Slide bài giảng công nghệ trồng trọt 10 cánh diều bài 16: Quy trình trồng trọt

Tóm lược nội dung

BÀI 16: QUY TRÌNH TRỒNG TRỌT

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Quan sát Hình 16.1 và cho biết quy trình trồng trọt gồm các bước nào?

Bài soạn rút gọn:

- Bước 1: Làm đất, bón lót

- Bước 2:  Gieo hạt, trồng cây

- Bước 3:  Chăm sóc

- Bước 4: Thu hoạch

1. LÀM ĐẤT, BÓN LÓT

1.1. Cày bừa đất

Luyện tập: Cày, bừa đất có tác dụng gì đối với cây trồng?

Bài soạn rút gọn:

- Dọn sạch cỏ dại và các vật thể cứng ở trong đất

- Giúp làm nhỏ và tơi xốp đất giúp đất sạch, có nhiều chất dinh dưỡng hơn giúp cây dễ hấp thụ và phát triển tốt hơn.

Hình thành kiến thức: Chọn đất như thế nào để thích hợp với cây trồng nước, cây trồng cạn?

Bài soạn rút gọn:

- Đất thích hợp với cây trồng nước: đất phù sa, đất bùn, đất sét

- Đất thích hợp với cây trồng cạn: đất cát, đất thịt, đất đen, đất đỏ bazan,…

1.2. Lên luống

Luyện tập:

1. Trong các loại cây trồng sau đây, cây nào không cần lên luống để trồng: lúa, rau cần ta, cà chua, khoai lang, nhãn, hoa cúc?

2. Em hãy quan sát hai kiểu luống A, B ở Hình 16.2 và cho biết kiểu luống nào thích hợp cho trồng cây mùa mưa? Vì sao?

Bài soạn rút gọn:

1.  Cây không cần lên luống để trồng:  nhãn.

2. - Kiểu luống B thích hợp cho trồng cây mùa mưa

- Vì luống B cao, hẹp và thoải tránh ngập úng khi trồng cây vào mùa mưa.

Vận dụng: Hãy mô tả phương pháp làm đất và lên luống để trồng cây khoai lang.

Bài soạn rút gọn:

- Chọn đất ẩm, đất cát pha, cày, bừa đất.

- Lên luống có chiều rộng 0,8 – 1mm, cao 25 – 30cm, rãnh thoát nước 30cm.

- Tiến hành rạch hàng, trồng khoai khi củ vừa nhú mầm.

- Khoảng cách trồng: hàng cách hàng: 30 – 40cm.

1.3. Bón phân lót

Hình thành kiến thức:

1. Loại phân bón nào thích hợp cho bón lót? Vì sao?

2. Quan sát các phương pháp bón lót ở Hình 16.3 và cho biết mỗi phương pháp thích hợp với loại cây trồng nào? Hãy lấy ví dụ.

Bài soạn rút gọn:

1. Loại phân bón thích hợp cho bón lót:

- Phân có hàm lượng hữu cơ cao (phân hữu cơ, phân hữu cơ vi sinh)

- Vôi hoặc chất cải tạo đất, điều hòa pH đất

- Phân hóa học có hàm lượng đạm thấp, lân cao

2. - Bón vãi: ngô, dưa chuột, dưa hấu, dưa lưới, chè

- Bón theo hàng: cây ngô, cây mía, cây lúa, ..

- Bón theo hốc: bưởi, táo, ổi, lê, cam

- Bón theo hố: cây mộc, cây tường vi,..

Vận dụng: Hãy mô tả phương pháp bón lót cho cây lúa và cây bưởi.

Bài soạn rút gọn:

- Cây lúa: bón theo hàng

- Cây bưởi: bón theo hốc

2. GIEO HẠT, TRỒNG CÂY

2.1. Gieo hạt

Hình thành kiến thức:

1. Những loại cây trồng như thế nào nên trồng trực tiếp bằng hạt?

2. Loại hạt nào thích hợp với phương pháp gieo vãi, gieo theo hàng, gieo theo hốc?

Bài soạn rút gọn:

1. Những loại cây ăn quả, những loại cây ra hạt (hạt chắc..)

2. - Những cây lương thực: lúa, ngô, đậu,...

