BÀI 21. BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG

PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI 

1. Đại dương thế giới

CH1. Xác định vị trí các đại dương trên hình 1. Cho biết mỗi đại dương tiếp giáp với các châu lục nào.

2. Độ muối, nhiệt độ của nước biển

CH1. Dựa vào thông tin trong mục 2, em hãy nhận xét sự thay đổi của độ muối và nhiệt độ giữa vùng biển nhiệt đới với vùng biển ôn đới

3. Một số dạng vận động của nước biển và đại dương

CH1. Đọc thông tin trong mục a, b và quan sát hình 2, em hãy trình bày hiện tượng sóng biển và hiện tượng thủy triều (biểu hiện, nguyên nhân...)

CH2. Em hãy cho biết thế nào là dòng biển.

CH3. Dựa vào hình 3, em hãy kể tên hai dòng biển nóng và hai dòng biển lạnh ở Thái Bình Dương và Đại Tây Dương.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

CH1. Em hãy phân biệt ba dạng vận động của nước biển và đại dương: sóng, thủy triều và dòng biển

CH2. Hãy nêu tác động của sóng và thủy triều với cuộc sống người dân ven biển.

CH3. Hãy sưu tầm tư liệu về ảnh hưởng của dòng biển nóng và dòng biển lạnh đối với các vùng ven bờ nơi chúng chảy qua.

PHẦN II. ĐÁP ÁN

1. Đại dương thế giới

CH1.

2. Độ muối, nhiệt độ của nước biển

CH1. Độ muối và nhiệt độ của nước biển không giống nhau, tùy thuộc vào lượng nước sông chảy vào nhiều hay ít, lượng mưa và độ bốc hơi lớn hay nhỏ,...

* Độ muối:

• Ở vùng biển nhiệt đới, độ muối trung bình khoảng 35-36‰

• Ở vùng biển ôn đới, độ muối trung bình khoảng 34-35‰ 

* Nhiệt độ: 

• Ở vùng biển nhiệt đới nhiệt độ trung bình trên nước biển khoảng 24-27°C

• Ở vùng biển ôn đới nhiệt độ trung bình trên nước biển khoảng 16-18°C

3. Một số dạng vận động của nước biển và đại dương

CH1.

* Hiện tượng sóng biển: 

• Nguyên nhân chính gây ra sóng là gió. 

• Biểu hiện: các phần nước chuyển động theo chiều thẳng đứng, do tác động của gió thổi ngang, nên các đợt sóng hình thành từ ngoài khơi xô vào bờ.

* Hiện tượng thủy triều:

• Biểu hiện: nước biển dâng cao và hạ thấp theo quy luật hằng ngày. 

• Nguyên nhân: do lực hút của Mặt Trăng và Mặt Trời cùng với lực li tâm của Trái Đất.

CH2. Dòng biển: là hiện tượng chuyển động của lớp nước biển trên mặt tạo thành các dòng chảy trong các biển và đại dương.

CH3. 

- Ở Thái Bình Dương:

+ Các dòng biển nóng là

• dòng biển Bắc Xích Đạo,

• dòng biển Nam Xích Đạo,

• dòng biển Cư-rô-si-ô,

• dòng biển Đông Ô-xtrây-li-a,

• dòng biển Bắc Thái Bình Dương.

+ Các dòng lạnh là

• dòng biển Ca-li-phoóc-ni-a,

• dòng biển Pê-ru,

• dòng biển Bê-rinh.

-  Ở Đại Tây Dương:

+ Các dòng biển nóng là

• dòng biển Gơn-xtơ-rim,

• dòng biển Bắc Đại Tây Dương,

• dòng biển Bắc Xích Đạo,

• dòng biển Guy-a-na,

• dòng biển Nam Xích Đạo,

• dòng biển Bra-xin.

+ Các dòng biển lạnh là

• dòng biển Ca-na-ri,

• dòng biển Ben-ghê-la,

• dòng biển Phôn-len.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

CH1. Có 3 sự vận động chính:

CH2. Tác động của sóng và thủy triều với cuộc sống người dân ven biển: 

- Tác động tích cực: 

+ Sóng biển: 

• Sóng biển giúp chạy tua bin phát điện, giúp tiết kiệm năng lượng, giúp nước ta co các bãi biển đẹp thu hút nhiều khách du lịch

• Điều hòa khí hậu

• Đưa chất dinh dưỡng từ sâu dưới đáy đại dương lên mặt nước

+ Thủy triều;

• Lợi dụng thuỷ triều để thả đáy, khai thác thuỷ sản theo sự lên xuống của thuỷ triều, không tốn kém năng lượng và sức lực

•  Lưu thông nước trong các ao hồ, đầm, kênh, rạch mỗi khi thuỷ triều lên, xuống.

• Tưới ruộng và tiêu nước mỗi khi úng ngập, thau chua rửa mặn, xổ phèn trong từng vùng quy hoạch.

- Tác động tiêu cực:

+ Sóng: sóng thần gây thiệt hại cả về người và của

+ Thủy triều: Mùa lũ thuỷ triều lên làm thoát lũ chậm, triều truyền sâu vào dòng sông gây ngập mặn đồng ruộng vùng hạ du, liên quan trực tiếp đến quá trình chuyển tải bồi tích bùn cát, thay đổi dòng dẫn vùng hạ du. Vùng đồng bằng sông Cửu Long với ảnh hưởng phức tạp của thuỷ triều, lũ xâm nhập mặn do nước dâng gây ảnh hưởng không nhỏ đến phân vùng nông nghiệp và thuỷ lợ.

CH3. Ảnh hưởng của dòng biển nóng và dòng biển lạnh đối với các vùng ven bờ nơi chúng chảy qua

- Dòng biển có ảnh hưởng lớn đến khí hậu của các vùng đất ven biển mà chúng chảy qua:

• Tăng nhiệt độ không khí ở các vùng đất ven bờ, và tạo điều kiện nước biển bốc hơi tạo mây mưa nếu được gió đưa vào bờ.

• Giảm nhiệt độ ven bờ, hơi nước trong các khối khí qua dòng lạnh bị chặn lại hình thành sương mù ngoài biển, nên khối khí qua dòng lạnh vào bờ thường có tính chất khô hạn hình thành hoang mạc ở các vùng ven bờ.

- Ảnh hưởng tới sự di cư và phân tán của rất nhiều loại sinh vật

- Có vai trò trong các quá trình địa chất, địa mạo: di chuyển trầm tích biển, tham gia vào quá trình mài mòn và xâm thực bờ biển, tham gia vào quá trình hình thành địa hình đáy biển (trực tiếp cũng như gián tiếp). Vai trò di chuyển vật chất này hiện nay còn thể hiện rõ ở việc di chuyển các loại rác thải, dầu loang

- Các loại dòng biển khác cũng có ảnh hưởng đến nhiệt độ, áp suất, độ ẩm vùng ven bờ nên ảnh hưởng lớn đến khí hậu nơi đó.