BÀI 5. GIA CÔNG CƠ KHÍ

Câu hỏi: Muốn chế tạo bộ bàn ghế như Hình 5.1, ta phải sử dụng những phương pháp gia công nào? Quy trình thực hiện như thế nào?

Trả lời rút gọn:

- Phương pháp cưa. 

- Phương pháp đục.

- Dũa là phương pháp gia công phổ biến trong sửa chữa và chế tạo sản phẩm cơ khí.

1. Đo và vạch dấu

Câu hỏi 1: Làm thế nào để đo và vạch dấu các đoạn thẳng có chiều dài lớn hơn chiều dài của thước lá?

Trả lời rút gọn:

Sử dụng thước cuộn để đo và vạch dấu các đoạn thẳng có chiều dài lớn hơn chiều dài của thước lá.

Câu hỏi 2: Hình 5.3 cho thấy thước cặp có thể dùng để đo những loại kích thước nào của sản phẩm?

Trả lời rút gọn:

Thước cặp dùng để đo các kích thước có độ chính xác cao, thường dùng để độ dày, đường kính, đo chiều sâu của lỗ.

Câu hỏi 3: Khi đo lỗ tròn, làm thế nào để bảo đảm khoảng cách đo được chính là đường kính cần đo?

Trả lời rút gọn:

Đo bằng thước cặp với thao tác đúng

Câu hỏi 4: Thước đo góc ở Hình 5.4 có điểm gì khác với thước đo góc thường sử dụng vẽ trên giấy?

Trả lời rút gọn:

Độ bền sản phẩm cao, vật liệu cao cấp. Vạch chia và thang đo rõ nét, có vít vặn lớn để cố định vị trí cho kết quả đo nhanh và chính xác.

2. Cưa

Câu hỏi 5: Khi muốn cưa gỗ hoặc kim loại, có thể sử dụng cùng một loại cưa được không? Vì sao?

Trả lời rút gọn:

Không thể vì nếu dùng cưa gỗ để cưa sắt được vì lưỡi cưa gỗ có răng cưa lớn hơn và thưa hơn so với cưa sắt. 

Câu hỏi 6: Quan sát Hình 5.7, em hãy mô tả vị trí chân và tay khi cưa.

Trả lời rút gọn:

Chân phải hợp với chân trái 1 góc 75^o, chân phải hợp với trục của êtô 1 góc 45^o. Tay thuận cầm cán cưa, tay còn lại nắm đầu kia của khung cưa.

Câu hỏi 7: Trong quá trình cưa kim loại có thể xảy ra những tai nạn như thế nào? Làm thế nào để phòng tránh?

Trả lời rút gọn:

- Những tai nạn xảy ra khi cưa kim loại:

+ Mạt cưa rơi vào mắt.

+ Vật cưa rơi vào chân.

+ Cưa vào bản thân.

- Cách phòng tránh: 

+ Mặc trang phục bảo hộ lao động.

+ Sử dụng cưa đảm bảo an toàn kĩ thuật.

+ Khi cưa gần đứt phải đẩy cưa nhẹ hơn và đỡ vật để không rơi vào chân.

3. Đục

Câu hỏi 8: Quan sát Hình 5.9 và mô tả cách cầm đục và cầm búa.

Trả lời rút gọn:

Cách cầm đục: Đặt phần thân đục vào khe tay giữa ngón cái và ngón trỏ cách đầu mút đập búa khoảng 20 - 30mm.

Cách cầm búa: Các ngón tay nắm chặt vừa phải, ngón tay út cách đuôi cán búa khoảng 20 - 30mm. 

Câu hỏi 9: Khi thực hiện phương pháp đục có thể xảy ra những tai nạn như thế nào?

Trả lời rút gọn:

- Búa, đục không đảm bảo (nứt, vỡ, đầu búa không tra vào cán chắc chắn), cầm bú, đục không chắc chắn dễ gây va đập vào người lao động.

- Tư thế đứng đục không đúng cách dẫn tới bệnh vẹo cột sống.

Phòng tránh bằng cách:

- Mặc trang phục bảo hộ lao động.

- Chọn búa có cán không bị vỡ, nứt, đầu búa tra vào cán chắc chắn.

- Chọn đục không bị mẻ lưỡi.

- Phải có lưới chắn phoi ở phía đối diện với người đục.

- Cầm đục, búa chắc chắn, đánh búa đúng đầu đục.

4. Dũa

Câu hỏi 10: Em hãy mô tả cấu tạo và công dụng của từng loại đũa trong Hình 5.10.

