BÀI 1. SỐNG CÓ LÍ TƯỞNG

MỞ ĐẦU

Em hãy đọc lời bài hát sau và cho biết những ca từ nào thể hiện mục đích sống cao đẹp? Vì sao?

SỐNG NHƯ NHỮNG ĐÓA HOA

[…] Và tôi sống như đóa hoa này, tỏa ngát hương thơm cho đời.

Sống với nỗi khát khao rằng được hiến dâng cho cuộc đời.

Hôm nay dẫu có gian nan thì ngày mai là ngày tươi sáng hơn.

Tôi sẽ viết nên câu chuyện của cuộc đời riêng tôi.

Có loài hoa ở trên đồng xanh, cũng có loài hoa khoe sắc trên cành.

Mỗi loài hoa mỗi sắc hương.

Không là hoa của những buồn lo, tôi là hoa của những nụ cười.

Cuộc sống của tôi yêu biết bao […]

(Nhạc và lời: Tạ Quang Thắng)

Giải rút gọn:

- Những ca từ thể hiện mục đích sống cao đẹp là: sống như đoá hoa, toả ngát hương thơm, hiến dâng cho cuộc đời.

- Vì những ca từ đấy đã thúc đẩy mỗi người hãy sống như những đóa hoa, thơm ngát và lan tỏa những lý tưởng sống mãnh liệt.

KHÁM PHÁ

1. Em hãy đọc các thông tin sau và quan sát hình ảnh để thực hiện yêu cầu

- Em hãy nêu mục đích sống của nhân vật trong các thông tin trên.

- Em hãy đặt tên cho bức tranh của họa sĩ Phạm Cao Thái Bảo và viết lời bình.

- Em hãy xác định điểm chung về mục đích sống của nhân vật trong các thông tin, hình ảnh và cho biết thế nào là sống có lí tưởng, ý nghĩa của sống có lí tưởng.

Giải rút gọn:

- Mục đích sống của nhân vật trong các thông tin trên là: vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, độc lập, tự do của đất nước

- Tên cho bức tranh của hoạ sĩ Phạm Cao Thái Bảo là: Những thiên thần trong biển lửa

+ Bức tranh Bức tranh của họa sĩ Phạm Cao Thái Bảo đã truyền đi thông điệp ý nghĩa rằng: thiên thần cũng chỉ là những người bình thường như chúng ta nhưng họ dám sống một cuộc đời phi thường, sẵn sàng hy sinh chính mình để bảo vệ người khác.

- Điểm chung về mục đích sống của nhân vật trong các thông tin, hình ảnh: họ đều sống với những lí tưởng cao đẹp, không màng hi sinh bản thân.

- Sống có lí tưởng là xác định được mục đích cao đẹp và phấn đấu để đạt được mục đích đó nhằm đóng góp lợi ích của cộng đồng.

- Ý nghĩa của sống có lí tưởng là:

+ Tạo động lực thúc đẩy hoàn thành mục tiêu cá nhân

+ Góp phần thúc đẩy xã hội ngày càng phát triển

+ Xây dựng đất nước giàu mạnh và đóng góp tích cực cho nhân loại

2. Em hãy đọc các thông tin sau và thực hiện yêu cầu

- Dựa vào các thông tin trên, em hãy xác định vai trò, nhiệm vụ của thanh niên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

- Dựa vào nhiệm vụ của thanh niên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, em hãy xác định những nhiệm vụ, việc làm của bản thân trong học tập và cuộc sống.

Giải rút gọn:

- Vai trò, nhiệm vụ của thanh niên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay là:

+ Luôn luôn phấn đấu vì lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội

+ Tích cực học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh

+ Nỗ lực rèn luyện sức khỏe, học tập.

