Slide bài giảng Khoa học tự nhiên 9 Cánh diều bài 33: Gene là trung tâm của di truyền học

Tóm lược nội dung

BÀI 33: GENE LÀ TRUNG TÂM CỦA DI TRUYỀN HỌC

Mở đầu: Các đặc điểm sinh học của người như màu tóc, màu da, màu mắt do yếu tố nào quy định? Yếu tố đó có mang tính đặc thù của mỗi cá thể không?

Trả lời rút gọn:

Các đặc điểm sinh học của người như màu tóc, màu da, màu mắt được quy định bởi gen. 

Mức độ đặc thù của các đặc điểm sinh học phụ thuộc vào số lượng gen quy định và sự tương tác giữa các gen. 

I. DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ

Câu 1: Cho biết một số đặc điểm của em giống và khác bố mẹ, anh, chị, em trong gia đình.

Trả lời rút gọn:

Đặc điểm giống:

+ Ngoại hình: Em có một số nét giống bố mẹ như khuôn mặt, vóc dáng, màu da, màu tóc, v.v.

+ Tính cách: Em có một số tính cách giống bố mẹ như hiền lành, vui vẻ, cởi mở, v.v.

+ Sở thích: Em có một số sở thích giống bố mẹ như đọc sách, nghe nhạc, nấu ăn, v.v.

Đặc điểm khác:

+ Ngoại hình: Em không hoàn toàn giống bố mẹ, em có một số nét riêng biệt như nụ cười, đôi mắt, giọng nói, v.v.

+ Tính cách: Em có một số tính cách khác bố mẹ như trầm tính, nhút nhát, thích suy nghĩ, v.v.

+ Sở thích: Em có một số sở thích khác bố mẹ như thích chơi thể thao, vẽ tranh, đi du lịch, v.v.

Câu 2: Lấy ví dụ về hiện tượng di truyền và biến dị ở sinh vật

Trả lời rút gọn:

• Sự di truyền tính trạng màu sắc hoa ở cây đậu Hà Lan
• Sự di truyền tính trạng hình dạng hạt ở lúa mì

II. NUCLEICACID

Câu 1: Quan sát hình 33.1 cho biết một nucleuicacid gồm những thành phần nào?

Trả lời rút gọn:

Nucleuicacid được cấu tạo bởi các nucleotide liên kết với nhau thông qua liên kết phosphodiester. Mỗi nucleotide gồm 3 thành phần: đường pentose, nhóm phosphate và base nitơ.

Câu 2: Quan sát hình 33.2:

a) Các nucleotide khác nhau ở thành phần nào?

b) Mô tả cấu trúc của DNA

Trả lời rút gọn:

a) Các nucleotide khác nhau ở thành phần base nitơ.

b) Cấu trúc của DNA

• Cấu trúc xoắn kép: DNA gồm hai chuỗi polynucleotide xoắn quanh nhau tạo thành cấu trúc xoắn kép. 
  • Liên kết hydro: Hai chuỗi polynucleotide liên kết với nhau bằng liên kết hydro giữa các base nitơ. A liên kết với T và G liên kết với C. 
  • Cấu trúc đường - phospate: Mỗi chuỗi polynucleotide gồm các nucleotide liên kết với nhau bằng liên kết phosphodiester. 
  • Cấu trúc bậc 1: Cấu trúc bậc 1 là trình tự các base nitơ trên mỗi chuỗi polynucleotide. 
  • Cấu trúc bậc 2: Cấu trúc bậc 2 là cấu trúc xoắn kép của DNA. 
  • Cấu trúc bậc 3: Cấu trúc bậc 3 là sự uốn cong, gấp khúc của chuỗi DNA. 
  • Cấu trúc bậc 4: Cấu trúc bậc 4 là sự liên kết của DNA với protein histon tạo thành NST.

Câu 3: Giải thích vì sao từ 4 loại nucleotide có thể tạo nên sự đa dạng của DNA

Trả lời rút gọn:

Sự đa dạng của DNA được tạo nên bởi sự kết hợp của 4 loại nucleotide theo nhiều cách khác nhau. Số lượng nucleotide, trình tự sắp xếp, cấu trúc DNA và biến dị DNA là những yếu tố chính tạo nên sự đa dạng của DNA

Câu 4: Phân biệt các loại RNA được thể hiện trong hình 33.3

Trả lời rút gọn:

mRNA (messenger RNA): 

+ mRNA là loại RNA mang thông tin di truyền từ DNA đến ribosome để tổng hợp protein. 

+ mRNA có cấu trúc mạch đơn, gồm các base nitơ A, U, G, C. 

+ mRNA có kích thước nhỏ hơn DNA và rRNA. 

+ mRNA có thời gian sống ngắn, chỉ tồn tại trong vài phút hoặc vài giờ. 2. 

- tRNA (transfer RNA): 

+ tRNA là loại RNA vận chuyển các axit amin đến ribosome để tổng hợp protein. 

+ tRNA có cấu trúc mạch đơn, gồm các base nitơ A, U, G, C. 

+ tRNA có kích thước nhỏ hơn mRNA và rRNA. 

+ tRNA có cấu trúc đặc biệt với một vòng anticodon có khả năng liên kết với codon trên mRNA. 

+ tRNA có thời gian sống tương đối dài hơn mRNA. 

rRNA (ribosomal RNA): 

+ rRNA là loại RNA cấu tạo nên ribosome, nơi tổng hợp protein. 

+ rRNA có cấu trúc mạch đơn, gồm các base nitơ A, U, G, C. 

+ rRNA có kích thước lớn hơn mRNA và tRNA. 

+ rRNA có thời gian sống rất dài, có thể tồn tại trong suốt vòng đời của tế bào.

III. GENE VÀ HỆ GENE

Câu 1: Những đặc điểm nào thể hiện tính đặc trưng cá thể của hệ gene?

Trả lời rút gọn:

Những đặc điểm thể hiện tính đặc trưng cá thể của hệ gene: Kiểu gen, Tính đa hình, dấu ấn di truyền, biến dị di truyền, mức phản ứng.

Câu 2: Vì sao gene là trung tâm của di truyền học?

Trả lời rút gọn:

Gene là trung tâm của di truyền học vì:

+ Gen là đơn vị vật chất của di truyền

+ Gen quy định tính trạng

+ Gen có thể biến đổi

+ Gen có thể được nghiên cứu và điều chỉnh

Vận dụng: Lấy ví dụ về ứng dụng của phân tích DNA trong các lĩnh vực

Trả lời rút gọn:

Y học: 

+ Chẩn đoán bệnh di truyền 

+ Sàng lọc trước sinh

+ Liệu pháp gen

Pháp y: 

+ Xác định danh tính

+ Giải quyết án mạng

Nông nghiệp:

+ Cải thiện giống cây trồng

+ Phát triển các loại thực phẩm chức năng