CÂU HỎI MỞ ĐẦU

CH1. Hãy tái hiện (kể, vẽ...) một hình ảnh để lại ấn tượng sâu sắc về chiến trường Trường Sơn trong những năm chiến tranh mà em biết đã được biết qua phim ảnh, sách báo hoặc qua bài học lịch sử.

Tham khảo:

Chuyến xe định mệnh thắp lửa tình yêu

Quán nước trước cửa nhà bà Bùi Thị Vân (Định Công, Hoàng Mai, Hà Nội) trở thành nơi “hội tụ” của một số chị em từng là nữ chiến sĩ lái xe Trường Sơn một thuở. Những nữ chiến sĩ lái xe Trường Sơn ngày ấy nay đã tuổi xế chiều  nhưng thỉnh thoảng vẫn gặp nhau để ôn lại kỷ niệm về những năm tháng gắn bó. 

Bà Vân quê Nam Định, năm 17 tuổi, bà đăng ký TNXP rồi chuyển sang quân đội học lái xe. Bà Vân nhớ lại, do thấp nhất nên khi ngồi vào buồng lái, chân bà không với được tay lái. Bà phải kê cái chăn lên ghế và lấy can xăng 20 lít để ở phía sau lưng để dựa vào. Khó khăn thế nhưng chiếc xe do bà lái lúc đó đã vượt qua biết bao đoạn đường nguy hiểm, gập ghềnh. Những tuyến đường ác liệt như Cổng Trời, Khe Tang, Ngã ba Đồng Lộc… đều ghi dấu chân bà và các đồng đội.

“Bom Mỹ thả phá trước thì chúng tôi tìm đường tắt mà đi, thả sau lưng thì cho xe chạy thật nhanh. Nhiều hôm đường 15 bị tắc, chúng tôi phải cho xe luồn ra đường 21 (Quốc lộ 3) để xuyên ra Quốc lộ 1 đi tiếp” - bà Vân kể.

Bà Vân gặp ông Nguyễn Trần Đừng (quê Thanh Trì, Hà Nội) - chồng bà bây giờ - trong chuyến xe chở thương binh về các trại an dưỡng ở Thường Tín. Ông Đừng nhập ngũ khi đang là sinh viên đại học Ngoại ngữ, là lái xe cho Binh trạm 32, Đoàn 559, bị thương nặng ở chân trong một trận càn của địch vào năm 1970. Không ngần ngại, cô tài xế người nhỏ nhắn vẫn cõng anh thương binh trên lưng từ cửa ga vào trại.

Dù kiệt sức vì mất máu nhưng chàng thương binh vẫn không quên xin địa chỉ và tên tuổi của cô gái lái xe để liên lạc. “Sau chuyến xe định mệnh ấy, thỉnh thoảng tôi lại nhận được những lá thư tình. Chữ viết trong thư nắn nót từng dòng, lời lẽ tha thiết, nói rằng “chỉ một lần gặp gỡ mà nhớ nhớ, thương thương...” 

Những lá thư đó không ghi tên người gửi khiến tôi không biết là ai, nhưng lạ là lần nào chở thương binh về hậu cứ, anh Đừng lại chạy ra hỏi tôi có nhận được lá thư nào không? Có lần, tôi đùa: “Nhờ anh nói hộ người viết thư rằng tôi sắp lấy chồng rồi”. Lúc đó, anh Đừng mới bối rối thú nhận mình là người viết thư” - bà Vân nhớ lại.

Từ dạo đó, tình cảm giữa cô nữ lái xe và chàng thương binh Đừng ngày một nhân lên. Nhưng chiến tranh loạn lạc không biết ngày mai ra sao nên hai người không dám hứa hẹn điều gì. Khi chân đã bắt đầu đi lại được, ông Đừng vượt hơn chục km để thăm người yêu - lúc đó đơn vị bà đang đóng ở Thường Tín.

Đến năm 1974, chúng tôi tổ chức đám cưới sau khi Trung đội nữ lái xe kết thúc sứ mệnh lịch sử của mình. Kết quả của đám cưới ngọt ngào ấy là 5 người con đều đã trưởng thành, cuộc sống ổn định. Với tôi, những năm tháng lái xe Trường Sơn không chỉ phục vụ chiến trường mà còn tìm được một mái ấm hạnh phúc” - bà Vân kể. 

CH2. Bài thơ Lá đỏ của nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã được nhạc sĩ Hoàng Hiệp phổ nhạc thành ca khúc cùng tên. Nghe bài hát đó và nêu ấn tượng của em.

Tham khảo:

Khi nghe bài hát ngay ở phần mở đầu ca khúc “Lá đỏ” đã tạo cho em sự ấn tượng về sự khéo tạo được một không gian cao rộng, kì vĩ của núi rừng trong cả Thơ và Nhạc, khiến người nghe ngỡ ngàng, sững sờ, choáng ngợp. Nó đã toát lên vẻ khỏe khoắn, sự chắc nịch hừng hực khí thế trong bước quân hành vừa hùng dũng, tự tin, vừa yêu đời say đắm của những chàng trai tràn trề sức sống của tình yêu người và yêu đời.

CÂU HỎI GIỮA BÀI

CH1. Số tiếng trong mỗi dòng thơ, số dòng trong mỗi khổ, vần và nhịp thơ.

Trả lời:

6 tiếng trong một dòng thơ

4 dòng trong một khổ

Vần: hai khổ đầu gieo vần chân, hai khổ cuối không gieo vần

Nhịp thơ: 2/2/2

CH2. Hình dung về cuộc gặp gỡ trên đường Trường Sơn.

