BÀI 5. KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY XOÀI

KHỞI ĐỘNG

Quan sát (H5.1) và kết hợp với kinh nghiệm của bản thân, em hãy nêu đặc điểm hoa của cây xoài.

Đáp án chuẩn:

+ Kích thước nhỏ, màu vàng, mọc thành chùm ở đầu cành. Chùm hoa dài khoảng 20 – 30cm.

+ Hoa xoài có hai loại: hoa đực và hoa lưỡng tính. 

I. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC VÀ YÊU CẦU NGOẠI CẢNH

Khám phá: Quan sát hình 5.2 và nêu đặc điểm thực vật học của cây xoài

Đáp án chuẩn:

+ Hình 5.2a: Lá xoài: Cây xoài có lá đơn, nguyên, mọc so le, phiến lá thuôn hình mũi mác, nhẵn, có mùi thơm, bản lá khá to.

+ Hình 5.2b: Hoa xoài nhỏ, màu vàng, mọc thành chùm ở đầu cành. Mỗi chùm dài khoảng 20 – 30cm. 

+ Hình 5.2c: Qủa xoài khi còn non màu xanh, khi chín thường có màu vàng hoặc tím. Thịt quả xoài có màu vàng. Mỗi quả có 1 hạt khá to. 

Kết nối năng lực: Mô tả đặc điểm thực vật học của một số giống xoài đang được trồng phổ biến ở gia đình, địa phương em hoặc em biết.

Đáp án chuẩn:

- Đặc điểm chung: Cả ba loại xoài này đều là cây thân gỗ, có rễ ăn sâu, rộng, nhiều cành, cành phân thành các hệ cành 

- Đặc điểm riêng: Hình dạng quả của các loại xoài khác nhau.

+ Qủa xoài keo:  Xoài keo có hình dáng hơi tròn, có phần eo ở giữa và nhỏ dần về phần đuôi. 

+ Qủa xoài tượng: Xoài tượng rất lớn, nó nặng từ 0,5 – 1kg/quả. Khi trái xoài chín thì sẽ có màu vàng nhạt ửng ít xanh, và trơn bóng. 

+ Qủa xoài thanh ca: Quả xoài dài, đầu hơi cong lại, thịt thơm ngon. 

II. QUY TRÌNH KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC

Khám phá: Vì sao trong giai đoạn kiến thiết cơ bản cần bón phân sau mỗi đợt cây xoài ra lộc mới?

Đáp án chuẩn:

Vì đó là giai đoạn cây xoài cần thêm chất dinh dưỡng để nuôi và phát triển mạnh mẽ các cành mới. Việc cung cấp kịp thời phân bón cho cây sẽ giúp cây có cành khỏe mạnh, không sâu bệnh, tạo được khung cây đẹp.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Phân tích đặc điểm thực vật học và yêu cầu ngoại cảnh của cây xoài.

Đáp án chuẩn:

* Đặc điểm thực vật học:

- Rễ: rễ cọc, ăn rất sâu và rộng. 

- Thân, cành: Thân gỗ lớn, có nhiều cành và các hệ cành.

- Lá: đơn, nguyên, mọc sole, phiến lá thuôn hình mũi mác, nhẵn, có mùi thơm, bản lá khá to.

- Hoa: nhỏ, màu vàng, mọc thành từng chùm ở đầu cành. Chùm hoa dài 20 – 30cm. Có hai loại hoa là hoa đực và hoa lưỡng tính.

- Qủa, hạt: quả màu vàng hoặc tím, thịt quả vàng, ngọt, có mùi thơm. Mỗi quả có 1 hạt khá to, cứng.

* Yêu cầu ngoại cảnh:

- Nhiệt độ: nhiệt độ thích hợp từ 24 – 27 độ C. Tuy nhiên, có thể chịu đựng đến mức nhiệt độ 40 – 45 độ C, không chịu được lạnh kéo dài.

- Lượng mưa và độ ẩm: Lượng mưa khoảng từ 1000 – 1200ml/năm và độ ẩm không khí từ 55 – 70%.

- Ánh sáng: ưa sáng, ánh sáng trực tiếp giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt.

- Đất trồng: đa dạng đất, tuy nhiên đất thích hợp nhất là phù sa hoặc đất thịt pha cát, độ pH từ 5,5 đến 7,0.

