BÀI 20. SÔNG VÀ HỒ. NƯỚC NGẦM VÀ BĂNG HÀ

PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI

1. Sông hồ 

a. Sông

CH1. Đọc thông tin trong mục a, em hãy mô tả các bộ phận của một dòng sông lớn

CH2. Xác định trên hình 1: lưu vực sông, dòng sông chính, phụ lưu, chi lưu

CH3. Em hãy nêu mối quan hệ giữa mùa lũ của sông với nguồn cung cấp nước sông

b. Hồ

c. Vai trò của nước sông, hồ

CH1. Dựa vào các hình 2, 3 và hiểu biết của em, hãy nêu một số nguồn gốc hình thành hồ

CH2. Dựa vào thông tin trong mục c và các hình 4, 5, em hãy lấy ví dụ cụ thể để minh họa về vai trò của nước sông, hồ

d. Sử dụng tổng hợp nước sông, hồ

CH1. Đọc thông tin trong mục d, quan sát hình 6 và dựa vào hiểu biết của em, hãy cho biết việc sử dụng tổng hợp nước sông, hồ có thể mang lại những lợi ích gì. Nêu ví dụ.

2. Nước ngầm

CH1. Dựa vào hình 7, em hãy cho biết nước ngầm được hình thành như thế nào?

CH2. Nước ngầm chủ yếu được sử dụng vào mục đích gì?

CH3. Nêu một số biện pháp sử dụng hợp lí và bảo vệ nước ngầm

3. Băng hà (sông băng)

CH1. Nêu vai trò của băng hà đối với tự nhiên và đời sống con người

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

CH1. Em hãy kể tên các nguồn nước ngọt quan trọng trên Trái Đất và tầm quan trọng của chúng đối với con người

CH2. Thu thập thông tin và cho biết trong các sông: sông Đà, sông Luộc, sông Đuống, sông Lô, sông nào là lưu phụ, sông nào là chi lưu của sông Hồng

CH3. Việc khai thác nước ngầm vượt quá giới hạn cho phép sẽ gây ra hậu quả như thế nào?

PHẦN II. ĐÁP ÁN

1. Sông hồ 

a. Sông

CH1. Các bộ phận của một dòng sông lớn: sông chính, chi lưu, ranh giới lưu vực sông, phụ lưu.

CH2. HS tự xác định theo hình 1.

CH3. Mối quan hệ giữa mùa lũ của sông với nguồn cung cấp nước sông:

b. Hồ

c. Vai trò của nước sông, hồ

CH1. Một số nguồn gốc hình thành hồ: 

• Hồ nhân tạo là do con người hình thành nên.

• Hồ băng hà được hình thành do băng hà di chuyển qua bào mòn mặt đất, đào sâu chỗ đất đá mềm để lại vũng nước lớn. Ví dụ: Phần Lan, Canada...

• Hồ miệng núi lửa là hồ hình thành trên miệng trũng của núi lửa, nước tụ lại khi chảy ra sông

CH2. Ví dụ cụ thể để minh họa về vai trò của nước sông, hồ:

• Làm thủy điện: Đập thủy điện Hòa bình, đập thủy điện Trị An, đập thủy điện Thác Bà

• Bến tàu du lịch trên sông Son - Hòa Bình

d. Sử dụng tổng hợp nước sông, hồ

CH1. Việc sử dụng tổng hợp nước sông, hồ có thể mang lại nhiều lợi ích cùng lúc: hiệu quả kinh tế cao, hạn chế sự lãng phí nước và góp phần bảo vệ tài nguyên nước

Ví dụ: Đập thủy điện Hòa Bình có giá trị về thủy điện, cung cấp nước tưới tiêu cho người dân vùng xung quanh

2. Nước ngầm

CH1. Nước ngầm là nước nằm trong tầng chưa nước thường xuyên dưới bề mặt đất, được tạo nên chủ yếu bởi nước mưa, nước sông, hồ,... thấm xuống đất.

CH2. Cung cấp nước sinh hoạt và nước tưới quan trọng trên thế giới. Nước ngầm góp phần ổn định dòng chảy của sông ngòi. Đồng thời cố định các lớp đất đá bên trên, ngăn chặn sự sụt lún.

CH3. 

• Có biện pháp xử lí nghiêm các hành vi thải chất thải mà chưa qua xử lí từ các khu công nghiệp, các cơ sở sản xuất

• Hạn chế sử dụng các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất trong sản xuất nông nghiệp 

• Tiết kiệm nguồn nước ngọt 

3. Băng hà (sông băng)

CH1. Vai trò của băng hà đối với tự nhiên và đời sống con người: góp phần điều hòa nhiệt độ trên Trái Đất, cung cấp nước cho các dòng sông

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

CH1. 

- Các nguồn nước ngọt quan trọng trên Trái Đất: sông, hồ, nước ngầm, băng hà

- Tầm quan trọng của chúng đối với con người:

• Sông, hồ: gaio thông, du lịch, nước cho sinh hoạt, tưới tiêu, đánh bắt và nuôi trồng thủy sản, làm thủy điện

• Nước ngầm: cung cấp nước sinh hoạt và nước tưới quan trọng trên thế giới, góp phần ổn định dòng chảy của sông ngòi, cố định các lớp đất đá bên trên, ngăn chặn sự lún

• Băng hà: góp phần điều hòa nhiệt độ, cung cấp nước cho các dòng sông

CH2. 

• Lưu phụ của sông Hồng: sông Đà, sông Lô

• Chi lưu của sông Hồng: sông Đuống, sông Luộc

CH3. Việc khai thác nước ngầm vượt quá giới hạn cho phép sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng tới môi trường tự nhiên và con người. 

• Làm suy giảm chất lượng nước ngầm.

• Gia tăng khả năng thẩm thấu, xâm nhập nước mặn từ bên ngoài vào các tầng rỗng, gây ra hiện tượng nhiễm mặn tầng nước ngầm.

• Đưa nguồn ô nhiễm vào nước ngầm, gây ra hiện tượng ô nhiễm thông tầng mạch nước ngầm.