BÀI 5. GIA CÔNG CƠ KHÍ

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CH1: Muốn chế tạo bộ bàn ghế như Hình 5.1, ta phải sử dụng những phương pháp gia công nào? Quy trình thực hiện như thế nào?

1. ĐO VÀ VẠCH DẤU

CH1: Làm thế nào để đo và vạch dấu các đoạn thẳng có chiều dài lớn hơn chiều dài của thước lá?

CH2: Hình 5.3 cho thấy thước cặp có thể dùng để đo những loại kích thước nào của sản phẩm?

CH3: Khi đo lỗ tròn, làm thế nào để bảo đảm khoảng cách đo được chính là đường kính cần đo?

CH4: Thước đo góc ở Hình 5.4 có điểm gì khác với thước đo góc thường sử dụng vẽ trên giấy?

2. CƯA

CH1: Khi muốn cưa gỗ hoặc kim loại, có thể sử dụng cùng một loại cưa được không? Vì sao?

CH2: Quan sát Hình 5.7, em hãy mô tả vị trí chân và tay khi cưa.

CH3: Trong quá trình cưa kim loại có thể xảy ra những tai nạn như thế nào? Làm thế nào để phòng tránh?

3. ĐỤC

CH1: Quan sát Hình 5.9 và mô tả cách cầm đục và cầm búa.

CH2: Khi thực hiện phương pháp đục có thể xảy ra những tai nạn như thế nào?

4. DŨA

CH1: Em hãy mô tả cấu tạo và công dụng của từng loại đũa trong Hình 5.10.

CH2: Em có nhận xét như thế nào về tư thế đứng và cách cầm dũa (Hình 5.11) so với tư thế đứng và cách cầm cưa?

CH3: Vì sao cần giữ dũa luôn thăng bằng trong quá trình dũa?

CH4: Theo em, cần thực hiện như thế nào để tránh gặp tai nạn trong quá trình dũa?

LUYỆN TẬP

CH1: Cho một sản phẩm như Hình 5.12. Hãy nêu tên các loại dụng cụ đo và gia công cầm tay cần thiết để gia công sản phẩm này.

CH2: Một người thợ cơ khí cần cắt một chi tiết có kích thước như Hình 5.13 trên một tấm thép nguyên liệu khổ 1 500 x 6 000 mm. Người thợ cần phải vẽ dấu lên tấm thép trước khi gia công. Vậy người thợ cần phải sử dụng các dụng cụ nào, kiểm tra điều gì và thực hiện công việc như thế nào?

CH3: Nếu được cung cấp một hộp dụng cụ cầm tay với đầy đủ các dụng cụ cần thiết để gia công một hộp đồ chơi bằng gỗ như Hình 5.14, em sẽ gia công món đồ chơi này như thế nào?

VẬN DỤNG

CH1: Kể một dụng cụ trong cuộc sống xung quanh em mà theo em có thể sử dụng các loại dụng cụ gia công cầm tay để gia công. Trình bày các phương pháp gia công để tạo ra loại vật dụng đó.

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

- Phương pháp gia công: Cưa và đục

+ Phương pháp cưa:

1. Lắp lưỡi cưa vào khung cưa;            2. Lấy dấu trên vật cần cưa;

3. Kẹp vật cần cưa lên ê tô;                  4. Cưa theo vạch dấu.

+ Phương pháp đục:

1. Kẹp vật cần đục vào ê tô ;                2. Neo đục vào vật;

3. Đục theo vị trí đã xác định.

1. ĐO VÀ VẠCH DẤU

CH1: Sử dụng thước cuộn

CH2: độ dày, đường kính, đo chiều sâu của lỗ

CH3: Đo bằng thước cặp với thao tác đúng

CH4: Độ bền sản phẩm cao, vật liệu cao cấp. Vạch chia và thang đo rõ nét, có vít vặn lớn để cố định vị trí cho kết quả đo nhanh và chính xác

2. CƯA

CH1: Không thể vì nếu dùng cưa gỗ để cưa sắt được vì lưỡi cưa gỗ có răng cưa lớn hơn và thưa hơn so với cưa sắt.

CH2: Chân phải hợp với chân trái 1 góc 75^o, chân phải hợp với trục của êtô 1 góc 45^o. Tay thuận cầm cán cưa, tay còn lại nắm đầu kia của khung cưa

CH3: - Những tai nạn xảy ra khi cưa kim loại: Mạt cưa rơi vào mắt;  Vật cưa rơi vào chân; Cưa vào bản thân.