Trả lời:

Cuộc gặp gỡ trên đường Trường Sơn: Em đứng bên đường như quê hương– Vai áo bạc quàng súng trường”là một hình ảnh đẹp và ấm áp. Giữa con đường hành quân gian khổ, hình ảnh cô gái thanh niên xung phong đứng bên đường với hình ảnh giản dị, vai áo quàng súng đã xóa tan những sự vất vả vừa trải qua, mang lại cảm xúc thân thương, bình dị như quê hương.

CH3. Cuộc gặp gỡ giữa Sài Gòn

Trả lời: 

Có thể gặp nhau khi đất nước đã giành thắng lợi. 

CÂU HỎI CUỐI BÀI

CH1. Hãy xác định những đặc điểm của thể thơ tự do được thể hiện trong bài thơ Lá đỏ

Trả lời:

• Các câu thơ không yêu cầu về số câu số dòng 

• Ngôn từ giản dị mộc mạc dễ gần tới người đọc.

CH2. Bài thơ thể hiện cảm xúc trước một cuộc hội ngộ rồi chia li trong niềm tin gặp lại. Hãy cho biết ai là người bộc lộ cảm xúc và đó là cuộc gặp giữa ai với ai.

Trả lời:

Người bộc lộ cảm xúc: tác giả (có thể lúc đó đang là chiến sĩ)

Đó là cuộc gặp giữa tác giả và nhân vật em trên đường Trường Sơn

CH3. Cuộc gặp gỡ diễn ra trong không gian như thế nào? Không gian đó giúp em hiểu thêm gì về bối cảnh lịch sử, về những con đường hành quân ra trận những năm chiến tranh?

Trả lời:

Không gian: Bên đường Trường Sơn, rừng ào ào lá đỏ

Bối cảnh lịch sử: trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vô cùng khó khăn, gian khổ. 

Những con đường hành quân ra trận trong những năm chiến tranh vô cùng gian nan và nguy hiểm, điệp điệp trùng trùng, màu lá đỏ như  nhắc tới sự mất mát và máu của các chiến sĩ nhuộm đỏ nơi đây.

CH4. Nêu cảm nhận của em về hình ảnh đoàn quân trên đường ra tiền tuyến trong bài thơ. Em từng đọc những câu thơ nào khác cũng miêu tả hình ảnh đoàn quân ra trận.

Trả lời:

Hình ảnh đoàn quân đứng trước nguy hiểm nhưng những đôi chân vẫn mạnh mẽ, vững trãi bước đi trên con đường để tiến về phía trước. 

Một số câu thơ: 

• “Đêm đêm rầm rập như là đất rung/ Quân đi điệp điệp trùng trùng..” (Việt Bắc – Tố Hữu)

• “Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc/ Quân xanh màu lá dữ oai hùm” (Tây Tiến – Quang Dũng)

CH5. Nhận xét các chi tiết miêu tả hình ảnh "em gái tiền phương" trong bài thơ.

Gợi ý:

Chi tiết miêu tả: 

• Đứng bên đường

• Vai áo bạc quàng súng trường

Nhận xét: Hình ảnh “em gái tiền phương” hiện lên vô cùng giản dị, tự nhiên tuy nhiên chúng ta cũng dễ liên tưởng đến hình ảnh cô gái nhỏ bé nhưng vô cùng hiên ngang. 

CH6. Xác định mạch cảm xúc của bài thơ. Mạch cảm xúc đó liên quan như thế nào đến hình ảnh lá đỏ rừng lá đỏ trong bài thơ?

Trả lời:

• Mạch cảm xúc trong bài thơ có liên quan đến tới lá đỏ giống như những sự hi sinh đau thương của người lính đã vì Tổ Quốc nằm lại đây

• Thể hiện một niềm tin chiến thắng.

CH7. Cảm hứng chủ đạo trong bài thơ Lá đỏ là gì?

Trả lời:

Cảm hứng về tinh thần chiến đấu anh dũng của nhân dân ta trong thời chiến tranh khốc liệt, ngoài ra còn là niềm tin về tương lai tươi sáng

CH8. Có ý kiến cho rằng bài thơ thể hiện niềm tin và hi vọng về thắng lợi tất yếu của cuộc kháng chiến. Em có tán thành với ý kiến đó không? Vì sao?

Trả lời:

Em tán thành vì bài thơ gợi cho em suy nghĩ về những vẻ đẹp bất khuất, kiên cường, dù gian khó nhưng vẫn luôn lạc quan, yêu đời

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC 

Viết đoạn văn (khoảng 7-9 câu) trình bày suy nghĩ của em về hình ảnh "em gái tiền phương" trong bài thơ 

Tham khảo:

Bài thơ viết về thời điểm kháng chiến chống Mỹ cứu nước đang diễn ra vô cùng ác liệt. Không biết bao người đã ngã xuống trên đỉnh Trường Sơn. Bài thơ đã làm nổi bật hình ảnh “em gái tiền phương” trên cao lộng gió, giữa rừng lá đỏ. Em đứng đó hiên ngang mà giản dị với “Vai áo bạc quàng súng trường”. Hình ảnh em gái tiền phương xuất hiện qua vài dòng thơ nhưng cũng đủ cho ta hình dung một dáng người nhỏ nhắn nhưng đầy nhanh nhẹn và kiên trung bất khuất. Đây cũng chính là đại diện cho hình ảnh những cô gái thanh niên xung phong thuở đó. Họ không tiếc tuổi xuân tươi đẹp, không sợ giao lao vất vả mà xung phong ra trận, chiến đấu quên mình. Sự xuất hiện hình ảnh “em gái tiền phương” giống như là lời nhắc của tác giả, nhắc nhở với mai sau rằng cuộc chiến đấu toàn dân có sự đóng góp của những cô gái trẻ trung nhưng dũng cảm, gan dạ.