Trả lời rút gọn:

a) Dũa tròn: có tiết diện hình tròn, toàn bộ thân giũa là hình nón cụt góc công nhỏ, dùng để gia công các lỗ tròn, các rãnh có đáy là 12 hình tròn.

b) Dũa dẹt: có tiết diện hình chữ nhật, dùng để gia công các mặt phẳng ngoài, các mặt phẳng trong lỗ có góc 90o.

c) Dũa tam giác: có tiết diện là tam giác đều, dùng để gia công các lỗ tam giác đều, các rãnh có góc 60o.

d) Dũa vuông: có tiết diện hình vuông, dùng để gia công các lỗ hình vuông hoặc các chi tiết có rãnh vuông.

e) Dũa bán nguyệt (giũa lòng mo): có tiết diện là một phần hình tròn, có một mặt phẳng một mặt cong, dùng để gia công các mặt cong có bán kính cong lớn.

Câu hỏi 11: Em có nhận xét như thế nào về tư thế đứng và cách cầm dũa (Hình 5.11) so với tư thế đứng và cách cầm cưa?

Trả lời rút gọn:

+ Chân phải hợp với chân trái 1 góc 75o, chân phải hợp với trục của êtô 1 góc 45o.

+ Tay thuận cầm cán dũa, tay còn lại đặt lên đầu dũa, thân của người thợ tạo với góc 45o so với cạnh của má ê tô.

Câu hỏi 12: Vì sao cần giữ dũa luôn thăng bằng trong quá trình dũa?

Trả lời rút gọn:

Nếu trong quá trình dũa mà dũa không được giữ thăng bằng thì bề mặt gia công sẽ không bằng phẳng, không mịn, chỗ thấp chỗ cao, không đạt đúng yêu cầu.

Câu hỏi 13: Theo em, cần thực hiện như thế nào để tránh gặp tai nạn trong quá trình dũa?

Trả lời rút gọn:

- Mặc trang phục bảo hộ lao động.

- Bàn ê tô phải chắc chắn, vật dũa phải được kẹp chặt.

- Không được dùng dũa nứt cán hoặc không có cán.

- Không thổi phôi để tránh phoi bắn vào mắt.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Cho một sản phẩm như Hình 5.12. Hãy nêu tên các loại dụng cụ đo và gia công cầm tay cần thiết để gia công sản phẩm này.

Trả lời rút gọn:

Thước lá, thước đo góc, dụng cụ vạch dấu, cưa, đục, búa, dũa.

Câu hỏi 2: Một người thợ cơ khí cần cắt một chi tiết có kích thước như Hình 5.13 trên một tấm thép nguyên liệu khổ 1 500 x 6 000 mm. Người thợ cần phải vẽ dấu lên tấm thép trước khi gia công. Vậy người thợ cần phải sử dụng các dụng cụ nào, kiểm tra điều gì và thực hiện công việc như thế nào?

Trả lời rút gọn:

- Dụng cụ: Thước đo độ dài - thước cuộn, thước cặp, thước đo góc, dụng cụ vạch dấu.

- Kiểm tra: kích thước, độ dày tấm thép, các góc.

Câu hỏi 3: Nếu được cung cấp một hộp dụng cụ cầm tay với đầy đủ các dụng cụ cần thiết để gia công một hộp đồ chơi bằng gỗ như Hình 5.14, em sẽ gia công món đồ chơi này như thế nào?

Trả lời rút gọn:

Dụng cụ: Thước đo độ dài - thước cuộn, thước cặp, thước đo góc, dụng cụ vạch dấu, cưa, đục, búa, dũa.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Kể một dụng cụ trong cuộc sống xung quanh em mà theo em có thể sử dụng các loại dụng cụ gia công cầm tay để gia công. Trình bày các phương pháp gia công để tạo ra loại vật dụng đó.

Trả lời rút gọn:

Gia công kệ sách mini.

Dụng cụ: Thước đo độ dài - thước cuộn, thước cặp, thước đo góc, dụng cụ vạch dấu, cưa, đục, búa, dũa.

Thực hiện: 

Bôi vôi, phấn màu lên bề mặt tấm gỗ tại những vị trí cần vạch dấu.

Kết hợp các dụng cụ (thước cuộn, thước đo góc) để vẽ hình dạng của chi tiết lên phôi.

Vạch các đường bao của tiết hoặc dùng chấm dấu chấm theo đường bao.

Cưa: cưa theo đường vạch dấu.

Đục: đục các chi tiết bằng búa, đục.

Dũa: dũa bề mặt đạt độ nhẵn theo yêu cầu.