- Cách phòng tránh: Mặc trang phục bảo hộ lao động; Sử dụng cưa đảm bảo an toàn kĩ thuật; Khi cưa gần đứt phải đẩy cưa nhẹ hơn và đỡ vật để không rơi vào chân.

3. ĐỤC

CH1: đục: Đặt phần thân đục vào khe tay giữa ngón cái và ngón trỏ cách đầu mút đập búa khoảng 20 - 30mm.

Búa: ngón tay nắm chặt vừa phải, ngón tay út cách đuôi cán búa 20 - 30mm

CH2:  - Búa, đục không đảm bảo, cầm bú, đục không chắc chắn dễ gây va đập vào người lao động.

- Tư thế đứng đục không đúng cách dẫn tới bệnh vẹo cột sống.

Cách phòng tránh:

- Mặc trang phục bảo hộ lao động.

- Chọn búa có cán không bị vỡ, nứt, đầu búa tra vào cán chắc chắn.

4. DŨA

CH1: a) Dũa tròn: có tiết diện hình tròn, toàn bộ thân giũa là hình nón cụt góc công nhỏ, các rãnh có đáy là 12 hình tròn.

b) Dũa dẹt: có tiết diện hình chữ nhật, dùng để gia công các mặt phẳng ngoài, các mặt phẳng trong lỗ có góc 90o.

c) Dũa tam giác: có tiết diện là tam giác đều, dùng để gia công các lỗ tam giác đều, các rãnh có góc 60o.

d) Dũa vuông: có tiết diện hình vuông, dùng để gia công các lỗ hình vuông hoặc các chi tiết có rãnh vuông.

e) Dũa bán nguyệt : có tiết diện là một phần hình tròn, có một mặt phẳng một mặt cong, dùng để gia công các mặt cong có bán kính cong lớn.

CH2: Chân phải hợp với chân trái 1 góc 75o, chân phải hợp trục của êtô 1 góc 45o.

+ Tay thuận cầm cán dũa, tay còn lại đặt lên đầu dũa, thân của người thợ tạo với góc 45o so với cạnh của má ê tô.

CH3: Nếu trong quá trình dũa mà dũa không được giữ thăng bằng thì bề mặt gia công sẽ không bằng phẳng

CH4: - Mặc trang phục bảo hộ lao động.

- Bàn ê tô phải chắc chắn, vật dũa phải được kẹp chặt.

- Không được dùng dũa nứt cán hoặc không có cán.

LUYỆN TẬP

CH1: Thước lá, thước đo góc, dụng cụ vạch dấu...

CH2:  Dụng cụ: Thước đo độ dài - thước cuộn, thước cặp, thước đo góc, dụng cụ vạch dấu.

Kiểm tra: kích thước, độ dày tấm thép, các góc.

Thực hiện: 

Bôi vôi, phấn màu lên bề mặt tấm thép tại những vị trí cần vạch dấu.

Kết hợp các dụng cụ để vẽ hình dạng của chi tiết lên phôi

Vạch các đường bao của tiết hoặc dùng chấm dấu chấm theo đường bao.

CH3: Dụng cụ: Thước đo độ dài - thước cuộn, thước cặp, thước đo góc, dụng cụ vạch dấu, cưa, đục, búa, dũa.

Bôi vôi, phấn màu lên bề mặt vật liệu tại những vị trí cần vạch dấu.

Kết hợp các dụng cụ để vẽ hình dạng của chi tiết lên phôi

Vạch các đường bao của tiết hoặc dùng chấm dấu chấm theo đường bao.

Cưa: cưa theo đường vạch dấu.

Đục: đục các chi tiết bằng búa, đục.

Dũa: dũa bề mặt đạt độ nhẵn theo yêu cầu.

VẬN DỤNG

CH1: Gia công kệ sách mini

Dụng cụ: Thước đo độ dài - thước cuộn, thước cặp, thước đo góc, dụng cụ vạch dấu, cưa, đục, búa, dũa.

Bôi vôi, phấn màu lên bề mặt tấm gỗ tại những vị trí cần vạch dấu.

Kết hợp các dụng cụ để vẽ hình dạng của chi tiết lên phôi

Vạch các đường bao của tiết hoặc dùng chấm dấu chấm theo đường bao.

Cưa: cưa theo đường vạch dấu.

Đục: đục các chi tiết bằng búa, đục.

Dũa: dũa bề mặt đạt độ nhẵn theo yêu cầu.