Slide bài giảng Ngữ văn 12 Cánh diều bài 10: Tổng kết phương pháp đọc, viết, nói và nghe

Tóm lược nội dung

BÀI 10: TỔNG KẾT 

III. TỔNG KẾT PHƯƠNG PHÁP ĐỌC VÀ NGHE

Câu hỏi 1: Ở sách Ngữ văn cấp Trung học phổ thông, em đã học những thể loại cụ thể nào? Dẫn ra mỗi thể loại tên một số văn bản tiêu biểu.

Bài làm rút gọn:

Những thể loại văn bản cụ thể là :

• Truyện : Truyện người con gái Nam Xương, truyện chức phán sự đền Tản Viên,..

• Thơ: Cảm xúc mùa thu, Tự tình,..

• Ký: Người lái đò sông Đà, ..

• Kịch bản văn học: Đổi tên cho xã, Vĩnh biệt cửu trùng đài

• Nghị luận: Nguyễn Trãi – cuộc đời và sự nghiệp,..

• Văn bản thông tin: Lễ hội Đền Hùng,..

Câu hỏi 2: Tại sao văn bản văn học, văn bản nghị luận, văn bản thông tin lại có chung một số yêu cầu đọc hiểu? Nêu một số điểm khác biệt cần chú ý khi đọc văn bản văn học so với đọc văn bản nghị luận và văn bản thông tin.

Bài làm rút gọn:

Lý do chung và điểm khác biệt khi đọc hiểu văn bản văn học, nghị luận và thông tin

Văn bản văn học, văn bản nghị luận và văn bản thông tin tuy có những đặc điểm riêng biệt nhưng đều có chung mục đích là truyền tải thông tin và ý tưởng của tác giả. Do đó, việc đọc hiểu các loại văn bản này cũng có một số điểm chung về yêu cầu.

Điểm chung:

Đọc kỹ, đọc chậm: Cần đọc kỹ từng câu, từng chữ để nắm bắt chính xác nội dung.

Hiểu nghĩa của từ ngữ: Tra cứu từ điển nếu gặp từ ngữ khó hiểu.

Xác định chủ đề, nội dung chính: Xác định nội dung chính của văn bản, thông tin quan trọng mà tác giả muốn truyền tải.

Phân tích cấu trúc: Phân tích cách thức tổ chức nội dung của văn bản, ví dụ như chia thành các đoạn, các phần, các ý chính.

Xác định ý đồ của tác giả: Hiểu được mục đích, thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua văn bản.

Điểm khác biệt:

Tuy nhiên, do đặc điểm riêng của từng loại văn bản, người đọc cần chú ý một số điểm khác biệt khi đọc hiểu:

Văn bản văn học:

Chú trọng cảm nhận: Cần chú trọng cảm nhận giá trị nghệ thuật của tác phẩm, như hình ảnh, ngôn ngữ, biện pháp tu từ, ...

Hiểu bối cảnh lịch sử - xã hội: Cần hiểu bối cảnh lịch sử - xã hội mà tác phẩm được sáng tác để có thể hiểu rõ hơn nội dung và ý đồ của tác giả.

Phân tích nhân vật: Phân tích tính cách, hành động, lời nói của nhân vật để hiểu được ý nghĩa của nhân vật trong tác phẩm.

Văn bản nghị luận:

Chú trọng lập luận: Cần chú trọng phân tích lập luận của tác giả, như luận điểm, luận cứ, cách thức lập luận, ...

Đánh giá tính thuyết phục: Đánh giá tính thuyết phục của lập luận của tác giả, xem lập luận có hợp lý, logic hay không.

Rút ra bài học: Rút ra bài học từ những phân tích và đánh giá của tác giả.

Văn bản thông tin:

Chú trọng tính chính xác: Cần chú trọng tính chính xác của thông tin.

Phân biệt ý kiến và sự kiện: Phân biệt được ý kiến cá nhân của tác giả với những sự kiện khách quan.