- Cây thực phẩm ngắn ngày: rau cải bắp, su hào, xà lách...

- Một số ít loại cây ăn quả cũng có thể trồng hạt, nhưng mà không cho thời gian thu hoạch sớm.

Luyện tập: Hãy phân tích ưu, nhược điểm của các phương pháp gieo hạt

Bài soạn rút gọn:

2.2. Trồng cây

Hình thành kiến thức: Vì sao cây ăn quả thường được trồng bằng cây giống?

Bài soạn rút gọn:

Vì cây ăn quả thường là loại cây thân gỗ lâu năm.

Luyện tập: Em hãy quan sát Hình 16.5 và mô tả phương pháp trồng cây cà chua, cây ổi, cây hành

Bài soạn rút gọn:

- Hình A. Trồng cà chua: trồng cây vào hố

- Hình B. Trồng ổi: trồng cây con có bầu và hốc cây

- Hình C. Trồng hành: trồng cây con vào chính giữa hàng

3. CHĂM SÓC

3.1. Tưới nước

Luyện tập: Hãy quan sát Hình 16.6 và cho biết phương pháp tưới nước phun mưa và tưới nhỏ giọt thích hợp cho những loại cây trồng nào?

Bài soạn rút gọn:

- Hình 16.6A: cây cảnh trồng trong nhà, cây trồng trong bồn, trồng trong hốc...

- Hình 16.6B: các loại rau, các cây trồng theo hàng..

3.2. Bón thúc

Hình thành kiến thức: Loại phân bón nào thích hợp bón thúc cho cây? Vì sao?

Bài soạn rút gọn:

- Loại phân thích hợp bón thúc cho cây: phân đạm, phân kali, phân hỗn hợp.

- Vì: có tỉ lệ dinh dưỡng cao và dễ hòa tan..

3.4. Xới xáo, làm cỏ, vun gốc

Luyện tập:

1. Nên bón thúc cho cây vào lúc nào?

2. Xới xáo, làm cỏ và vun gốc có tác dụng gì?

Bài soạn rút gọn:

1. Vào những giai đoạn cây còn nhỏ, cần nhiều phân để sinh trưởng và phát triển.

2. - Giúp cho bộ rễ phát triển tốt.

- Cạnh tranh nước và dinh dưỡng với cây trồng.

- Giúp cho cây đứng vững, bộ rễ và củ trong đất phát triển tốt.

Vận dụng: Vì sao phải hạn chế xới xáo khi trồng khoai tây, khoai lang?

Bài soạn rút gọn: 

Vì đây là những loại củ trồng ở dưới đất nên khi chúng ta xới đất nhiều có thể sẽ ảnh hưởng đến rễ, củ trong đất.

BÀI 16: QUY TRÌNH TRỒNG TRỌT

(Tiếp theo)

3.4. Làm giàn

Luyện tập: Em hãy quan sát 4 kiểu giàn ở Hình 16.7 và phân tích ưu, nhược điểm của mỗi kiểu giàn. Mỗi kiểu giàn thích hợp với những loại cây trồng nào? Cho ví dụ.

Bài soạn rút gọn:

A. Kiểu chữ I:

- Ưu điểm:

+ Thi công đơn giản, tiết kiệm vật liệu

+ Mật độ trồng cao, năng suất trên cùng một diện tích có thể cao hơn các kiểu giàn khác

+ Cây quang hợp tốt hơn, không bị cạnh tranh ánh sáng lẫn nhau

+ Dễ dàng quản lý sâu bệnh, tiện cho chăm sóc, thu hoạch quả

+ Chất lượng quả cao 

+ Có thể tận dụng tối đa diện tích canh tác. Tăng thu nhập, đồng thời góp phần cải tạo đất

- Nhược điểm:

+ Việc di chuyển giữa các hàng bị hạn chế

+ Hay ẩn chứa nguy cơ sâu bệnh.

- Loại cây trồng thích hợp: chanh dây, chanh deo,...

B. Kiểu chữ A:

- Ưu điểm:

+ Đón nắng trực tiếp được cả hai bên.

