Câu hỏi tự luận mức độ vận dụng cao Ngữ văn 9 KNTT bài 2: Tiếng đàn mưa (Bích Khê)

Câu 1:

Trong phong trào Thơ Mới, nhiều nhà thơ đã sử dụng hình ảnh thiên nhiên để bộc lộ tâm trạng và cảm xúc, nhưng mỗi người lại có một cách tiếp cận và biểu đạt riêng. Nếu như Xuân Diệu, Huy Cận, Hàn Mặc Tử... dùng thiên nhiên để phô bày cảm xúc riêng biệt, thì Bích Khê lại có cách cảm nhận và biểu đạt rất độc đáo. Cùng so sánh cách Bích Khê sử dụng thiên nhiên trong “Tiếng đàn mưa”  với một số nhà thơ khác trong phong trào này.

- Bích Khê là nhà thơ nổi bật với phong cách trữ tình lãng mạn pha chút huyền ảo. Trong bài “Tiếng đàn mưa”, ông đã sử dụng hình ảnh “tiếng đàn mưa” để gợi lên nỗi cô đơn, khát vọng yêu thương. Bích Khê không chỉ nhìn thiên nhiên bằng thị giác mà còn cảm nhận nó qua âm thanh, tạo nên một hình ảnh sống động, sâu sắc. Hình ảnh mưa như tiếng đàn vang vọng, lúc trầm buồn, lúc day dứt, tạo nên cảm giác về một nỗi niềm cô đơn nhưng cũng đầy mộng mơ. Qua “Tiếng đàn mưa”, Bích Khê đem đến cảm giác thiên nhiên như một người bạn tri âm, đồng cảm với nỗi lòng người nghệ sĩ. Cách ông nhân cách hóa và kết hợp thiên nhiên với âm nhạc giúp thơ ông mang màu sắc khác biệt, tạo nên một không gian huyền bí, vừa chân thực vừa mơ hồ.

- Ngược lại với sự trầm buồn và huyền ảo của Bích Khê, Xuân Diệu dùng thiên nhiên để thể hiện sự sôi nổi, khao khát tình yêu mãnh liệt. Trong các tác phẩm như “Vội vàng” thiên nhiên xuất hiện với sức sống mãnh liệt: “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần.” Đối với Xuân Diệu, thiên nhiên là hình ảnh gợi lên niềm vui, sự ham sống và ý thức mạnh mẽ về sự ngắn ngủi của cuộc đời. Những bức tranh thiên nhiên của Xuân Diệu luôn đầy màu sắc, rực rỡ và căng tràn nhựa sống, giúp ông bộc lộ sự khát khao được sống mãnh liệt, tận hưởng từng khoảnh khắc của đời người.

- Trong khi đó, Huy Cận lại sử dụng thiên nhiên để diễn tả sự cô đơn, trống vắng của kiếp người trong vũ trụ bao la. Trong bài “Tràng giang”, thiên nhiên hiện lên rộng lớn, mênh mông nhưng lạnh lẽo và hiu quạnh: “Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp/ Con thuyền xuôi mái nước song song.” Hình ảnh dòng sông mênh mông, sóng gợn lăn tăn nhưng đầy buồn tẻ đã giúp Huy Cận khắc họa nỗi cô đơn vĩnh cửu, sự lạc lõng của con người trước cái bao la của vũ trụ. Thiên nhiên trong thơ ông không có sự sống động hay sự kết nối gần gũi mà ngược lại, làm nổi bật hơn sự bé nhỏ, hữu hạn của đời người.

=> Như vậy, Bích Khê đã góp phần làm phong phú thêm cách thể hiện thiên nhiên trong Thơ Mới, tạo nên một giọng thơ riêng biệt, vừa trữ tình vừa lãng mạn và đậm chất huyền ảo.

Câu 2:

“Tiếng đàn mưa” của Bích Khê được coi là một tác phẩm có tính nhạc cao nhờ cách ông sử dụng ngôn ngữ tinh tế và giàu hình ảnh, kết hợp với các yếu tố nhịp điệu, âm thanh và từ ngữ gợi tả. Bài thơ không chỉ là một bức tranh về cảnh mưa, mà còn là một bản nhạc trữ tình, lãng mạn, thể hiện tâm hồn nhạy cảm của Bích Khê. Dưới đây là một số cách Bích Khê sử dụng ngôn ngữ để tạo nên tính nhạc cho bài thơ:

- Ngay trong tiêu đề, “Tiếng đàn mưa” đã gợi lên một âm thanh vừa trầm buồn, vừa đều đặn như nhịp điệu của mưa. Hình ảnh “tiếng đàn mưa” là một sự kết hợp độc đáo giữa thiên nhiên và âm nhạc, giúp người đọc không chỉ hình dung cảnh mưa mà còn cảm nhận được giai điệu của nó. Khi mưa được ví như tiếng đàn, những hạt mưa rơi không còn là âm thanh vô tri mà trở thành những nốt nhạc, có nhịp điệu riêng, vừa nhẹ nhàng vừa sâu lắng.

- Nhịp điệu trong “Tiếng đàn mưa” được Bích Khê thiết kế rất uyển chuyển, lúc nhanh, lúc chậm, tạo nên một giai điệu nhẹ nhàng, êm dịu như tiếng mưa rơi. Ông sử dụng nhiều câu ngắn, tạo ra nhịp ngắt quãng giống như những giọt mưa rơi lách tách. Những câu dài ngắn khác nhau giúp bài thơ có một dòng chảy tự nhiên, tựa như mưa lúc dồn dập, lúc lặng lẽ. Cách sắp xếp nhịp điệu này không chỉ làm cho bài thơ có tính nhạc mà còn tạo nên cảm giác gần gũi, mộc mạc.

- Bích Khê khéo léo kết hợp giữa ý nghĩa và nhạc tính, làm cho “Tiếng đàn mưa” không chỉ là một bài thơ mà còn là một “bản nhạc” của tâm hồn. Ý tưởng về sự cô đơn và khát vọng yêu thương của tác giả được gửi gắm qua tiếng đàn mưa – một tiếng đàn tự nhiên nhưng cũng đầy cảm xúc. Những nốt nhạc trầm bổng trong bài thơ gợi lên sự buồn thương, tiếc nuối và mong mỏi của tác giả, như những âm vang từ sâu thẳm trái tim.

=> Nhờ sự kết hợp giữa hình ảnh thiên nhiên, nhịp điệu uyển chuyển, từ ngữ gợi âm thanh và các biện pháp tu từ, “Tiếng đàn mưa” của Bích Khê đã trở thành một tác phẩm có tính nhạc cao. Bài thơ không chỉ là sự thể hiện nỗi cô đơn và khát vọng yêu thương của tác giả mà còn là một bản nhạc tự nhiên, sâu lắng, đậm chất trữ tình. Chính sự tinh tế và tài hoa trong cách sử dụng ngôn ngữ đã giúp Bích Khê đưa người đọc vào một không gian thơ ca đầy nhạc điệu và cảm xúc.