+ Tích cực tham gia vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

- Những nhiệm vụ, việc làm của bản thân em trong học tập và cuộc sống là: cần xác định được lí tưởng sống của bản thân; tích cực học tập, rèn luyện sức khoẻ để đóng góp cho cộng đồng, quốc gia và nhân loại.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với những ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

a. Sống có lí tưởng là biết xác định mục đích của bản thân và có hướng phấn đấu để thực hiện mục đích đó.

b. Cho dù ở giai đoạn lịch sử nào thì lí tưởng của thanh niên cũng giống nhau.

c. Sống có lí tưởng là cảm thấy hạnh phúc khi làm điều có ích cho cộng đồng quốc gia và nhân loại.

d. Sống có lí tưởng là sống vì bản thân mình trước rồi mới quan tâm đến lợi ích của người khác và xã hội.

Giải chi tiết:

a) Đồng tình vì sống lí tưởng là phải có mục đích để từ đó kế hoạch hiện thực mục đích đấy.

b) Không đồng tình vì mỗi một giai đoạn thì lí tưởng của thanh niên sẽ khác nhau.

c) Sai vì đây không phải là định nghĩa của sống lí tưởng

d) Sai vì sống lí tưởng là xác định được mục đích cao đẹp của bản thân, đi liền với lợi ích của người khác và xã hội chứ không phải sống vì bản thân mình trước.

Câu 2: Em hãy đọc câu sau và xây dựng bài thuyết trình về ý nghĩa của việc sống có lí tưởng. Từ đó rút ra bài học cho bản thân.

“Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống.”

Giải rút gọn:

Mỗi người đều có một lí tưởng sống cho mình, vì vậy khi sống có lí tưởng thì ta mới sống hết mình, sống có kế hoạch, sống một cách đúng nghĩa. Lí tưởng sống chính là điều kiện để con người vươn lên hoàn thiện bản thân mình hơn, thôi thúc mỗi người mạnh mẽ, can đảm đối mặt mọi chông gai thử thách, đứng lên bước tiếp, chinh phục thành công.  Từ những ý nghĩa của việc có lí tưởng sống, em rút ra bài học cho bản thân là cần sớm xác định được lí tưởng sống của bản thân, từ đó cố gắng, phấn đấu vì lí tưởng của mình để trở thành một công dân tốt, có ích cho xã hội.

Câu 3: Em hãy quan sát các hình ảnh dưới đây để phân tích suy nghĩ, việc làm của các nhân vật và rút ra bài học cho bản thân.

Giải rút gọn:

- Suy nghĩ của nhân vật trong hình 1 là nỗ lực học tập thật tốt để luôn tự hào là du học sinh Việt Nam, làm rạng danh đất nước Việt Nam

- Suy nghĩ của nhân vật trong hình 2 là cố gắng học tập và rèn luyện sức khoẻ, là lí tưởng cao đẹp với mong muốn bảo vệ Tổ quốc

- Hành động của các nhân vật trong hình 3 là nhặt rác thải trên sông, đem lại môi trường xanh – sạch – đẹp.

- Suy nghĩ của nhân vật trong hình 4 là cố gắng tìm hiểu về các loại thuốc để chữa bệnh cho người nghèo.

- Từ những suy nghĩ, việc làm của các nhân vật trên, có thể thấy lí tưởng sống tồn tại ở nhiều hình thức khác nhau nhưng đều hướng đến những lợi ích chung cho cộng đồng, xã hội, đất nước. Từ đó, bản thân em cũng rút ra bài học cho bản thân về việc sống với một lí tưởng cao đẹp để làm một người công dân có ích cho xã hội, đất nước.

Câu 4: Dựa vào những nhiệm vụ của bản thân trong học tập và trong cuộc sống đã xác định ở hoạt động khám phá, em hãy lập kế hoạch để thực hiện những nhiệm vụ đó.