+ Không tốn nhiều diện tích

+ Dễ dựng, tiết kiệm chi phí

- Nhược điểm: Lối đi giữa các hàng bị thu hẹp, chật chội.

- Loại cây trồng thích hợp: cà chua,...

C. Kiểu chữ X:

- Ưu điểm: 

+ Tăng mật độ, tăng năng suất.

+ Phù hợp với gia đình có ít người, không cần nhiều nhân công chăm sóc.

- Nhược điểm: Tốn rất nhiều công để buộc cố định ngọn, nhánh vào giàn dóc 

- Loại cây trồng thích hợp: dưa, bí, cà chua,...

D. Kiểu mái bằng:

- Ưu điểm:

+ Phù hợp với khu đất bằng phẳng, mảnh đất vuông vắn

+ Dễ thi công, không cần tính toán phức tạp

- Nhược điểm:

+ Khi cây phủ giàn sẽ che đi nhiều ánh sáng, phần bên dưới dàn khó xen canh loại cây khác

+ Khó chăm sóc, khó xử lý bệnh 

+ Chất lượng quả bị ảnh hưởng nhiều.

+ Dàn dễ sập nếu thi công không cẩn thận

- Loại cây trồng thích hợp: chanh dây, bầu, bí, mướp,…

Vận dụng: Mô tả phương pháp làm giàn cho cây cà chua và cây bầu.

Bài soạn rút gọn:

- Phương pháp làm giàn cho cây cà chua:

+ Chuẩn bị 1 thanh ngang dài khoảng 3 mét từ tre, nứa, trúc.

+ Chuẩn bị thêm khoảng 10 thanh tre, trúc, nứa dài khoảng 2 mét. 

+ Cắm 2 cọc nghiêng bắt chéo kiểu chữ A. Đặt thanh ngang ở giữa, chạy dọc và buộc chặt.

- Phương pháp làm giàn cho cây bầu:

+ Chuẩn bị 4 thanh gỗ làm 4 cọc trụ; 4 cây làm thanh ngang; và khoảng 6 - 8 cây nứa, trúc, hoặc tre chẻ từng thanh.

+ Cắm 4 cọc trụ song song với nhau và điều chỉnh độ cao như bạn mong muốn

+ Cố định 4 thành ngang chắc chắn bằng dây thép 

+ Lần lượt buộc các cây trúc, nứa hoặc thanh tre lên cho đều ở phía trên cùng.

3.5. Cắt tỉa

Luyện tập:

1. Vì sao cần cắt tỉa cho cây trồng?

2. Em hãy gọi tên và mô tả các biện pháp cắt tỉa cho cây trồng trong Hình 16.8

Bài soạn rút gọn:

1. Giúp tập trung chất dinh dưỡng đi nuôi những phần khỏe của cây, giúp cây phát triển tốt, có lợi cho người trồng.

2. - Tỉa chồi: tỉa bỏ chồi vô hiệu ở nách lá khi mới nhú

- Tỉa quả: tỉa bỏ những quả mọc chen chúc trong chùm 

- Tỉa lá: Tỉa những lá bị sâu, úa vàng của cây

- Tỉa cành: Tỉa bớt cành yếu để cây tập trung phát triển

- Bấm ngọn:  khống chế chiều cao của cây, kích thích phân cành 

- Tỉa hoa: Tỉa những chùm hoa héo, những chùm hoa mọc ở nơi không có chất dinh dưỡng

3.6. Phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng

Hình thành kiến thức: Phòng, trừ tổng hợp sâu, bệnh hại cây trồng có tác dụng gì?

Bài soạn rút gọn:

- Diệt trừ sâu hại trong đất

- Phá hủy nơi ẩn nấp của sâu bệnh

- Giúp cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt nâng cao khả năng kháng sâu bệnh

Luyện tập: Nêu các biện pháp trừ sâu bệnh hại cây trồng.

Bài soạn rút gọn:

- Biện pháp cơ giới (ngắt ổ trứng, bẫy, bả,...)

