Cách chuẩn đoán và chữa bệnh của Lê Hữu Trác cùng những diễn biến tâm tư của ông khi kê đơn cho ta hiểu gì về người thầy thuốc này.

Lê Hữu Trác là người thầy thuốc được mời vào phủ chúa để thăm bệnh cho Trịnh Cán, dù sống ở quê nhà nhưng tiếng tăm của ông vang

• Ông hiểu rõ căn bệnh thế tử nhưng sợ chữa khỏi ngay sẽ bị giữ lại bên chúa, bị công danh trói buộc.
• Ông muốn chữa bệnh cầm chừng cho thế tử nhưng lại thấy trái với y đức và lương tâm của người thầy thuốc.
• Khi đã quyết định chữa bệnh cho thế tử, mặc dù ý kiến trái với ý đa số thầy thuốc trong cung nhưng ông vẫn bảo vệ giữ nguyên ý kiến.

==> Những chi tiết miêu tả việc chữa bệnh của Lê Hữu Trác chứng tỏ ông là một thầy thuốc giỏi, có kiến thức sâu rộng và dày dặn kinh nghiệm. Bên cạnh tài năng, ông còn chứng tỏ mình là một thầy thuốc có y đức, lương tâm. Đặc biệt, ông còn là một con người không tham danh lợi, quyền quý. Ông yêu thích sự tự do và cuộc sống thanh đạm, trong sạch, giản dị nơi quê nhà, không mảy may rung động, không hề bị cám dỗ.

Lê Hữu Trác thông qua hành động của mình đã thể hiện sự không đồng tình với việc hưởng thụ lạc thú xa hoa của những người nắm giữ vận mệnh dân tộc. Sự tương phản trong quan điểm sống được thể hiện qua việc đối lập giữa hình ảnh những thứ sơn son thiếp vàng, võng điều áo đỏ, đèn đuốc lấp lánh, hương hoa ngào ngạt… đặt bên cạnh cái thanh đạm, thuần khiết của một ông già áo vải ở nơi quê mùa.