Sử dụng thông tin: Sử dụng thông tin thu thập được từ văn bản thông tin để phục vụ cho các mục đích khác nhau như học tập, nghiên cứu, …

Câu hỏi 3: Từ kinh nghiệm của bản thân, theo em, yêu cầu nào là quan trọng nhất trong việc đọc hiểu văn bản văn học? Vì sao?

Bài làm rút gọn:

Yêu cầu quan trọng nhất trong việc đọc hiểu văn bản văn học: Hiểu giá trị nghệ thuật và ý đồ của tác giả

Lý do:

Văn bản văn học là tác phẩm nghệ thuật: Giá trị của văn bản văn học không chỉ nằm ở nội dung thông tin mà còn ở giá trị nghệ thuật. Giá trị nghệ thuật được thể hiện qua nhiều yếu tố như: hình ảnh, ngôn ngữ, biện pháp tu từ, ...

Hiểu giá trị nghệ thuật giúp ta hiểu sâu sắc nội dung: Khi hiểu được giá trị nghệ thuật, ta có thể hiểu sâu sắc hơn nội dung mà tác giả muốn truyền tải. Ví dụ, khi ta cảm nhận được vẻ đẹp của hình ảnh thơ, ta có thể hiểu được cảm xúc và ý tưởng của nhà thơ một cách rõ ràng hơn.

Hiểu ý đồ của tác giả giúp ta đánh giá tác phẩm: Khi hiểu được ý đồ của tác giả, ta có thể đánh giá tác phẩm một cách khách quan và toàn diện. Ví dụ, khi ta biết được tác giả muốn phê phán hiện thực xã hội qua tác phẩm, ta có thể đánh giá giá trị hiện thực của tác phẩm một cách chính xác hơn.

Câu hỏi 4: Theo em, vì sao khi viết một văn bản cần lưu ý một số điểm nêu trên? Hãy chọn một điểm để giải thích.

Bài làm rút gọn:

Khi lưu ý các điểm nêu trên, bài văn mới trở nên đúng yêu cầu, cũng như đi đúng trọng tâm vào vấn đề phân tích.

Xác định mục tiêu là bước đầu tiên và vô cùng quan trọng trong quá trình viết văn bản.:Khi biết rõ mục tiêu mình muốn đạt được, người viết sẽ dễ dàng lựa chọn những thông tin, ý tưởng phù hợp để trình bày trong văn bản. Đồng thời, họ cũng có thể sắp xếp các ý tưởng một cách logic và khoa học, giúp văn bản mạch lạc và dễ hiểu hơn. Việc xác định mục tiêu giúp người viết hiểu rõ đối tượng tiếp nhận và điều chỉnh ngôn ngữ, cách diễn đạt cho phù hợp. Nhờ vậy, văn bản sẽ dễ dàng truyền tải thông điệp đến người đọc một cách hiệu quả nhất. Khi đã xác định được mục tiêu, người viết sẽ tập trung vào những thông tin, ý tưởng quan trọng, tránh lan man, dài dòng, giúp tiết kiệm thời gian và công sức trong quá trình viết. Việc xác định mục tiêu giúp người viết có ý thức trau chuốt ngôn ngữ, cách diễn đạt, đảm bảo văn bản chính xác, rõ ràng, súc tích và hấp dẫn người đọc.

Câu hỏi 5: Lí giải vì sao khi nói và nghe cần lưu ý các điểm nêu trên. Trong giao tiếp nói nghe, em còn những hạn chế, thiếu sót gì?

Bài làm rút gọn:

- Các điểm trên sẽ giúp ta truyền đạt thông tin, ý tưởng, suy nghĩ và cảm xúc của mình một cách rõ ràng, súc tích và dễ hiểu. Nhờ vậy, ta có thể thuyết phục người nghe, giải quyết vấn đề hiệu quả và bài nói của bản thân sẽ hấp dẫn.

- Em còn hạn chế phần nghe. Em chưa biết cách lắng nghe, để có thể thấu hiểu quan điểm, cảm xúc của người khác, từ đó tạo dựng sự đồng cảm, tin tưởng và tôn trọng lẫn nhau.iển tiếng Việt góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa của dân tộc.