Giải rút gọn:

- Mục đích, yêu cầu:

+ Trở thành người công dân tốt, có ích cho xã hội, đất nước

+ Trở thành người có năng lực, bản lĩnh

- Nội dung, thực hiện: học tập, rèn luyện sức khỏe, tham gia các hoạt động cộng đồng

- Phương pháp thực hiện:

+ Chăm chỉ học tập trên lớp và làm bài tập về nhà, tập thể dục.

+ Khi có thời gian rảnh đăng kí tham gia các sự kiện cộng đồng 

- Thời gian thực hiện: 1 năm 

- Tiêu chí đánh giá kết quả: kết quả học tập

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy sưu tầm một câu chuyện về tấm gương, nhân vật sống có lí tưởng. Từ câu chuyện đó, viết một đoạn văn nói về ý nghĩa của việc sống có lí tưởng và rút ra bài học cho bản thân.

Giải rút gọn:

- Một câu chuyện về tấm gương, nhân vật sống có lí tưởng: Liệt sĩ - bác sĩ Đặng Thuỳ Trâm có một tình yêu rộng lớn, một tâm hồn gắn với lí tưởng sống cao đẹp, đó là tình cảm với nhân dân, với đồng đội. Chị lo lắng cho những anh em, đồng bào, đồng chí trong suốt những đêm thâu, lòng quặn đau khi bom đạn chiến tranh tàn phá. Sinh ra trong một gia đình êm ấm, hạnh phúc, nhưng người bác sĩ trẻ ấy vẫn dấn thân mình vào chiến trường bom đạn, vì nghĩa vụ thiêng liêng của Tổ quốc với đồng bào. Trong khổ cực lầm than, trái tim người con gái ấy vẫn luôn hướng về những gì tốt đẹp vì trong trái tim ấy luôn có lí tưởng.

- Đoạn văn nói về ý nghĩa của việc sống có lí tưởng:

Sống có lí tưởng là xác định được mục đích cao đẹp, kế hoạch hành động của bản thân và phấn đấu để đạt được mục đích đó nhằm đóng góp lợi ích của cộng đồng, quốc gia, nhân loại. Mỗi người đều có một lí tưởng sống cho mình, vì vậy lý tưởng trở thành một mục tiêu cuộc đời, người có lý tưởng sẽ không ngừng hoàn thiện mình mỗi ngày để xây đắp lý tưởng đó. Từ đó, bạn cũng sẽ có rất nhiều động lực để vượt qua những khó khăn và thất bại trong cuộc sống. Lý tưởng sẽ thôi thúc bạn phấn đấu, không ngừng học tập và rèn luyện để thực hiện nó, là liều thuốc tinh thần lớn thúc đẩy bạn nỗ lực hết mình trong mọi việc. Bởi vậy, khi sống có lý tưởng bạn càng thành công hơn, còn khẳng định được chính mình hơn. 

Câu 2: Em hãy thực hiện kế hoạch về lí tưởng sống của bản thân và chia sẻ với các bạn về kết quả đạt được. Từ đó, rút ra những ưu điểm, hạn chế và điều chỉnh để tiếp tục thực hiện.

Giải rút gọn:

- Kế hoạch về lí tưởng sống của bản thân: 

+ Đặt mục tiêu cho cuộc sống, tìm hiểu mình phù hợp nhất với gì: trở thành công dân có ích cho xã hội, góp phần xây dựng đất nước.

+ Xây dựng những thói quen, việc làm để thực hiện như: nỗ lực, chăm chỉ học tập; rèn luyện sức khỏe; ...

- Ưu điểm: Em đã làm được những việc:

+ Mỗi ngày lên lớp chăm chỉ nghe giáo viên giảng bài, hăng hái phát biểu xây dựng bài, nếu có vấn đề không hiểu hỏi giáo viên để được giải đáp

+ Tham gia các lớp học thêm bổ túc kiến thức

+ Chăm chỉ làm bài tập về nhà, tham gia hoạt động thiện nguyện.

- Hạn chế: chưa dành được thời gian để tập thể dục, rèn luyện sức khỏe.