BÀI 25. PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP, LÂM NGHIỆP VÀ THỦY SẢN Ở BẮC TRUNG BỘ

MỞ ĐẦU

Bắc Trung Bộ là một bộ phận lãnh thổ của vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung. Bắc Trung Bộ có thế mạnh để phát triển toàn diện nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản. Việc hình thành và phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản có ý nghĩa quan trọng đối với sự hình thành cơ cấu kinh tế. Bắc Trung Bộ có thế mạnh gì để hình thành và phát triển nông nghiệp, làm nghiệp và thuỷ sản? Nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản của Bắc Trung Bộ có đặc điểm gì nổi bật?

Giải rút gọn:

* Thế mạnh

- Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

+ Địa hình và đất: Lãnh thổ kéo dài từ bắc xuống nam và hẹp ngang theo chiều đông tây, với trên 70% diện tích là đồi núi.

+ Khí hậu: Nhiệt đới ẩm gió mùa có mùa đông lạnh, có sự phân hoá giữa khu vực phía đông và khu vực phía tây 

+ Nguồn nước: Mạng lưới sông ngòi Bắc Trung Bộ khá dày với nhiều lưu vực sông

+ Rừng: Bắc Trung Bộ có diện tích rừng tự nhiên chiếm 70% tổng diện tích rừng, tỉ lệ che phủ rừng cao hơn mức trung bình của cả nước. 

+ Biển, đảo: Vùng có đường bờ biển dài, vùng biển rộng, giàu tiềm năng về sinh vật.

- Điều kiện kinh tế - xã hội

+ Lực lượng lao động dồi dào, người lao động chăm chỉ, giàu nghị lực và kinh nghiệm sản xuất.

+ Cơ sở hạ tầng ngày càng hoàn thiện. 

+ Việc áp dụng các tiến bộ khoa học – công nghệ đã tạo ra nhiều đổi mới trong các hoạt động sản xuất của ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản. 

* Đặc điểm nổi bật của nông nghiệp: Sản xuất nông nghiệp có sự thay đổi theo hướng sản xuất hàng hoá tập trung, ứng dụng công nghệ cao nhằm tăng năng suất và chất lượng sản phẩm.

* Đặc điểm nổi bật của lâm nghiệp: Đang đẩy mạnh cả hai hoạt động khai thác, chế biến lâm sản và trồng rừng, khoanh nuôi, bảo vệ rừng.

* Đặc điểm nổi bật của thủy sản: Giá trị sản xuất của ngành đóng góp hơn 18% vào giá trị sản xuất toàn ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản (năm 2021).

I. KHÁI QUÁT

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục 1 và hình 25.1, hãy:

- Trình bày đặc điểm vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của Bắc Trung Bộ.

- Nêu đặc điểm nổi bật về dân số của Bắc Trung Bộ.

Giải rút gọn:

* Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ

- Bắc Trung Bộ giáp vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ, vùng Đồng bằng sông Hồng, Duyên hải Nam Trung Bộ và nước láng giếng Lào. Phía đông của Bắc Trung Bộ có vùng biển rộng lớn, với các đảo => có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển kinh tế – xã hội và quốc phòng an ninh.

- Bắc Trung Bộ nằm trên trục giao thông huyết mạch của Việt Nam, đồng thời là một trong những cửa ngõ thông ra biển của các quốc gia trong khu vực ASEAN.

2. Dân số

- Năm 2021, Bắc Trung Bộ có dân số hơn 11 triệu người, tỉ lệ tăng dân số tự nhiên tương đương mức trung bình cả nước (0,93%).

- Mật độ dân số là 218 người/km² (năm 2021). Dân cư chủ yếu tập trung đồng ở khu vực đồng bằng và ven biển. 

- Bắc Trung Bộ có nhiều dân tộc cùng sinh sống.

II. THẾ MẠNH VÀ HẠN CHẾ ĐỐI VỚI VIỆC HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP, LÂM NGHIỆP VÀ THỦY SẢN.

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục II và hình 25.1, hãy phân tích thế mạnh và hạn chế đối với việc hình thành và phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản ở Bắc Trung Bộ?