- Sử dụng thiên địch

- Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (ưu tiên sử dụng thuốc thảo mộc, thuốc bảo vệ thực vật sinh học).

4. THU HOẠCH

Luyện tập:

1. Nên thu hoạch vào lúc nào để có được sản phẩm đạt năng suất và chất lượng tốt nhất?

2. Khi thu hoạch, làm thế nào để tránh gây thương tổn cho sản phẩm?

Bài soạn rút gọn:

1. Thu hoạch đúng thời điểm và đúng cách tùy từng loại cây trồng.

2. - Thu hoạch bằng phương pháp thủ công, sử dụng kéo cắt với từng loại sản phẩm. 

- Không nên thu hoạch bằng máy móc có thể gây tổn thương cho sản phẩm.

Vận dụng:

1. Em hãy mô tả quy trình trồng trọt một loại cây phổ biến ở địa phương em.

2. Hãy áp dụng quy trình trồng trọt để trồng và chăm sóc một số loại cây trồng phổ biến trong vườn nhà hoặc ở địa phương.

Bài soạn rút gọn:

1. Mô tả quy trình trồng trọt cây cà chua:

• Làm đất, bón lót

a. Làm đất, bón lót: 

- Đất tơi xốp, nhẹ, nhiều mùn, tầng canh tác dày, thoát nước tốt.

- Vệ sinh vườn trồng, dọn sạch tàn dư thực vật của vụ trước, rải vôi trước khi cày xới, phơi ải 7-10 ngày trước khi trồng.

- Sử dụng màng phủ nông nghiệp để giữ ẩm, hạn chế dinh dưỡng bị rửa trôi, hạn chế cỏ dại, sâu bệnh.

b. Lên luống: 

- Mùa khô lên luống 15-20cm, rãnh 30cm, mặt luống rộng 1,2m trồng hàng đôi.

- Mùa mưa lên luống 25-30cm, rãnh 30cm, mặt luống rộng 90cm, trồng hàng đơn.

- Mặt luống phải làm bằng phẳng để tăng độ bền màng phủ.

c. Bón phân lót: sử dụng phân chuồng, phân hữu cơ vi sinh, vôi, urê, lân super, kali.

• Gieo hạt, trồng cây

a. Gieo hạt: 

- Ngâm hạt 6 – 10h, vớt ra ủ nứt nanh rồi đem gieo

- Gieo hạt – hạt: 3 – 4 cm.

- Gieo xong phủ lớp trấu và đất bột dày 0,5 cm và tưới đẫm.

- Có thể sử dụng phương pháp gieo vãi hoặc gieo theo hàng.

b. Trồng cây: 

- Trồng cây ra ruộng lúc chiều muộn hoặc sáng sớm

- Cây đem đi trồng phải khỏe, to, mập, cứng cáp,

- Khi trồng cần lấp kín phần bầu đất không vùi quá sâu.

• Chăm sóc

a. Tưới nước: 

- Trồng xong cần tưới đủ ẩm để cây nhanh chóng phục hồi

- Từ khi trồng đến hồi xanh tưới 1-2 lần/ngày, sau đó tùy điều kiện thời tiết và độ ẩm đất tưới để tưới

- Mùa mưa chú ý thoát nước, không để ruộng cà chua ứ đọng nước lâu.

- Nếu xuất hiện nhiều bệnh héo xanh chuyển sang tưới hốc

b. Bón thúc: bón vào gốc.

c. Xới xáo, làm cỏ, vun gốc: 

- Sau trồng 7-10 ngày xới phá váng

- Sau trồng 20-25 ngày kết hợp bón phân cho cây cà chua, vun cao luống

d. Làm giàn theo kiểu chữ A 

e. Cắt tỉa:

- Tỉa chồi

- Tỉa lá

- Tỉa quả

- Bấm ngọn

g. Phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng:

Biện pháp phòng trừ: Phòng trừ tổng hợp

IV. Thu hoạch

- Khi quả cà chua đã đẫy, vỏ quả căng, bóng láng chuyển từ xanh sang màu đỏ 

- Thu hái quả và xếp vào sọt nhẹ nhàng, tránh dập quả

2. Học sinh tự thực hiện.