BÀI 1. GIỚI THIỆU TRÍ TUỆ NHÂN TẠO

KHỞI ĐỘNG

1. Theo em, máy tính làm được những việc gì tốt hơn con người?

2. Em hãy cho ví dụ một việc mà máy tính chưa làm được tốt hơn con người?

Giải rút gọn:

Máy tính vượt trội con người ở khả năng:

• Tính toán nhanh chóng và chính xác, đặc biệt là phép toán phức tạp.
• Lưu trữ và truy xuất thông tin hiệu quả.

Máy tính còn hạn chế so với con người ở:

• Nhận diện và thực hiện các tác vụ đòi hỏi sự linh hoạt, sáng tạo và tương tác xã hội.
• Việc sáng tạo nghệ thuật như viết thơ, vẽ tranh.
• Tương tác xã hội và đưa ra quyết định dựa trên yếu tố phi logic.

1. KHÁI NIỆM TRÍ TUỆ NHÂN TẠO (AI)

Hoạt động: Theo em, máy tính làm được những gì thì ta nói máy tính đó trí tuệ?

Giải rút gọn:

Máy tính có thể được xem là có trí tuệ khi:

• Thực hiện các nhiệm vụ thông minh mà trước đây chỉ con người mới làm được.
• Học hỏi từ dữ liệu.
• Xử lý ngôn ngữ tự nhiên.
• Giải quyết vấn đề phức tạp.

Tuy nhiên, máy tính vẫn còn thiếu:

• Nhận thức như con người.
• Cảm xúc.
• Sự hiểu biết sâu sắc.

2. MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN AI

LUYỆN TẬP

Em hãy cho biết mỗi phát biểu sau về AI là đúng hay sai?

a) “Turing Test” là bài kiểm tra trí tuệ của máy tính

b) Nhờ mở rộng phạm vi ứng dụng mà AI yếu phát triển thành AI mạnh

c) AI tạo sinh có thể giúp học sinh viết được một bài văn tả cảnh đẹp của quê hương

d) AI có thể tự hành động một cách hợp lí.

Giải rút gọn:

a) Turing Test là bài kiểm tra trí tuệ của máy tính.

b) Mở rộng phạm vi ứng dụng thúc đẩy AI yếu phát triển nhưng chưa đủ để tạo ra AI mạnh.

c) AI tạo sinh có thể hỗ trợ học sinh viết bài văn tả cảnh đẹp quê hương nhưng cần kiểm soát hợp lý.

d) AI có thể tự hành động trong một số trường hợp nhất định nhưng vẫn còn nhiều hạn chế.

VẬN DỤNG

Năm 1997, máy tính Deep Blue của IBM đánh bại Đại kiện tướng cờ vua Garry Kasparow. Đây là lần đầu tiên một chương trình máy tính đánh bại một nhà vô địch thế giới cờ vua. Em hãy giải thích vì sao sự kiện đó được xem là một thành tựu của trí tuệ nhân tạo.

Giải rút gọn:

1. Khả năng học hỏi và thích ứng:

• Deep Blue học hỏi từ chính trận đấu, liên tục điều chỉnh chiến thuật.
• Sử dụng nước đi mới mẻ, bất ngờ, hiệu quả.

2. Khả năng tính toán và đánh giá:

• Xử lý lượng thông tin khổng lồ, tính toán hàng triệu nước cờ tiềm năng.
• Lựa chọn nước đi tối ưu với độ chính xác cao.

3. Vượt qua giới hạn con người:

• Duy trì sự tập trung cao độ trong thời gian dài.
• Tính toán chính xác, tốc độ xử lý thông tin vượt xa khả năng con người.

4. Ý nghĩa lịch sử:

• Chứng minh tiềm năng của máy móc trong việc thực hiện nhiệm vụ trí tuệ cao.
• Mở ra kỷ nguyên mới cho nghiên cứu và phát triển AI.

5. Khuyến khích phát triển AI:

• Thúc đẩy nghiên cứu ứng dụng AI trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
• Góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống con người.

TỰ KIỂM TRA

Câu 1: AI là gì? AI mạnh là gì? AI yếu là gì?

Giải rút gọn:

- AI mạnh là loại AI có khả năng tư duy và hành động như con người ở mọi lĩnh vực. Nó có thể hiểu và sử dụng ngôn ngữ, học hỏi và thích ứng với môi trường mới, đưa ra quyết định sáng tạo, v.v. Hiện nay, AI mạnh vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu và phát triển.

- AI yếu là loại AI được thiết kế để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể với độ chính xác cao. Nó không có khả năng tư duy và hành động như con người ở nhiều lĩnh vực. Ví dụ, AI yếu có thể được sử dụng để nhận diện khuôn mặt, chơi cờ vua, hoặc dịch ngôn ngữ.

Câu 2: Lĩnh vực nghiên cứu nào giúp máy tính có khả năng học để tự nâng cao năng lực?

Giải rút gọn:

Lĩnh vực nghiên cứu giúp máy tính có khả năng học để tự nâng cao năng lực là Học máy (Machine Learning).

Học máy là một nhánh của trí tuệ nhân tạo (AI) tập trung vào việc phát triển các thuật toán cho phép máy tính học hỏi từ dữ liệu và cải thiện hiệu suất thực hiện nhiệm vụ mà không cần được lập trình rõ ràng.

Câu 3: Đặc trưng nào của AI được thể hiện từ lĩnh vực nghiên cứu về xử lí ngôn ngữ tự nhiên.

Giải rút gọn:

5 khả năng chính của NLP:

1. Hiểu ngôn ngữ: Giúp máy tính nắm bắt ý nghĩa của văn bản và lời nói.
2. Giao tiếp: Giúp máy tính tương tác với con người một cách tự nhiên và hiệu quả.
3. Học hỏi: Giúp máy tính tiếp thu kiến thức từ dữ liệu ngôn ngữ, nâng cao khả năng sử dụng ngôn ngữ.
4. Thích ứng: Giúp máy tính linh hoạt điều chỉnh theo ngữ cảnh và phong cách ngôn ngữ khác nhau.
5. Sáng tạo: Giúp máy tính tạo ra văn bản và lời nói mang tính sáng tạo như thơ ca, kịch bản, v.v.

Câu 4: Đặc trưng nào của AI được thể hiện từ lĩnh vực nghiên cứu về thị giác máy tính.

Giải rút gọn:

Đặc trưng của AI thể hiện qua lĩnh vực nghiên cứu thị giác máy tính:

1. Nhận thức: Khả năng xác định và phân loại các vật thể trong ảnh và video.
2. Hiểu biết: Khả năng nắm bắt nội dung của ảnh và video, bao gồm ngữ cảnh và hành động.
3. Học tập: Khả năng tiếp thu kiến thức từ dữ liệu hình ảnh và video để nâng cao khả năng nhận thức và hiểu biết.
4. Thích ứng: Khả năng điều chỉnh theo các điều kiện ánh sáng, góc nhìn và môi trường khác nhau.
5. Sáng tạo: Khả năng tạo ra hình ảnh và video mới, bao gồm chỉnh sửa ảnh, tạo hiệu ứng đặc biệt.