Giải rút gọn:

a. Thế mạnh

* Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

- Địa hình và đất: 

+ Lãnh thổ Bắc Trung Bộ kéo dài từ bắc xuống nam và hẹp ngang theo chiều đông tây, với trên 70% diện tích là đồi núi.

+ Từ tây sang đông, có ba dạng địa hình khá phổ biến: đồi núi ở phía tây, đồng bằng chuyển tiếp, biển, thềm lục địa và các đảo ở phía đông, tạo thuận lợi để Bắc Trung Bộ hình thành cơ cấu kinh tế lâm nghiệp, nông nghiệp và thuỷ sản. 

+ Trong vùng có đồng bằng Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh có đất phù sa phù hợp cho sản xuất lương thực; khu vực đồi núi phía tây có đất feralit phù hợp cho phát triển cây công nghiệp lâu năm, cây ăn quả và trồng rừng.

- Khí hậu: Nhiệt đới ẩm gió mùa có mùa đông lạnh, có sự phân hoá giữa khu vực phía đông và khu vực phía tây cho phép Bắc Trung Bộ phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới với cơ cấu sản phẩm đa dạng.

- Nguồn nước: Mạng lưới sông ngòi Bắc Trung Bộ khá dày với nhiều lưu vực sông có giá trị về thuỷ lợi, du lịch và giao thông vận tải. Trong vùng còn có một số hồ, đầm phá lớn thuận lợi cho nuôi trồng thuỷ sản nước ngọt và nước lợ.

- Rừng: Bắc Trung Bộ có diện tích rừng tự nhiên chiếm 70% tổng diện tích rừng, tỉ lệ che phủ rừng cao hơn mức trung bình của cả nước. 

- Biển, đảo: Vùng có đường bờ biển dài, vùng biển rộng, giàu tiềm năng về sinh vật, thuận lợi cho phát triển hoạt động khai thác và nuôi trồng hải sản.

* Điều kiện kinh tế - xã hội

- Bắc Trung Bộ có lực lượng lao động dồi dào, người lao động chăm chỉ, giàu nghị lực và kinh nghiệm sản xuất.

- Cơ sở hạ tầng ngày càng hoàn thiện, hạ tầng giao thông của vùng có đầy đủ các loại hình.

- Việc áp dụng các tiến bộ khoa học – công nghệ đã tạo ra nhiều đổi mới trong các hoạt động sản xuất của ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản. 

b. Hạn chế

- Tác động của biến đổi khí hậu và thiên tai xảy ra thường xuyên gây ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản.

- Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất – kĩ thuật của Bắc Trung Bộ còn hạn chế.

III. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NỔI BẬT VỀ NÔNG NGHIỆP, LÂM NGHIỆP VÀ THỦY SẢN

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục 1 và hình 25.2, hãy trình bày một số đặc điểm nổi bật của ngành nông nghiệp Bắc Trung Bộ.

Giải rút gọn:

- Nông nghiệp là ngành đóng góp phần lớn giá trị sản xuất của ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản ở Bắc Trung Bộ. 

- Sản xuất nông nghiệp có sự thay đổi theo hướng sản xuất hàng hoá tập trung, ứng dụng công nghệ cao nhằm tăng năng suất và chất lượng sản phẩm. 

- Các mô hình sản xuất theo hướng hữu cơ, cùng với công nghệ gen, lai tạo giống mới,... ngày càng phổ biển trong trồng trọt, chăn nuôi.

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục 2 và hình 25.2, hãy trình bày một số đặc điểm nổi bật về ngành lâm nghiệp Bắc Trung Bộ.

Giải rút gọn:

- Ngành lâm nghiệp chiếm 6,8% cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản của Bắc Trung Bộ

- Bắc Trung Bộ đã ứng dụng khoa học – công nghệ vào tất cả các hoạt động của ngành lâm nghiệp. 

