BÀI 10. TRIỀU TRẦN VÀ KHÁNG CHIẾN CHỐNG MÔNG - NGUYÊN

1. TRIỀU TRẦN VÀ CÔNG CUỘC XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 2, 3, em hãy: 

• Trình bày những nét chính về công cuộc xây dựng đất nước dưới thời Trần

• Kể về đóng góp của một nhân vật lịch sử của triều Trần mà em yêu thích 

Đáp án chuẩn:

a, Những nét chính về công cuộc xây dựng đất nước: 

- Năm 1224, công chúa Chiêu Thánh làm Hoàng thái tử, hiệu là Lý Chiêu Hoàng.

- Năm 1226, Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh. Nhà Trần thành lập

b, Đóng góp của nhân vật Trần Thủ Độ 

- Trần Thủ Độ là người quan trọng trong việc thành lập nhà Trần, ông dàn xếp để vua Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh.

2. CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 4,5, em hãy: 

• Kể lại chiến thắng Bạch Đằng năm 1288

• Kể câu chuyện về một nhân vật trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên mà em yêu thích 

Đáp án chuẩn:

a, Chiến thắng Bạch Đằng

Trận Bạch Đằng năm 1288 xảy ra trên sông Bạch Đằng. Đây là chiến thắng vẻ vang của quân Đại Việt do Quốc công Tiết chế Trần Hưng Đạo cùng với Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông chỉ huy trước quân xâm lược Nguyên Mông. Đại thắng này là một chiến quả của kế cắm cọc trên sông Bạch Đằng của Hưng Đạo Vương và được xem là trận thủy chiến lớn nhất trong lịch sử Việt Nam.

b, Câu chuyện lá cờ thêu sáu chữ vàng

Để chuẩn bị cho cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên xâm lược lần thứ hai, vua Trần đã triệu tập vương hầu, quý tộc tại hội nghị Bình Than để bàn kế chống giặc. Giản vì tuổi còn trẻ không được dự hội nghị Hoài Văn hầu Trần Quốc Toản đã bóp nát quả cam trong tay mà không biết

Sau đó, Quốc Toản lui về tập hợp đội quân hơn một nghìn gia nô và thân thuộc, sắm vũ khí, đông chiến thuyền và viết lên là có sâu chữ “Phả cường địch, bảo hoàng ăn" .

LUYỆN TẬP

Vẽ sơ đồ tóm tắt nội dung bài học theo gợi ý dưới đây 

Đáp án chuẩn:

• Thời gian thành lập: 1226

• Nhân vật tiêu biểu: Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông, Trần Thủ Độ, Trần Quốc Tuấn, Trần Quốc Toản, Yết Kiêu,…

• Thành tựu nổi bật: 

+ Đạo Phật phát triển cực thịnh 

+ Quốc Tử Giám mở rộng đào tạo

+ Có trường công, trường tư

+ 3 lần chiến thắng quân Mông Nguyên 

• Nhận xét : Trong lịch sử dựng nước, giữ nước của dân tộc, nhà Trần (1225-1400) có vị thế rất nổi trội. Với 175 năm tồn tại của mình, nhà Trần đã tạo lập được những kỳ tích thực sự huy hoàng: chấm dứt được tình trạng hỗn loạn của xã hội Đại Việt; Xây dựng được nhà nước Trung ương tập quyền thống nhất, vững mạnh; Lập lại được trật tự chính trị - xã hội; ...

VẬN DỤNG

Lựa chọn và thực hiện một trong hai nhiệm vụ dưới đây 

Câu 1: Sưu tầm tranh, ảnh, bài thơ, câu chuyện về một nhân vật lịch sử thời Trần mà em yêu thích và chia sẻ với bạn học

Đáp án chuẩn:

Em yêu thích nhân vật Trần Quốc Tuấn

Bài thơ Vịnh Hưng Đạo Vương

Phổ xuất tiên nguyên cái thế hào,

Phấn thân tuẫn quốc bất từ lao.

Xanh phù nhật cốc khâm hoài nhuệ,

Tấn tảo biên trần thủ đoạn cao.

Công mãn Nam thiên thuỳ trúc bạch,

Uy dư Đông hải thiếp ba đào.

Phần Dương khánh diễn hồn dư sự,

Trường sử Hồ nhi thức tuấn mao.

Dịch nghĩa

Là đấng anh hào nhất đời, vốn dòng dõi nhà tiên,

Dấn mình vì nước chẳng hề khó nhọc.

Nâng đỡ xe mặt trời lòng những hăng hái,

Quét sạch bụi ngòai cõi, mưu lược thật cao siêu.

Công cao đầy cả trời Nam, lưu truyền sử sách,

Uy linh khắp biển Đông, sóng cả yên lặng.

Ân trạch ở Phần Dương có ánh sáng cũng bằng thừa,

Mãi khiến giặc Hồ phải biết tay tài giỏi.

Câu 2: Giả sử địa phương em đang có kế hoạch lựa chọn tên một số nhân vật lịch sử triều Trần để đặt tên cho trường học, đường phố,..Em hãy đề xuất tên nhân vật lịch sử phù hợp với kế hoạch này và giải thích lí do mà em đề xuất. 

Đáp án chuẩn:

Em đề xuất tên: Trần Hưng Đạo vì ông đã có những đóng góp lớn lao : 

- Chỉ huy quân đội, lãnh đạo tối cao cùng với các vua Trần.

- Đưa ra những chủ trương kế sách đúng đắn, dẫn đến thắng lợi của các cuộc kháng chiến.

- Huấn luyện quân đội, khích lệ tinh thần các chiến sĩ thông qua việc soạn thảo “Hịch tướng sĩ”.