đổi tên nước thành Âu Lạc, dời đô về Phong Khê .

- An Dương Vương cho xây thành Cổ Loa để phòng vệ.

+ Thành Cổ Loa đắp bằng đất gồm ba vòng khép kín, chu vi khoảng 16.000m, cao từ 5m đến 10m. Mặt ngoài dốc thẳng đứng, mặt trong dốc thoai thoải để đánh vào thì khó, đánh ra thì dễ. Cả ba vòng thành đều có hào nước bao quanh, nối liền với nhau và nối thông với sông Hồng nên lúc nào cũng đảm bảo nước ngập.

+ Với hệ thống hào – sông, thành và lũy kết hợp chặt chẽ, thành Cổ Loa là một phòng tuyến bảo vệ kiên cố không thể đánh từ ngoài vào.