- Ở đây đã thành lập khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao 

- Lâm nghiệp đang đẩy mạnh cả hai hoạt động khai thác, chế biến lâm sản và trồng rừng, khoanh nuôi, bảo vệ rừng.

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục 3 và hình 25.2, hãy trình bày một số đặc điểm nổi bật về ngành thủy sản Bắc Trung Bộ.

Giải rút gọn:

- Thuỷ sản là ngành được chú trọng trong quá trình chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản của Bắc Trung Bộ. 

- Giá trị sản xuất của ngành đóng góp hơn 18% vào giá trị sản xuất toàn ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản (năm 2021).

- Sản lượng thuỷ sản liên tục tăng qua các năm. Trong đó, sản lượng thuỷ sản khai thác chiếm phần lớn tổng sản lượng thuỷ sản (73,6% năm 2021).

LUYỆN TẬP, VẬN DỤNG

Câu hỏi: Dựa vào bảng 25.2, hãy phân tích tình hình phát triển ngành chăn nuôi Bắc Trung Bộ giai đoạn 2010 – 2021. 

Giải rút gọn:

- Số lượng trâu ở Bắc Trung Bộ giảm, từ 710,9 nghìn con (2010) còn 581,9 nghìn con (2021); giảm 129 nghìn con. Tuy nhiên, số trâu ở Bắc Trung Bộ so với cả nước tăng 1,3%; từ 24,4% (2010) lên 25,7% (2021).

- Số lượng bò ở Bắc Trung Bộ tăng, từ 1,0 triệu con (2010) lên 1,1 triệu con (2021); tăng 100 nghìn con. Số bò ở Bắc Trung Bộ so với cả nước tăng 0,4%; từ 17,1% (2010) lên 17,5% (2021).

- Số lượng lợn ở Bắc Trung Bộ giảm 1 triệu con, từ 3,2 triệu con (2010) còn 2,5 triệu con (2021). Số lợn ở Bắc Trung Bộ so với cả nước giảm 1,2%; từ 12,0% (2010) lên 10,8% (2021).

- Số lượng gia cầm ở Bắc Trung Bộ tăng 33,6 triệu con, từ 42,6 triệu con (2010) lên 76,2 triệu con (2021). Số gia cầm ở Bắc Trung Bộ so với cả nước tăng 0,6%; từ 14,1% (2010) lên 14,7% (2021).

Câu hỏi: Tại sao việc phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản có ý nghĩa quan trọng đối với Bắc Trung Bộ?

Giải rút gọn:

-  Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản là thế mạnh của vùng, là cơ sở ban đầu cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

-  Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản cung cấp nguồn nguyên liệu cho công nghiệp chế biến.

-  Tạo nên cơ cấu ngành và thế liên hoàn trong quá trình hình thành cơ cấu theo lãnh thổ giữa các khu vực núi, đồi, đồng bằng và ven biển. => Góp phần khai thác hiệu quả các thế mạnh về tự nhiên của vùng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội.

- Việc hình thành mô hình nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản => giúp sử dụng hợp lí tài nguyên, tạo công ăn việc làm cho người dân, tăng thu nhập, xóa đói giảm nghèo; góp phần hạn chế các thiên tai, bảo vệ môi trường tự nhiên của vùng.

Câu hỏi: Sưu tầm hình ảnh và giới thiệu về một hoạt động của ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản của một tỉnh thuộc Bắc Trung Bộ.

Giải rút gọn:

Nghề nuôi trồng thủy sản ở đầm phá Tam Giang, Thừa Thiên Huế

Đầm phá Tam Giang là một trong những đầm phá lớn nhất Đông Nam Á, với diện tích hơn 5.000ha. Nơi đây là một vùng nuôi trồng thủy sản trọng điểm của tỉnh Thừa Thiên Huế.

Một số loài được nuôi tại phá Tam Giang

Người dân đánh bắt và nuôi trồng thủy sản ở phá Tam Giang