Câu hỏi tự luận mức độ thông hiểu Ngữ văn 9 KNTT bài 1: Sơn Tinh - Thủy Tinh (trích, Nguyễn Nhược Pháp)

Câu 1: 

- Thiên nhiên được dùng để thể hiện quyền năng và sức mạnh vượt trội của hai vị thần. Sơn Tinh – vị thần của núi – gắn liền với núi non vững chãi, cao lớn, tượng trưng cho sự kiên định, bền vững. Trong khi đó, Thủy Tinh – vị thần của nước – đại diện cho sông nước dâng trào, là hình ảnh của sự dữ dội, bùng nổ, mãnh liệt nhưng dễ thay đổi.

- Cuộc xung đột giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh phản ánh hiện tượng lũ lụt xảy ra hàng năm, gây ra bởi sông nước dâng tràn. Qua đó, bài thơ gián tiếp nói đến nỗ lực của con người trong việc thích nghi và chế ngự thiên nhiên để sinh tồn. Hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ là một lời nhắc nhở về sức mạnh không thể kiểm soát của thiên nhiên và lòng quyết tâm của con người trong việc đối phó với những thử thách đó. 

- Những hình ảnh thiên nhiên cũng góp phần xây dựng một không gian kỳ ảo và truyền thuyết cho câu chuyện. Cảnh núi sông hùng vĩ và sự va chạm dữ dội giữa chúng không chỉ gây ấn tượng mạnh mẽ mà còn tăng tính chất sử thi và huyền bí cho cuộc chiến, giúp người đọc hình dung rõ hơn về vẻ đẹp cũng như sự khắc nghiệt của thiên nhiên trong văn hóa dân gian.

Câu 2:

- Nguyễn Nhược Pháp sử dụng nhiều hình ảnh mang tính chất cụ thể, dễ hình dung để miêu tả sức mạnh và sự đối lập giữa hai nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh. Những câu thơ miêu tả núi non, sông nước đều tạo cảm giác hùng vĩ, mạnh mẽ và đầy sức sống. Cách dùng từ ngữ này khiến người đọc dễ dàng hình dung được cuộc xung đột mãnh liệt và hoành tráng giữa hai thế lực thiên nhiên.

- Nhịp điệu của bài thơ có tính chất mạnh mẽ và hùng tráng, giúp tái hiện không khí căng thẳng của cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh. Cách dùng từ ngữ theo nhịp ngắt ngắn, dồn dập đã tạo cảm giác như một cuộc đối đầu không khoan nhượng, từ đó giúp truyền tải sự khốc liệt của trận đấu.

- Nguyễn Nhược Pháp sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, phóng đại để làm nổi bật sức mạnh và sự kỳ vĩ của thiên nhiên. Nhờ các biện pháp này, hình tượng hai nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh trở nên sống động và gần gũi hơn, giúp người đọc cảm nhận rõ hơn về bản chất của từng nhân vật qua cách họ tương tác với thiên nhiên.

- Tác giả sử dụng ngôn ngữ mộc mạc, giản dị và giàu tính dân gian, giúp bài thơ dễ hiểu và phù hợp với mọi tầng lớp người đọc. Tuy vậy, bài thơ vẫn giữ được sắc thái sử thi, vừa hoành tráng vừa cổ kính, qua đó làm nổi bật tinh thần dân tộc và tính chất huyền thoại của câu chuyện.

Câu 3: 

Qua những từ ngữ giàu cảm xúc và hình ảnh, bài thơ không chỉ kể lại câu chuyện xung đột giữa hai thế lực mà còn gửi gắm thông điệp sâu sắc về sự hài hòa và xung đột giữa con người với thiên nhiên. Cách tác giả chọn lọc từ ngữ đã làm bật lên mối quan hệ này, khiến người đọc cảm thấy vừa hứng thú với câu chuyện, vừa nhận thức được sự vĩ đại và bí ẩn của thiên nhiên.

Câu 4: 

- Trước khi tìm được dế:

+ Hiền lành, chất phác, giữ chân chức dịch trong làng.

+ Không muốn làm nhiễu dân nên đã tự mình đi tìm dế để nộp cho quan huyện. Vì không tìm được nên anh bị phạt đòn, chỉ còn nghĩ đến chuyện tự tử.

- Sau khi tìm được dế:

+ Vợ Thành được cô đồng chỉ chỗ có dế, Thành bắt được nhưng thảm kịch đã xảy ra. + Con trai anh vô tình làm dế chết, vì quá sợ bố nên nhảy xuống giếng chết đuối. Thương con, vật vã kêu trời muốn chết.

+ Đứa con hóa thân vào con Dế khiến Thành được học tiếp và thi đỗ tú tài. Thành trở nên giàu sang phú quý, gia đình được vinh hiển.

Câu 5: 

- Phản ánh hiện tượng tự nhiên và nỗ lực chế ngự thiên nhiên của con người: 

+Việc Thủy Tinh “dâng nước” mỗi năm có thể hiểu như một cách lý giải dân gian về hiện tượng lũ lụt thường xuyên xảy ra trong đời sống người Việt cổ. Thông qua hình tượng này, bài thơ truyền tải sự thật rằng thiên nhiên luôn chứa đựng sức mạnh lớn lao và khó kiểm soát.

+ Đồng thời, cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh cũng ngầm thể hiện nỗ lực không ngừng của con người trong việc ứng phó, khắc phục những hiểm họa thiên nhiên, cụ thể là chống lại lũ lụt và các hiện tượng gây khó khăn cho đời sống sinh hoạt, sản xuất.

+ Mỗi năm Thủy Tinh dâng nước thì Sơn Tinh lại chống đỡ, không chịu khuất phục, ngụ ý về tinh thần kiên cường của con người trước những khó khăn, thử thách của cuộc sống. Câu chuyện về Sơn Tinh chống lại sự tàn phá của Thủy Tinh nhắc nhở về khả năng chống chọi của con người với thiên nhiên, cũng như lòng quyết tâm vượt qua nghịch cảnh để bảo vệ cuộc sống.

+ Câu chuyện về việc Thủy Tinh dâng nước không chỉ mang màu sắc thần thoại mà còn gắn bó chặt chẽ với thực tế đời sống. Nó phản ánh cách người xưa dùng truyền thuyết để giải thích các hiện tượng thiên nhiên, làm rõ thêm mối liên hệ giữa văn hóa dân gian và hiện thực, từ đó tăng tính giáo dục, giúp con người sống có trách nhiệm với thiên nhiên.