- Gió: tốc độ vừa phải, nơi gió lớn cần phải bố trí hệ thống cây chắn gió hợp lí.

Câu 2: Trình bày kĩ thuật trồng, chăm sóc, cắt tỉa, tạo tán, điều khiển ra hoa, đậu quả cho cây xoài. 

Đáp án chuẩn:

*Kĩ thuật trồng: 

- Thời vụ: vụ xuân và vụ 

- Khoảng cách: tùy theo giống

- Chuẩn bị hố trồng: đường kính từ 80 – 90cm, sâu 40 – 50cm. Trộn đều đất với phân bón (mỗi hố 20 – 30kg phân hữu cơ + 1kg phân lân) rồi lấp lại hố trồng.

- Trồng cây: Tạo một hố nhỏ chính giữa hố trồng, xé bỏ túi bầu và đặt cây xuống, lấp đất cao hơn mặt bầu từ 2 – 3 cm, nén chặt gốc cây, cắm cọc vào quanh gốc và buộc cố định cho cây. Vun đất mặt vào quanh gốc cây tạo thành ụ hình lòng chảo, phủ gốc bằng xác thực vật khô và tưới đẫm nước xung quanh.

*Kĩ thuật chăm sóc:

- Làm cỏ, vun xới: 2 – 3 lần/năm.

- Bón phân thúc: 

+ Thời kì kiến thiết cơ bản: chia làm 4 đến 5 lần/năm vào giai đoạn xoài mới ra lộc mới (tháng 2 đến tháng 10). 

+ Thời kì kinh doanh: chia làm 4 lần (sau thu hoạch, khi cây bắt đầu ra hoa, khi cây đậu quả 3 tuần và sau lần 3 một tháng). Bón lần đầu bằng cách rạch rãnh xung quanh tán cây, rải phân rồi lấp đất. Bón lần sau bằng cách hòa loãng vào nước rồi tưới xung quanh gốc cây hoặc rải phân theo hình chiếu tán cây.

- Tưới nước: 

+ Thời kì kiến thiết cơ bản: 2 – 3 ngày/lần, mỗi lần từ 10 – 30 lít/cây tùy độ tuổi.

+ Thời kì kinh doanh: giai đoạn phân hóa mầm hoa, giai đoạn chuẩn bị thu hoạch cần hạn chế tưới nước. Các giai đoạn còn lại tưới 2 – 3 ngày/lần, mỗi lần 40 – 50 lít/cây.

+ Phòng, trừ sâu bệnh hại

*Kĩ thuật cắt tỉa, tạo tán:

- Thời kì kiến thiết cơ bản: khi cây cao 1,0m đến 1,2m tiến hành bấn ngọn. Khi các chồi mọc ra chọn 2 – 3 nhành khỏe làm nhành cấp 1, khi nhành cấp 1 dài 1,0 – 1,2m tiếp tục cắt để tạo cành cấp 2 và tương tự để tạo cành cấp 3.

- Thời kì kinh doanh: hằng năm tỉa thưa, cắt ngắn đầu cành, cắt bỏ cành sâu, bệnh, cành bị che khuất trong tán.

*Kĩ thuật điều khiển ra hoa, đậu quả:

- Điều khiển ra hoa: Sau thu hoạch khoảng 45 ngày, sử dụng paclobutrazol 10% từ 10 – 20g pha với khoảng 20 – 30 lít nước

- Điều khiển đậu quả: sử dụng nồng độ từ 0,002% đến 0,004% hoặc 0,01% 

VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức để thực hiện việc trồng và chăm sóc cây xoài ở địa phương em.

Đáp án chuẩn:

+ Tỉa quả: Khi quả kết thúc thời kì rụng sinh lí (30 – 35 ngày sau khi đậu quả) tiến hành tỉa bỏ quả bị dị dạng, bị sâu bệnh tấn công, quả ở đầu ngọn của chùm, tỉa bỏ gié không mang quả, cành lá xung quanh che khuất quả giúp quả đạt kích thước tối đa, đồng đều, giảm hiện tượng ra quả cách năm.

+ Bao quả: Thời điểm bao tốt nhất là 35 – 40 ngày sau khi nhận đậu quả. Sử dụng túi chuyên dụng có thắt nút, kích thước 25 x 30 cm.